امسال روند توزیع بنزین و گازوییل یورو چهار در کلانشهرهای کشور به شدت توسعه یافت و قرار است تا سال آینده توزیع این سوخت پاک از 8 کلانشهر کنونی به 20 کلانشهر افزایش یابد، در این میان عملکرد شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران در سال 94،  وضع فاینانس چین در این صنعت، اوضاع مالی پالایشگاههای نفت خام، مذاکرات با هیئتها و شرکتهای خارجی، ذخیره سازی سوخت برای ایام نوروز 95، برند سازی جایگاههای سوخت، تمایل وزارت نفت برای توسعه سوخت ال پی جی، تولید بنزین یورو چهار در پتروشیمی بندر امام، واگذاری جایگاههای سوخت دولتی، قاچاق سوخت و ... از جمله موضوعاتی بود که در مصاحبه با عباس کاظمی، معاون وزیر نفت در امور پالایش و پخش مطرح شد، متن زیر مشروح گفتگوی شانا با وی است.

عملکرد شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران را در سال 94  چگونه ارزیابی می کنید؟

امسال نخستین بار در کشور قادر شدیم به طور پایدار فرآورده های نفتی را به صادرات برسانیم، پارسال کم و بیش صادرات داشتیم اما بالانس واردات و صادرات منفی بود، امسال نفت گاز و گاز مایع  از پالایشگاههای داخلی صادر شد. دلیل عمده آن  توسعه شبکه گاز بود. امسال به تولید 60 میلیون لیتر بنزین پایه رسیدیم که با امتزاج آن با mtb به 62 میلیون لیتر رسید، این موفقیت با وجود تعمیرات اساسی در پالایشگاه امام خمینی شازند نسبت به پارسال یک درصد افزایش یافته است.

امسال پروژه های پالایشگاهی نیمه تمام کشور با پیگیریهای انجام شده سرعت گرفت، واحد ایزومریزاسیون پالایشگاه اصفهان در مهرماه امسال راه اندازی شد تا 7 میلیون لیتر بنزین این پالایشگاه از استاندارد یورو چهار برخوردار شود و تا فروردین ماه سال آینده به 11 میلیون لیتر برسد. این امر سبب می شود ما بتوانیم کل شهرهای اطراف شهرستانهای اصفهان، شیراز و اهواز را زیر پوشش این نوع سوخت قرار دهیم.

طرح کیفی سازی پالایشگاه لاوان امسال به پایان رسید و هم اکنون منتظر شارژ کاتالیست است. طرح افزایش کیفیت در پالایشگاه بندرعباس نیز به پیشرفت 96 درصدی رسیده و پیش بینی می شود در بهار سال آینده روزانه 3 میلیون لیتر افزایش تولید بنزین خواهیم داشت، ضمن آن که با راه اندازی این طرح نیمی از تولید بنزین این پالایشگاه  به یورو چهار بدل شود.

هم اکنون در 8 کلانشهر کشور بنزین و گازوییل یورو چهار توزیع می شود، تنها در شهر تبریز گازوییل یورو چهار توزیع نمی شود. شهرهای زیر پوشش سوخت یورو چهار در حال گسترش هستند به طوری که بزودی کل شهر قم نیز زیر پوشش این سوخت قرار می گیرد. سیاست ما این است که شهرهایی که به کلانشهرها منتهی می شوند در اولویت توزیع سوخت یورو چهار باشند.

این سیاست را در استان اصفهان با توزیع بنزین یورو چهار، در شاهین شهر و خمینی شهر آغاز کرده ایم، امیدواریم بزودی این پروژه در شهرهای اطراف شهر تهران نیز آغاز شود تا شاهد کاهش آلودگی در شهر تهران باشیم.

البته یک بحثی را باید برای خوانندگان شما روشن کنم که آلودگی زمانی زیاد می شود که پدیده وارونگی دما رخ دهد، با رخ دادن این پدیده جوی، امکان حرکت عمودی هوا وجود نداشته و به شدت وزش باد کاهش می یابد، بنابراین کربن ناشی از احتراق سوخت در بخشهای مختلف در اطراف شهرهای بزرگ به دام می افتد و ما شاهد آلودگی در این شهرها هستیم؛ امروز ما می توانیم ادعا کنیم که چهار عامل (گوگرد، بنزن، آروماتیک و الفین) مضر موجود در آلودگی هوای تهران و بقیه کلانشهرها به دلیل توزیع سوخت یورو چهار به شدت کاهش یافته است، به طوری که ما قبلا نفت گاز با 10 هزار پی پی ام توزیع می کردیم الان این استاندارد به 50 پی پی ام رسیده است، بنزن و آروماتیک به همین شکل کاهش یافته است.

