به گفته بسیاری از تحلیلگران سیاسی یکی از موضوعهای مطرح میان ایران و ترکیه حل و فصل بحران سوریه به شکلی دیپلماتیک است و به نظر می رسد با توجه به تغییر رویکرد جهان درباره مسئله هسته ای ایران، حمایت از تلاشهای صلح جویانه در منطقه در دسترس است.

نگاهی به نقشه ایران و ظرفیتهای نهفته اقتصادی آن در بخش انرژی، صنعت، حمل و نقل و توریسم و قرار گرفتن این کشور در چهار راهی میان کشورهای حاشیه خلیج فارس، شرق و غرب آسیا و کشورهای تازه استقلال یافته و تحولات ژئوپولتیک منطقه پس از انقلاب اسلامی گویای تحولات ژئوپولتیکی عظیمی است که از نگاه استراتژیستها غیر قابل چشم پوشی است.

در 37 سال پس از انقلاب اسلامی تلاشهای دشمنان بر این استوار بود که توان ژئو پولتیک و ژئو اکونومیک ایران را به حداقل ممکن کاهش دهند.

حلقه محاصره ایران به نیابت از دشمنان شناخته شده که به دنبال کنترل بازارهای جهانی نفت خام هستند روز به روز تنگ تر شد و مسیرهای صادرات و پیوند انرژی ایران با جهان را هدف گرفت.

در شرق ایران به بهانه تحریمها، خط لوله صلح (خط لوله صادرات گاز ایران-پاکستان- هند) متوقف ماند و به محض برداشته شدن تحریمها علیه ایران قطر با پاکستان قرارداد صادرات ال ان جی امضا کرد، در غرب ایران شاهد ظهور گروه تروریستی داعش در عراق و ایجاد جنگ نیابتی در سوریه به بهانه تغییر رژیم بشار اسد هستیم که مسیر خط لوله گازی ایران به اروپا را متوقف کرده است، در جنوب ایران شاهد اختلال در صادرات گاز ایران به امارات متحده عربی هستیم که به نفع ابوظبی و قطر تمام شد و پس از برجام، قطر وارد بازار گاز ترکیه شد.

در بخش صادرات نفت نیز با شیطنت عربستان و حامیان آن روبرو هستیم که با حربه تحریمهای بین المللی از سال 2011 نفت خود را جایگزین 1.5 میلیون بشکه صادرات نفت ایران کردند و هم اکنون سعی می کنند حتی به قیمت نفت مجانی هم که شده مشتریان گذشته ایران را راضی نگاه دارند.

هرچند پس از برجام ایران در حال ساماندهی برنامه صادرات خود با توجه به شرائط جدید است.

علاوه بر این، ایران حدود یک درصد از صادرات جهانی گاز را در اختیار دارد و با توجه به سهم بیش از ١٨,٢ درصدی ایران از ذخایر گازی جهان، تا پایان سال ١٤٠٤ ایران در نظر دارد سهم صادرات خود را به بیش از 10 درصد افزایش دهد.

هم اکنون با وجود مقاومت عربستان و حامیان آن، بار سنگین تحریمهای بین المللی  به تدریج از ایران رخت می بندد، هر چند راهبرد بازار حکم می کند هنوز هم مقاومت کنند و به هر روشی که شده جلو افزایش سهم ایران در بازارهای جهانی را بگیرند.

در این میان هیئتهای بلند پایه از کشورهای صاحب سرمایه و فناوری در جهان هر روز وارد ایران می شوند و هر یک سعی می کنند سهمی در بازار ایران داشته باشند.

این سفرها در حالی است که حال و روز بسیاری از کشورهای وابسته به نفت جهان مناسب نیست و به شدت نیازمند سرمایه گذاریهای جدید برای جبران افت ظرفیت تولید نفت و ایجاد ظرفیتهای جدید هستند، ذخایر ارزی آنها نیز تا یک یا دو سال آینده به پایان می رسد. این کشورها به نفت گران و زندگی تجملی بدون محدودیت عادت کرده اند! پس از این بحرانهای زیادی از درون آنها را تهدید خواهد کرد.

ایران امروز تنها مرکز اقتصادی در جهان است که ظرفیتهای لازم برای محافظت از سرمایه هایی را که در اقصی نقاط جهان راهی برای تکاثر ندارند و هر روز از ارزش آنها کاسته می شود دارد، البته این سرمایه ها به دنبال راهی برای افزایش ضریب اطمینان هستند!

بر این اساس احمد داود اوغلو روز جمعه (14 اسفندماه) وارد تهران شد و با دکتر حسن روحانی رئیس جمهور و شماری از مسئولان ایرانی دیدار کرد، ابن کشور قصد دارد حجم تجارت خود با ایران را در میان مدت به سالانه 30 میلیارد دلار افزایش دهد و در بلند مدت برای 50 میلیارد دلار برنامه ریزی کرده است.

اهمیت ترکیه در بازارهای انرژی در حال رشد است، زیرا این کشور افزون بر قرار گرفتن در مرکز ترانزیت انرژی منطقه‌ای به عنوان یک مصرف‌کننده در حال رشد نیز مطرح است.

