صنعت نفت ایران طی این دوران صد و هشت ساله از سویی به عنوان پدیده فنی و صنعتی دریچه دانش روز دنیا را بر روی ایرانیان گشود و از سوی دیگر در پیوند با مطامع خارجیان گرانیگاه رویدادهای بسیاری در حوزه سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کشور شد که پرداختن به هر یک در گرو بازنگری و کنکاش دقیق در تاریخ تحولات معاصر این سرزمین است.

فوران نفت از اولین چاه حفر شده در مسجد سلیمان، احداث پالایشگاه نفت آبادان در سال 1292 تجدیدنظر نافرجام در امتیاز نامه دارسی در سال 1312، پیروزی نهضت ملی شدن نفت در سال 1329 عقد قرارداد بی‌ثمر با کنسرسیوم در سال 1333 - که حاصلی جز تسلط بیگانگان بر مخازن نفت کشور نداشت - رویکرد نمادین به صنایع پتروشیمی و گاز در دهه 1340 و سرانجام بهره برداری بی رویه از منبع نفت کشور از جمله رویدادهای تامل برانگیزی هستند که هر یک با نکاتی درس آموز متن و حاشیه‌های بسیاری را در حافظه تاریخی ملت ایران به جای گذاشته است.  

با پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی ایران در سال 1357 تمام معادلات و مناسبات پیشین دگرگون شد و در پی خروج کارکنان و مستشاران خارجی از صنعت نفت ایران، اداره آن به دست نیروی انقلابی و متخصص داخلی افتاد. هر چند شروع جنگ تحمیلی رژیم بعثی عراق علیه ایران، صدمات بسیاری را بر پیکره این صنعت وارد ساخت و بیش از 1000 تن از کارکنان غیور این صنعت به درجه رفیع شهادت نایل آمدند اما در عین حال حماسه‌های بی‌نظیری در طول 8 سال دفاع مقدس خلق شد که به شکوهمندترین وجهی خلاقیت، توانمندی و شایستگی فرزندان سرافراز این مرز و بوم کهن را به منصه ظهور رسانید  به طوریکه بعد از پایان یافتن جنگ علاوه بر بازسازی و جبران خسارت‌ها، تلاش پردامنه در حوزه‌های برنامه‌ریزی و دگرگونی اساسی در فرایند توسعه کشور توسط این سربازان دلیر جبهه اقتصادی آغاز شد و طی سالها صنعت نفت از تلاش و حمیت والای آنان، بهره‌ها برد.

امروز صنعت نفت کشور پس از پشت سر گذاشتن مقاطع مختلف و عبور از فراز و فرودهای بسیار به مرحله‌ای رسیده است که به پشتوانه آن تجارب ارزشمند و برنامه‌ریزی اصولی و هدف‌گذاری مناسب قدم در راه توسعه فراگیر این صنعت عظیم نهاده است.

در دولت یازدهم اهداف و اجرای برنامه‌های مهمی مورد توجه  قرار گرفته که بخشی از آن انجام شده و بخش اساسی و گسترده‌تر آن به ویژه پس از تحقق برجام و ایجاد فضای جدید در همکاری‌ها و تعاملات داخلی و بین‌المللی در دستور کار قرار گرفته است که با اجرای آنها فصل نوینی در توسعه و تحول صنعت نفت پدیدار خواهد شد.

در سال جاری به فضل الهی و در سایه تلاش و مجاهدات کارکنان، مدیران، مهندسان و کارشناسان صنعت نفت با رفع مشکل کمبود منابع مالی توسعه شتابان طرح‌های اساسی به ویژه در میادین مشترک نفت و گاز، جبران عقب‌افتادگی‌ها، فازهای باقی مانده میدان مشترک پارس جنوبی، میدان‌های مشترک غرب کارون به تولید رسیده و به ثمر خواهد نشست. همچنین تولید از پالایشگاه ستاره خلیج فارس آغاز شده و عقد قرارداد توسعه میدان‌های مشترک و ازدیاد برداشت از میادین اصلی تولید نفت کشور در چارچوب مدل جدید قراردادهای نفتی به انجام خواهد رسید. توسعه صنعت پتروشیمی و افزایش صادرات محصولات آن، بهره‌مند کردن همه مردم ایران از نعمت گاز طبیعی، خودکفایی در بنزین و اهتمام به صادرات آن و نیز اهداف حفظ محیط زیستی و دهها پروژه بزرگ و کوچک دیگر با قدرت تمام پیگیری و اجرا خواهد شد و مردم عزیز کشورمان از آثار و برکات آن بهره‌مند خواهند شد.

حال در سالگرد یکصدوهشتمین سال حیات صنعت نفت کشور به جرات می‌توان گفت که صنعت نفت ایران به برکت پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی در شرایط و فضای امروز کشور دارای چنان قابلیت و توانمندی است که قادر است اهداف و برنامه های توسعه‌ای صنعت نفت را که بر محور اصول اقتصاد مقاومتی و برنامه‌های مصوب تدوین و ابلاغ شده با جدیت دنبال نموده و با همت و پشتکاری کارکنان خدوم و حمایت و پشتیبانی مسئولین و دلسوزان کشور بالندگی و شکوفایی صنعت نفت کشور را بیش از پیش محقق سازد.

اکبر نعمت‌الهی