از ﯾﮏ ﻃﺮف ﻧﯿﺎز اﺳﺖ ﺗﺎ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻋﻈﯿﻤﯽ از ﮔﺎز ﺟﻬﺖ ﺗﺰرﯾﻖ ﺑﻪ ﻣﺨﺰن ﺗﺎﻣﯿﻦ شود و از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ ﺗﺰرﯾﻖ اﯾﻦ ﮔﺎز ﺑﺎﻋﺚ ﺟﺎروب ﺷﺪن ﻧﻔﺖ داﺧﻞ ﺷﺒﮑﻪ ﺷﮑﺎف و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧﺎﺣﯿﻪ ﮔﺎز روﻓﺘﻪ ﻣﯽشود ﮐﻪ در اﺛﺮ آن ﺣﺠﻢ ﻋﻈﯿﻤﯽ از ﻧﻔﺖ در ﻣﺎﺗﺮﯾﺲﻫﺎ ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ. در ﭼﻨﯿﻦ ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﺗﺰرﯾﻖ ﻓﻮم در اﻟﮕﻮی ﺻﺤﯿﺢ آن ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ راه ﺣﻞ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺎﺷﺪ.

ﺑﺤﺚ و ﺑﺮرﺳﯽ

ﻓﻮم، ﺳﯿﺎﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از دو ﻓﺎز ﮔﺎز و آب ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ وﻟﯽ ﺧﻮاص آن ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ از اﯾﻦ دو است. ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﻪ ﭼﮕﺎﻟﯽ ﻓﻮم ﺑﻪ ﭼﮕﺎﻟﯽ ﮔﺎز ﻧﺰدﯾﮏ اﺳﺖ وﻟﯽ ﮔﺮاﻧﺮوی آن ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﮔﺎز است و ﺗﺮاواﯾﯽ ﻧﺴﺒﯽ آن ﮐﻤﺘﺮ از ﺗﺮاواﯾﯽ ﻧﺴﺒﯽ ﻓﺎز ﮔﺎز اﺳﺖ. 

ﻫمچنین ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﺗﺮﺷﻮﻧﺪﮔﯽ، رﻓﺘﺎر آن ﻣﻄﺎﺑﻖ رﻓﺘﺎر ﺗﺮﺷﻮﻧﺪﮔﯽ آب و ﺳﻮرﻓﮑﺘﺎﻧﺖ ﻣﺤﻠﻮل در آن است. ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس، ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﺷﺒﯿﻪﺳﺎزی اﯾﻦ ﺳﯿﺎل ﺑﺎ ﭼﺎﻟﺶﻫﺎی ﺧﺎص ﺧﻮد روﺑﺮو است. ﻓﻮم در واﻗﻊ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ واﺣﺪﻫﺎی ﮔﺎز است ﮐﻪ ﺑﯿﻦ ﻓﯿﻠمهای ﻧﺎزﮐﯽ از ﻓﺎز آﺑﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻻﻣﻼ، ﻣﺤﺒﻮس ﺷﺪه اﺳﺖ.

وﺟﻮد ﺳﻮرﻓﮑﺘﺎﻧﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺸﮑﯿﻞ و ﭘﺎﯾﺪاری ﻧﺴﺒﯽ ﻓﻮم ﻣﯽﺷﻮد. اﯾﻦ ﺳﯿﺎل ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻗﺒﻞ از ﺗﺰرﯾﻖ ﺑﻪ ﭼﺎه، در داﺧﻞ ﭼﺎه و ﯾﺎ داﺧﻞ ﺳﻨﮓ ﻣﺨﺰن اﯾﺠﺎد ﺷﻮد. اﯾﺠﺎد ﻓﻮم ﻗﺒﻞ از رﺳﯿﺪن آن ﺑﻪ ﺳﻨﮓ، ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﮐﺎﻫﺶ ﺗﺰرﯾﻖ ﭘﺬﯾﺮی ﺷﻮد و ﻟﺬا ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧیست. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ روشهای ﺗﺰرﯾﻖ ﻫمزﻣﺎن ﻓﺎز ﮔﺎزی و آﺑﯽ و ﯾﺎ ﺗﺰرﯾﻖ ﻣﺘﻨﺎوب آنها در ﺳﻨﮓ ﻣﺨﺰن ﮐﺎرﺑﺮدیتر ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ.

 ﺗﺰرﯾﻖ ﻣﺘﻨﺎوب ﺳﻮرﻓﮑﺘﺎﻧﺖ و ﮔﺎز SAG ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ در آن ﻓﺎز ﻓﻮم در ﻧﺎﺣﯿﻪ دورﺗﺮی از ﭼﺎه ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽ ﺷﻮد. اﯾﻦ روش اﻣﺮوزه ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از ﺗﮑﻨﯿکهای ﺟﺬاب ﮐﻨﺘﺮل ﺗﺤﺮک ﭘﺬﯾﺮی ﮔﺎز ﻣﻌﺮﻓﯽ می شود. ﻣﮑﺎﻧﯿﺴمهای ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻓﻮم در ﻣﺨﺰن ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از: ﺣﺎﻟﺖ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ^*، ﭘﺴﻤﺎﻧﺪﮔﯽ^** و ﺗﻘﺴﯿﻢ^***.   