ترکیه با ذخایر انرژی اندکی که در اختیار دارد و با توجه به توسعه اقتصادی رو به رشد آن تا حدودی همه تقاضای داخلی نفت و گاز خود را از طریق واردات تامین می‌کند.

آنکارا با توجه به این که در یک منطقه راهبردی و در تقاطع میان کشورهای نفتخیز اتحاد جماهیر شوروی سابق در اطراف دریای خزر و کشورهای نفت‌خیز حوزه خلیج فارس با مراکز تقاضای اروپا به عنوان دومین بازار بزرگ گاز طبیعی جهان واقع شده است، در صورت اعمال سیاستهای راهبردی درست و قرار نگرفتن در جریان بازیهای سیاسی که مسائل اقتصادی را تحت شعاع خود قرار می‌دهد، به سرعت قادر خواهد بود در آینده‌ای نه چندان دور به یک شاهراه تبادل انرژی منطقه بدل شده است و از این میان منافع سرشاری را برای مردم کشور خود تامین کند.

ترکیه به طور فزاینده‌ای به واردات گاز طبیعی برای مصارف داخلی خود وابسته است که به طور عمده در بخش برق مورد استفاده قرار می‌گیرد. این کشور در طی دو سال گذشته سریع‌ترین رشد را در تقاضای انرژی در میان کشورهای سازمان توسعه و همکاریهای اقتصادی (OECD) داشته است و بر خلاف تعدادی از کشورهای عضو این سازمان از رکود طولانی مدت در امان مانده است.

برآوردهای سال ٢٠١٣ آژانس بین‌المللی انرژی حاکی از آن است که استفاده از انرژی در ترکیه طی 10 سال آینده دو برابر می‌شود و این در حالی است که رشد تقاضای برق حتی سریع‌تر از آن خواهد بود و دسترسی به این سطح از رشد نیازمند سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی در بخش زیرساخت‌های گاز طبیعی و برق است.

ترکیه افزون بر این که خود دارای بازار بزرگی برای مصرف انرژی است و نقش کلیدی در انتقال و ترانزیت انرژی به وسیله کشتی به بازارهای اروپا ایفا می‌کند، در حال بدل شدن به مرکزی مهم برای معامله نفت خام و گاز طبیعی منطقه دریای خزر و خلیج فارس به کشورهای عضو اتحادیه اروپاست.

افزون بر این بخش عمده‌ای از نفت روسیه و دریای خزر از طریق ترکیه به بازارهای غربی فرستاده می‌شود و همچنین پایانه نفتی جیهان ترکیه در ساحل مدیترانه (٣٠ مایلی جنوب شرقی آدانا در خلیج اسکندرون) برای صادرات نفت از شمال عراق و آذربایجان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

رئیس جمهوری ایران در دیدار با نخست وزیر ترکیه اظهار کرد که تهران و آنکارا ظرفیتهای زیادی برای گسترش روزافزون روابط خود در بخشهای مختلف بویژه در زمینه حمل و نقل، انرژی، تجارت، سرمایه‌گذاری مشترک، گردشگری و علمی و فناوری دارند و آمادگی داریم در همه این زمینه‌ها همکاریهای مشترکی را با یکدیگر آغاز کنیم.

دکتر روحانی در ادامه سخنان خود با تأکید بر این که برخی مشکلات منطقه در روابط دو جانبه تهران – آنکارا خللی ایجاد نکرده است، اظهار کرد: هیچ مانعی در توسعه روابط دو کشور وجود ندارد و امروز فرصت مناسبی است تا در مسیر گسترش هر چه بیشتر روابط تهران - آنکارا حداکثر بهره‌برداری را همسو با منافع دو ملت به عمل آوریم.

نخست‌وزیر ترکیه نیز با بیان این که بزرگترین بخش سرمایه‌گذاری و صاحبان صنایع را به همراه خود به تهران آورده است، گفت: ایران و ترکیه مکمل یکدیگر هستند و ظرفیتهای فراوانی برای گسترش سطح همکاریها دارند برخوردارند و می‌توان با سرمایه‌گذاریهای مشترک صنعتی و تجاری گام‌های مفیدی را همسو با منافع دو ملت برداشت.

نخست‌وزیر ترکیه تأکید کرد: ترکیه در مبارزه با گروههای تروریستی در منطقه آمادگی دارد با جمهوری اسلامی ایران، همکاری کامل داشته باشد.

وی همچنین احترام به حاکمیت ملی، تمامیت ارضی، عدم هرگونه مداخله خارجی و تعیین سرنوشت کشورها توسط مردم را از اصول سیاست خارجی ترکیه اعلام کرد.

از سخنان رد و بدل شده میان رئیس جمهوری اسلامی ایران و نخست وزیر ترکیه فقط یک نکته را می توان نتیجه گرفت؛ ایران پس از برجام همه معادلات کشورهای متخاصم را به هم زده است.