یکصد و شصت و نهمین نشست کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در حالی فردا (پنجشنبه، 13 خردادماه) در وین برگزار شود که بسیاری معتقدند این سازمان نقش تاثیرگذار خود را در بازار نفت از دست داده است و بیش از آن که شبیه یک سازمان باشد به یک مجمع می ماند که اعضای آن به ارائه دیدگاههای خود درباره بازار نفت می پردازند، موضوعی که مهدی عسلی با آن موافق نیست و می گوید: «اوپک هنوز بطور بالقوه  سازمانی تاثیر گذار بر بازار نفت است زیرا بیش از 40 درصد از تولید جهانی نفت خام در اختیار اعضای این سازمان است. با این حال میزان اثر گذاری واقعی اوپک بر بازار نفت تابعی از عوامل مختلف اقتصادی و سیاسی است و در طول تاریخ این سازمان تغییرات زیادی به خود دیده است.»

متن گفتگوی شانا با مهدی عسلی، مدیرامور اوپک و روابط با مجامع انرژی در آستانه برگزاری نشست  169 اوپک به شرح زیر است:

مهمترین موضع ایران در نشست 169 اوپک چیست و مهمترین دستور کار آن چه خواهد بود؟

دستور کار نشست 169 اوپک بررسی بازار نفت و تصمیم گیری درباره سطح تولید نفت این سازمان، انتخاب دبیرکل جدید و احتمال می رود تصمیم گیری درباره بازگشت کشور آفریقایی گابن به اوپک است. موضع ایران روشن است و ایران انتظار دارد کشورهای عضو، موقعیت ایران را که پس از چند سال تحریمهای ظالمانه در صدد بازیابی سطح تولید و بازارهای نفت خود در سطوح پیش از اعمال تحریمهاست درک کنند و این را به طور رسمی به اعضای اوپک اعلام کرده و بارها در مناسبتهای مختلف بر آن تاکید داشته است. بنابراین ایران ضمن حمایت از اقدام اوپک برای اعاده ثبات بازار نفت حول قیمتهای منصفانه و منطقی نفت در شرایط کنونی، تعهدی برای توقف افزایش تولید خود نخواهد داد.  

پیش بینی شما از نشست 169 اوپک چیست، آیا ایران برای احیای نظام سهمیه بندی دوباره تاکید می کند؟

در شرایط کنونی توجه کشورهای عضو اوپک روی اعاده ثبات بازار نفت حول قیمتهای منصفانه و منطقی نفت خام است. طرح موضوع سهمیه بندی تولید می تواند به بعد از اعاده قیمتهای مناسب نفت و ثبات بازارها موکول شود. در هر حال با توجه به افزایش سریع تولید برخی کشورهای عضو اوپک مانند ایران و عراق و کاهش تولید برخی دیگر از کشورهای عضو بحث بر سر تخصیص تولید موضوعی پیچیده و زمانبر خواهد بود زیرا توافق بر سر سهمیه ها مستلزم ثبات تولید کشورها برای مدت زمان قابل قبول است که در شرایط  کنونی حاصل نیست از این رو انتظار می رود در آینده به آن دست یابیم.

بسیاری معتقدند توان اوپک برای ایجاد نتایج اقتصادی قابل توجه از طریق دستکاری عرضه نسبت به سه دهه پیش کاهش شدیدی یافته است، اوپک برای بازگشت به تاثیر گذاری دراقتصاد چه خواهد کرد؟

اوپک هنوز به طور بالقوه  سازمانی تاثیر گذار بر بازار نفت است زیرا بیش از 40 درصد از تولید جهانی نفت خام در اختیار اعضای این سازمان است. با این حال میزان اثر گذاری واقعی اوپک بر بازار نفت تابعی از عوامل مختلف اقتصادی و سیاسی است و در طول تاریخ این نهاد بین المللی تغییرات زیادی به خود دیده است.