هم اکنون سوختی که در کلانشهرهای ایران توزیع می شود از نظر کیفیت فرق چندانی با کلانشهرهای دنیا مثل لندن و پاریس و فرانکفورت ندارد. سال آینده توزیع سوخت یورو چهار از 8 کلانشهر به بیش از 20 شهر افزایش خواهد یافت، براساس تعهدی که به موسسه استاندارد داده ایم سوخت یورو چهار به شهرهای بندری  مثل چابهار، ماهشهر و کلانشهرهایی که به کلانشهرهای بزرگتر منتهی می شوند در اولویت توزیع سوخت یورو چهار قرار دارند.

هم اکنون بی صبرانه منتظر راه اندازی فاز یک پالایشگاه ستاره خلیج فارس هستیم، در صورت راه اندازی این طرح واردات بنزین قطع می شود و امیدواریم در نیمه دوم سال آینده این اتفاق رخ دهد.

با اجرایی شده برجام امیدواریم پروژه های نیمه کاره مثل توسعه پالایشگاه آبادان را شروع کنیم، در این پروژه کیفی سازی تولیدات این پالایشگاه انجام می شود، این پروژه به حدود 3 میلیارد دلار سرمایه نیاز دارد، هم اکنون پیشرفتهای خوبی انجام شده و امیدواریم اوایل سال آینده  کار اجرایی آن آغاز شود.

قرار بود بانکهای چینی این پروژه را فاینانس کنند، این موضوع به کجا رسید؟

 پیشرفتهای خوبی در مذاکرات با طرفهای چینی انجام شده است، در ابتدا قرار بود این طرح در قالب دو فاز همزمان اجرا شود، اما هم اکنون تقریبا قرار است یکی از بانکهای چینی در یک فاز شروع به کار کند،  و فاینانس فاز دیگر از سوی یک بانک چینی دیگر تضمین شود.

آیا سرمایه گذاران دیگری برای حضور در پروژه پالایشگاه آبادان حاضر به همکاری و مشارکت هستند؟

 بله، اما البته ما امیدواریم که این طرح را با همان روال قبل با چینی ها ادامه دهیم. سرمایه گذاران خارجی عمدتا از کره و ژاپن برای حضور در دیگر طرحهای پالایشی ایران اعلام آمادگی کرده اند، به عنوان مثال این کشورها به صورت مشخص تمایل به سرمایه گذاری در پالایشگاههای بندرعباس و اصفهان دارند، ابعاد این  سرمایه گذاری در حال مذاکره است و امیدواریم در سال آینده در این دو پروژه سرمایه گذاری داشته باشیم.

سهامداران پالایشگاههای خصوصی کشور همواره به دلیل تولید نفت کوره بیش از حد ابراز نارضاینی می کنند، راهکار شما برای جلوگیری از زیان دیدن احتمالی این پالایشگاهها چیست؟

حاشیه سود صنعت پالایش در دنیا کم است، پالایشگرها باید خیلی شرائط و ساختار خود را با شرائط بازار تغییر دهند، در ایران پالایشگاهها به طور متوسط 26 درصد تولید نفت کوره دارند در حالی که در دنیا این رقم 12 درصد است، در بعضی کشورها مثل اروپایی  این رقم 2 درصد است. امروز صنعت پالایش دنیا به دنبال حذف نفت کوره از سبد تولیدی خود هستند، زیرا هم اکنون قیمت این فرآورده 35 درصد کمتر از نفت خام است.

ما همواره به پالایشگران خود توصیه کرده ایم که پروژه های کاهش نفت کوره را باید اجرا کنید اگر اجرا نکنید حاشیه سود شما منفی خواهد بود، سهامداران پالایشگاهها باید این پروژه ها را طبق ماده 59 قانون اصلاح الگوی مصرف انرژی در دستور کار قرار دهند، براساس این قانون تا پایان چشم انداز تولید نفت کوره در پالایشگاهها باید به زیر ده درصد برسد. هم اکنون مصرف مازوت در دنیا و ایران در حال کاهش است، در کشور ما به دلیل توسعه گاز، بازارهای پر مصرف در حال حذف است.

