در این گزارش سعی می کنیم با بررسی قیمت بنزین و دیزل در ایران و کشورهای همسایه ای که عمده ترین قاچاق سوخت به این کشورها صورت می گیرد، به بررسی دلیل اصلی قاچاق سوخت از ایران با یک محاسبه ساده بپردازیم.

قیمت بنزین و  دیزل در ایران

در ژوئن 2013، بهای هر لیتر بنزین در ایران 0.12 دلار ( 400 تومان با دلار 3333.3 تومانی ) و بهای هر لیتر دیزل ( گازوئیل) حدود 0.03 دلار ( 100 تومان با دلار 3333.3 تومانی) گزارش شده است.

 قیمت بنزین و دیزل در عراق

در ژوئن 2013، بهای هر لیتر بنزین در عراق 0.97 دلار ( 3233 تومان با دلار 3333.3 تومانی ) و بهای هر لیتر دیزل ( گازوئیل) حدود 0.71 دلار ( 2366 تومان با دلار 3333.3 تومانی) گزارش شده است.

بر این اساس قاچاق هر لیتر بنزین از ایران به عراق حدود 0.85 دلار ( 2833 تومان ) و قاچاق هر لیتر دیزل ( گازوئیل) بالغ بر 0.68 دلار (  2267 تومان ) سود در بر دارد. در این حالت یک قاچاقچی خرده پای سوخت با قاچاق 100 لیتر بنزین در روز، بالغ بر  283 هزار تومان و با همین مقدار قاچاق دیزل، حدود 226 هزار تومان درآمد کسب می کند. در صورت تداوم قاچاق به مدت 30 روز در ماه، درآمد ماهیانه این قاچاقچی با 100 لیتر قاچاق سوخت در روز، در بخش بنزین برابر است با 8 میلیون و پانصد هزار تومان و در بخش دیزل عبارت است از 6 میلیون و هشتصد هزار تومان!.

قیمت بنزین و دیزل در ترکیه

در ژوئن 2013، بهای هر لیتر بنزین در ترکیه 2.69 دلار ( 8966 تومان با دلار 3333.3 تومانی ) و بهای هر لیتر دیزل ( گازوئیل) حدود 2.36 دلار ( 7866 تومان با دلار 3333.3 تومانی) گزارش شده است.

بر این اساس قاچاق هر لیتر بنزین از ایران به ترکیه حدود 2.57 دلار ( 8566 تومان ) و قاچاق هر لیتر دیزل ( گازوئیل) بالغ بر 2.33 دلار (  7766 تومان ) سود در بر دارد. در این حالت یک قاچاق چی خرده پای سوخت با قاچاق 100 لیتر بنزین در روز، بالغ بر  856 هزار تومان و با همین مقدار قاچاق دیزل، حدود 776 هزار تومان درآمد کسب می کند. در صورت تدام قاچاق به مدت 30 روز در ماه، درآمد ماهیانه این قاچاقچی با 100 لیتر قاچاق سوخت در روز، در بخش بنزین برابر است با 25 میلیون و هفتصد هزار تومان و در بخش دیزل عبارت است از  23 میلیون و سیصد هزار تومان!.

قیمت بنزین و دیزل در پاکستان

در ژوئن 2013، بهای هر لیتر بنزین در پاکستان 1.05 دلار ( 3500 تومان با دلار 3333.3 تومانی ) و بهای هر لیتر دیزل ( گازوئیل) حدود 1.11 دلار ( 3700 تومان با دلار 3333.3 تومانی) گزارش شده است.

بر این اساس قاچاق هر لیتر بنزین از ایران به پاکستان حدود 0.93 دلار ( 3100 تومان ) و قاچاق هر لیتر دیزل ( گازوئیل) بالغ بر 1.08دلار (  3600 تومان ) سود در بر دارد. در این حالت یک قاچاق چی خرده پای سوخت با قاچاق 100 لیتر بنزین در روز، بالغ بر  310 هزار تومان و با همین مقدار قاچاق دیزل، حدود 360 هزار تومان درآمد کسب می کند. در صورت تدام قاچاق به مدت 30 روز در ماه، درآمد ماهیانه این قاچاقچی با 100 لیتر قاچاق سوخت در روز، در بخش بنزین برابر است با 9 میلیون و سیصد هزار تومان و در بخش دیزل عبارت است از  10 میلیون و هشتصد هزار تومان!.

نتیجه

چنانکه ملاحظه می کنیم، با توجه به تفاوت باور نکردنی قیمت بنزین و دیزل ( گازوئیل) در بین ایران و برخی از کشورهای همسایه، قاچاق سوخت از ایران دارای چنان جذابیتهایی برای قاچاقچیان است که با وجود قوانین موجود مبارزه با قاچاق، یعنی ضبط اصل محموله به نفع دولت و وضع جریمه ای معادل سه برابر ارزش محموله، قاچاقچی اگر از هر 3 محموله قاچاق سوخت تنها یک محموله را سالم به مقصد برساند بازهم این کار به قدری سودآور است که به او قدرت تحمل این ریسک را می دهد. از این رو به نظر می رسد راه حل موثر برای مبارزه با این معضل، تعدیل قیمتهای داخلی سوخت و متناسب کردن آن با نرخ های بین المللی با هدف کاهش حاشیه سود قاچاق سوخت باشد. در غیر اینصورت تفاوت قیمتهای سوخت بین ایران و کشورهای همسایه، ضمن رونق دادن به بازار قاچاق از ایجاد انگیزه لازم برای کارآفرینی در حوزه های تولید به ویژه در مناطق مرزی جلوگیری خواهد کرد و در عین حال سهم قابل توجهی از سود حاصل از تجارت سوخت را از جیب بیت المال به جیب عده ای سودجو سرازیر خواهد کرد.