ﺗﺰرﯾﻖ ﻓﻮم در ﺑﺨشهای ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺨﺰن و ﺑﺎ اﻫﺪاف ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ اﻧﺠﺎم می شود. ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻓﻮم ﺑﺎ ﻫﺪف رﺳﺎﻧﺪن ﺳﻮرﻓﮑﺘﺎﻧﺖ ﺑﻪ ﻧﻔﺖ داﺧﻞ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ و ﮐﺎﻫﺶ ﺗﻨﺶ ﻣﯿﺎن روﯾﻪ ﮔﺎز و ﻧﻔﺖ انجام شود. در اﯾﻦ ﺻﻮرت ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﻧﯿﺮوﻫﺎی ﻣﻮﺋﯿﻨﻪ، ﺗﻌﺎدل ﻣﻮﺟﻮد ﺑﯿﻦ ﻧﯿﺮوﻫﺎی ﻣﻮﺋﯿﻨﻪ و ﺛﻘﻠﯽ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﻧﯿﺮوﻫﺎی ﺛﻘﻠﯽ و ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺑﺎزﯾﺎﻓﺖ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﻔﺖ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﯽ ﺧﻮرد. 

ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻓﻮم ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﯿﺮوﻫﺎی وﯾﺴﮑﻮز در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﯿﺮوﻫﺎی ﻣﻮﺋﯿﻨﻪ، ﺗﺰرﯾﻖ شود. در ﻣﻮاردی ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺴﺘﻦ ﻣﺴﯿﺮی ﺧﺎص و ﮐﻨﺘﺮل ﺟﻬﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﺳﯿﺎﻻت در ﻣﺨﺰن، ﻓﻮم اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ شود و در ﻣﻮاردی ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﮐﺎﻫﺶ ﻧﺴﺒﺖ ﮔﺎز ﺑﻪ ﻧﻔﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪی و در ﭼﺎه ﺗﻮﻟﯿﺪی ﺗﺰرﯾﻖ ﻣی شود که در اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ ﻓﻮم ﺑﺎﻋﺚ ﮐﺎﻫﺶ ﺷﺪﯾﺪ ﺗﺤﺮک ﭘﺬﯾﺮی ﮔﺎز در ﻧﺰدﯾﮑﯽ ﭼﺎه ﺗﻮﻟﯿﺪی ﻣﯽﺷﻮد.  

ﺑﺮاﺳﺎس ﻫﺪف اﺻﻠﯽ ﺗﺰرﯾﻖ ﻓﻮم و ﺧﻮاص ﺳﻨﮓ و ﺳﯿﺎل ﻣﺨﺰن، ﻻزم اﺳﺖ ﺳﺎﺧﺘﺎر و ﻧﻮع آن ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﻮد. از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻬمترین ﺑﺨﺶ اﯾﻦ ﻃﺮاﺣیها، اﻧﺘﺨﺎب ﺳﻮرﻓﮑﺘﺎﻧﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ است. اﺑﺘﺪا ﺣﺪود 100 ﻧﻮع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﻮرﻓﮑﺘﺎﻧﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮐﺎﻧﺪﯾﺪای اوﻟﯿﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﺴتهای ﺳﺎزﮔﺎری و ﭘﺎﯾﺪاری ﻏﺮﺑﺎل ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ.

 ﭼﻨﺪ ﻧﻮع ﻣﻨﺘﺨﺐ، ﻣﻮرد آﻧﺎﻟﯿﺰﻫﺎی دﻗﯿقتر اﻧﻮاع ﺟﺬب و ﺟﻨﺲ ﻓﻮم ﺗﻮﻟﯿﺪی ﻣﯽشوند. ﻻزم اﺳﺖ ﺗﺴتهای ﮐﯿﻔﯿﺖ و ﻋﻤﺮ ﻣﻔﯿﺪ ﻓﻮم، ﺗﻐﯿﯿﺮهای ﮔﺮاﻧﺮوی ﻇﺎﻫﺮی ﺑﺎ ﻓﺸﺎر و ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺰرﯾﻖ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ شوند.

 ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﻤﺎم اﯾﻦ آزﻣﺎﯾشها ﺑﺮای ﭼﻨﺪ ﺳﻮرﻓﮑﺘﺎﻧﺖ اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ در ﺟﺪوﻟﯽ ﮔﺮدآوری ﻣﯽﺷﻮد و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﻣﻼﺣﻈﺎت اﻗﺘﺼﺎدی ﻧﻮع ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻬﺎﯾﯽ می شود.  ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﺗﺰرﯾﻖ ﻓﻮم ﺗﺎ ﺳﺎل2000  در ﺷﮑﻞ 1 ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ.  

 ^{ﺷﮑﻞ 1: ﭘﺮوژهﻫﺎی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﺗﺰرﯾﻖ ﻓﻮم ﺗﺎ ﺳﺎل2000}

ﻣﻨﺎﺑﻊ  

ﮔﺰارشهای اﺳﺘﺎت اوﯾﻞ و ﺑﯽ ﭘﯽ در ﺗﺰرﯾﻖ ﻓﻮم  

پی نوشت:

 ﻣﺮﯾﻢ ﺧﺴﺮوی - ﭘﮋوﻫﺸﮑﺪه ازدﯾﺎد ﺑﺮداﺷﺖ از ﻣﺨﺎزن ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز

      Khosravi.inbox@gmail.com