با توجه به گشایشهای سیاسی صورت گرفته و لغو تحریمهای بین المللی تاکنون با کشورها و شرکتهای مذاکراتی برای همکاری در حوزه پالایش و پخش داشته اید؟

در میان همه طرفهای خارجی مذاکره کننده با ایران به نظر می رسد شرکتهای کره ای و ژاپنی از همه جدی تر باشند، این شرکتها دارای فناوری روز و منابع مالی مطمئن تری هستند، این شرکتها حاضر هستند در پالایشگاههایی که تولید نفت کوره بالایی دارند سرمایه گذاری کنند و سرمایه و سود خود را از طریق  فرآورده برداشت کنند، از این رو امیدواریم سال آینده با این شرکتها به تفاهم نهایی برسیم.

تعدادی از این شرکتها پذیرفته اند که نیمی از سرمایه گذاری خود را در حین اجرای کار و مابقی سرمایه و سود خود را بعد از پایان کار از محل فرآورده تولیدشده برداشت کنند، به نظر من همکاری با شرکتهای ژاپنی و کره ای با این شرائط منطقی و به صرفه است. مذاکره با شرکتهای اروپایی شروع شده اما نه با جدیت ژاپنی ها و کره ای ها.

هم اکنون صنعت پالایشگاهی ایران برای اجرای پروژه های نیمه تمام خود به چه میزان سرمایه گذاری نیاز دارد؟

به جز طرح توسعه پالایشگاه آبادان که باید شرکت ملی پالایش و پخش 3 میلیارد دلار در آن سرمایه گذاری کند، پالایشگاههای تبریز، تهران، بندرعباس و اصفهان به ده میلیارد  دلار سرمایه نیاز دارند تا تولید نفت کوره آنها به زیر ده درصد برسد، البته مذاکراتی با شرکتهای خارجی برای سرمایه گذاری پالایشگاه آناهیتا داشته ایم.

 برای تسریع در ساخت پالایشگاه آناهیتا چه اقداماتی انجام داده اید؟

 سهامداران این پروژه به دلیل نیاز به منابع مالی گسترده این طرح هم اکنون استقبال زیادی برای ادامه کار بروز نداده اند، امیدواریم صندوق توسعه ملی یا سرمایه گذاران خارجی حاضر به مشارکت در این پروژه شوند.

 طی چند سال آینده چند طرح پالایشی جدید در کشور شروع به ساخت و بهره برداری می کنند؟

به جز طرح فراگیر پالایشی سیراف که  480 هزار بشکه میعانات گازی در آن فرآورش خواهد شد، پالایشگاههای آناهیتا، پارس و بهمن گنو از جمله طرحهای پالایشگاهی جدید در ایران به شمار می آیند، سرمایه گذاران این سه طرح کارهای مهندسی پایه، خرید لیسانس و خرید زمین را انجام داده اند، با احتساب طرح سیراف فکر می کنم در مجموع ظرفیت پالایش نفت خام و میعانات گازی به بیش از سه میلیون و یکصد هزار بشکه خواهد رسید.

برای تسریع در پروژه های پالایشی همچون پالایشگاه ستاره خیلج فارس دولت چه اقداماتی در دو سال گذشته انجام داده است؟

پروژه ستاره خلیج فارس از سال 1389به دلیل انقباض مسائل مالی دچار کندی کار شد که دولت یازدهم با تغییر سهامداران کمک زیادی برای تسریع در این پروژه کرد، زیرا صندوق توسعه ملی نمی توانست به دولت در این پروژه که بیش از 20 درصد سهام داشت وام دهد، با تغییرات در سهامداران این طرح 650 میلیون یورو وام به آن تعلق گرفت که از اوایل امسال این پول به دست پیمانکاران داده شده است؛ این ابتکاری بوده که دولت در این پرژه انجام داده است، این در حالی است که این طرح سه سال قبل از روی کار آمدن دولت یازدهم به رکود خورده بود. هم اکنون واحد تقطیر فاز نخست پالایشگاه ستاره خلیج فارس وارد مرحله پیش راه اندازی شده است.

زمان بندی اعلام شده از سوی پیمانکار و سهامداران پالایشگاه ستاره خلیج فارس برای بهره برداری از فاز نخست این طرح چه زمانی است؟

واحد تقطیر این پالایشگاه تا پایان امسال و فاز نخست آن نیز امیدواریم به طور کامل در نیمه دوم سال آینده به بهره برداری برسد.

هم اکنون خبرهای زیادی در مورد خرید و ساخت پالایشگاه نفت خام از سوی ایران در خارج از کشور همچون برزیل، آفریقای جنوبی و اسپانیا و ... طی ماههای اخیر منتشر شده است، آخرین مذاکرات صورت گرفته در این زمینه چیست؟

خرید سهام پالایشگاههای نفت خام در خارج از کشور هم اکنون یکی از سیاستهای شرکت ملی نفت ایران برای تضمین فروش نفت خام کشور به صورت تضمینی و بلندمدت است، به نظر من  این سیاست منطقی و درستی است، ایران قبل از انقلاب نیز بیشتر سهام چهار پالایشگاه بزرگ خارجی را در اختیار داشت، امروزه کشورهای تولید کننده بزرگ نفت خام نیز این سیاست را اجرا می کنند. در مذاکره با کشورهایی مثل برزیل و اسپانیا موضوع ساخت پالایشگاه نفت خام در این کشور ها از سوی ایران به صورت مشارکتی و سهم یکسان مطرح شده است.

شرکت ملی پالایش و پخش در این زمینه تنها بحث امکان سنجی فنی و اقتصادی ساخت این پالایشگاهها را انجام می دهد و تصمیم گیرنده اصلی شرکت ملی نفت ایران است. کشور آفریقای جنوبی در مذاکرات خود با ما علاقه  خود را برای اصلاح و بهبود کیفیت پالایشگاههای خود از سوی متخصصان ایرانی ابراز کرده است. ترجیح ما این است که در صورت ساخت پالایشگاه با سرمایه گذاری ایران، بیشتر تجهیزات به کار رفته در این پالایشگاهها از سازندگان ایرانی تامین کنند.

به تازگی مذاکراتی با شرکتهای اندونزی و مالزی برای فعال شدن طرحهای پالایشی که ایران در آنها سهام دارد با این کشورها انجام شده است.

 سازندگان ایرانی توانایی تامین چند درصد از تجهیزات صنعت پالایش و پخش را دارند؟

فکر می کنم سازندگان ایرانی به راحتی تا 70 درصد از ین تجهیزات را بتوانند تامین کنند.هم اکنون عمده تلنبه، ولو و مبدلهای موجود در پالایشگاه ستاره خلیج فارس از داخل تامین شده است.

واردات و صادرات فرآورده های نفتی کشور چه میزان است؟

 امسال تاکنون به طور متوسط روزانه در ایران 70 میلیون لیتر بنزین مصرف و در مقابل 62 میلیون لیتر در پالایشگاههای کشور تولید شده است. هم اکنون روزانه حدود 8 میلیون لیتر بنزین نیز به کشور وارد می شود.

آمادگی برای رشد مصرف سوخت در ایام نوروز در کشور ایجاد شده است؟

 بله ذخایر بنزین و نفت گاز ما به اندازه کافی و مطمئن وجود دارد، پارسال در 29 اسفندماه رکورد مصرف یکصدمیلیون لیتر بنزین در کشور شکسته شد و هیچ مشکلی برای کشور ایجاد نشد.

پارسال روزانه 104 میلیون لیتر نفت گاز در کشور مصرف داشتیم که امسال به زیر 80 میلیون لیتر رسید، دلیل این امر نیز توسعه گازرسانی در کشور بود، امسال به همین میزان که در مصرف این فرآورده نفتی صرفه جویی شد میزان صادرات و تکمیل موجودی انبارهای ما انجام شد، از این رو هم اکنون آمادگی لازم برای صادرات نفت گاز به میزان روزانه 20 میلیون لیتر در ایران وجود دارد.

وضع اجرای طرح برند سازی در جایگاههای عرضه سوخت در کشور چگونه است؟

تقریبا این پروژه مراحل نهایی خود را برای اجرا می گذراند، هم اکنون معیارهای ارزیابی صاحبان برند در کشور همچون میزان گردش مالی، سابقه و داشتن سهام پالایشگاهها اعلام عمومی می شود، در این طرح، برای جلوگیری از انحصار در هر استان حداکثر یک برند می تواند 20 درصد از نازلها را در دست داشته باشد.

ما به برندسازی از این منظر اعتقاد داریم چون به هر حال هم اکنون شرکت پالایش و پخش ایران در کشور بیشترین  میزان مشترک یا مصرف کننده غیرپیوسته سوخت را دارد، واقعیت این است که مشتریان همواره گله هایی دارند که صاحبان جایگاهها هیچگاه به این گله ها پاسخگو نیستند. هم اکنون جایگاهها به صورت حق العمل کاری کار می کنند، یعنی سوخت ما دست جایگاه داران امانت است، و آنها با فروش آن کارمزد دریافت می کنند. ما با این طرح قصد داریم بخش خصوصی را بیشتر از حال حاضر درگیر توزیع سوخت در کشور کنیم به عنوان مثال بخش خصوصی سوخت را در  پالایشگاه تحویل و در جایگاهها ضمن پاسخ به پرسشهای کمی و کیفی مردم به آنان عرضه کند. هم اکنون میزان بنزینی که در کشور توزیع می شود نسبت به کشور ترکیه بیشتر است اما تحت عنوان یک برند.

با اجرای طرح برند سازی در جایگاههای عرضه سوخت در کشور ممکن است در نهایت قیمت هر لیتر بنزین در جایگاهی با آخرین امکانات رفاهی و خدماتی لیتری 20 تا 50 تومان گران تر از قیمت کنونی برای مصرف کننده تمام شود، در حقیقت این طرح باعث ایجاد رقابت مثبت میان جایگاهداران برای ارائه خدمات بهتر و بیشتر خواهد شد. در این میان به نظر من برنده واقعی مردم هستند که به همراه سوخت گیری از خدمات و امکانات بیشتری در جایگاه بهره مند می شوند.

هم اکنون قصد داریم با واگذاری کار به بخش خصوصی انتقال و توزیع گاز ال پی جی را در بخش حمل و نقل کشور  توسعه دهیم، توسعه مصرف این سوخت نسبت به گاز سی ان جی بسیار راحت تر و ارزانتر است. هم اکنون متقاضیان زیادی از بخش خصوصی برای اجرای این ایده در کشور وجود دارند، آنها تنها از ما تضمین فروش ال پی جی می خواهند.

هم اکنون در پالایشگاههای کشور بیش از نیمی از ال پی جی تولید شده مازاد مصرف است ، از این رو صادرات این فرآورده نفتی در سال 95 افزایش خواهد یافت.

به دلیل کاهش تولید خودروهای گاز سوز در کشور حدود دو سال است که مصرف گاز در کشور روی 20 میلیون متر مکعب در روز ثابت باقی مانده است، امکان همکاری دوباره وزارت نفت و خودروسازان برای تولید خودروهای گاز سوز وجود دارد؟

فکر می کنم هم اکنون اشتیاق نسبت به مصرف گاز در مقایسه با بنزین در میان مردم بیشتری باشد و نیازی به پرداخت یارانه به خودرو سازان برای تولید خودرو گاز سوز وجود ندارد.

هم اکنون این شرکت به بخش خصوصی سازنده جایگاههای سی ان جی به ازای هر مترمکعب 140 تومان پرداخت می کند این عدد در جایگاههای قدیمی 80 تومان است.

چه میزان بنزین یوروچهار از پتروشیمی ها دریافت می کنید؟

به تازگی با نصب دستگاه جذب بنزن و تغییر در کیفیت خوراک پتروشیمی بندر امام میزان بنزن موجود در بنزین تولیدی این مجتمع از 10 درصد به 0.2 درصد رسیده است. هم اکنون روزانه 800 هزار لیتر از تیرماه بنزین دریافت می کند نه ریفرمیت؛ تاکید می کنم بنزین یوروچهار است نه ریفرمیت.

در پتروشیمی بندر امام با توجه به کیفیت بالای بنزین تولیدی هر میزانی که این فرآورده تولید شود این شرکت خواهان آن است.

هم اکنون چه تعداد جایگاه عرضه سوخت دولتی در سطح کشور باقی مانده است و برنامه دولت برای واگذاری آنها چیست؟

هم اکنون 220 جایگاه سوخت باقی مانده است و بر اساس مذاکرات صورت گرفته با سازمان خصوصی سازی قرار است این جایگاهها تحت یک برند واگذار شوند، در ضمن سرقفلی ملک جایگاه فروخته شود نه ملک اصلی، خوشبختانه سازمان خصوصی سازی تقریبا این راهنمایی ها را قبول کرده است.

روند قاچاق سوخت در کشور نسبت به پارسال تغییراتی داشته است؟

بله، میزان قاچاق سوخت در کشور بخصوص در مناطق مرکزی کاهش داشته است، زیرا نسبت به پارسال 20 میلیون لیتر نفت گاز کمتری در کشور عرضه شده است، ضمن آن که امسال با آغاز تجارت رسمی با افغانستان روزانه دو تا سه میلیون لیتر به این کشور صادر شده، از این رو به همین اندازه قاچاق کمتر شده، در ثانی در صورت توسعه منطقی تجارت مرزی ایران و افغانستان از سوی تجار دو کشور روند صادرات سوخت به این کشور چندین برابر خواهد شد. هم اکنون به دنبال راه اندازی تجارت رسمی فرآورده با پاکستان هستیم.

پارسال 55 میلیون لیتر به کامیونها یا حمل و نقل عمومی گازوییل تخصیص داده می شد که با راه اندازی طرح پیمایش این میزان  42 میلیون لیتر رسیده است.

جواد اصغری