تصمیم نگرفتن اوپک برای مدیریت عرضه نفت در 2 سال گذشته دلایل مختلفی داشته است اما به طور کلی راهبرد اوپک در سالهای اخیر افزایش سهم خود در بازار با استفاده از مزیت طبیعی پایین بودن هزینه تولید نفت در کشورهای عضو در مقابل هزینه بالاتر تولید کننده گان نفت غیر متعارف است. افزون بر تاثیر فناوری تولید در بخش عرضه نفت نامتعارف که تا حدود زیادی قدرت مانور اوپک در قیمتهای بالای نفت را محدود کرده است اختلاف نظرها و رقابتهای سیاسی اعضای مهم سازمان اوپک نیز در اثر گذاری اوپک در بازارهای نفت موثر بوده است.

همانطور که گفته شد با افزایش قیمت به سطوحی بالاتر از 60 دلار برای هر بشکه، تولید نفت نامتعارف افزایش یافته و بازار با مازاد عرضه و سقوط قیمتها روبرو می شود، همانطور که در سال 2014 اتفاق افتاد. با این حال انتظار می رود با عبور از اوج تولید نفت نامتعارف و افزایش تقاضا برای نفت از یک سو و تفاهم بیشتر کشورهای عضو اوپک از سوی دیگر، اثر گذاری این سازمان بر بازارهای نفت بار دیگر افزایش یابد.

با توجه به افزایش نسبی قیمت نفت در سه ماه نخست امسال پیش بینی شما از قیمت نفت در ادامه سال 2016 چیست و هم اکنون چقدر مازاد عرضه در بازار وجود دارد؟

هنوز بیش از یک میلیون بشکه مازاد تولید در بازار وجود دارد اما این مازاد با توجه به اختلال تولید در برخی کشورهای عضو اوپک و برخی کشورهای غیر عضو در حال کاهش است و در فصلهای آینده کاهش بیشتری خواهد یافت. با افزایش تقاضا از یک سو و تدوام کاهش عرضه نفت کشورهای غیرعضو اوپک از سوی دیگر انتظار می رود قیمتهای نفت در سطحی نسبتا متعادل باقی بماند هر چند کاهش رشد اقتصادی کشورهای بزرگ در حال توسعه همواره خطر ریزش قیمتها در اواخر سال میلادی را زنده نگه می دارد.

با توجه به موضوع کاهش رشد اقتصادی کشورهای بزرگ که عنوان کردید، پیش بینی شما از قیمت نفت در سه ماه پایانی سال 2016 چه رقمی خواهد بود؟

بیشتر پیش بینی ها رقم 40 تا 55 دلار برای هر بشکه را  نشان می دهد.

آیا آمدن خالد بن عبدالعزیز الفالح به عنوان وزیر انرژی، صنعت و منابع معدنی عربستان سبب تغییر سیاست نفتی این کشور می شود و آیا آمدن او می تواند اوپک را همگرا کند یا همچنان اعضا، سیاست واگرایی را در پیش خواهند گرفت؟

به نظر نمی رسد تغییر معناداری در سیاست نفتی عربستان در کوتاه مدت رخ دهد. زیرا سیاست کلی نفتی کشوری مانند عربستان که بزرگترین صادر کننده نفت اوپک است تحت تاثیر افراد نیست و با رفتن علی النعیمی تغییر زیادی حاصل نمی شود بویژه که وزیر نفت جدید عربستان  از مسئولان با سابقه و پر تجربه آرامکو و صنعت نفت عربستان است؛ همگرایی اوپک در گرو همگرایی منافع اعضای آن است. تا زمانی که برخی اعضا، افزایش سهم در بازار و برخی دیگر ضرورت حفظ قیمتها را اولویت اصلی خود می دانند همگرایی واقعی حاصل نمی شود.

با توجه به این که دوران دبیرکلی سالم البدری به پایان رسیده و هم اکنون وی در مقام سرپرست است، چه برنامه ای برای انتخاب دبیر کل  در این نشست وجود خواهد داشت و آیا کاندیدای ایران برای دبیرکلی همانند گذشته غلامحسین نوذری است؟

تغییری در نامزد ایران برای احراز سمت دبیرکلی اوپک پیش نیامده است. به طبع در صورتی که انتخاب نامزد ایران از سوی کشورهای دیگر عضو ناممکن شود ایران به نامزدی که صلاحیت احراز این سمت را دارد رای خواهد داد.

چقدر احتمال دارد در این اجلاس تصمیم گرفته شود که انتخاب دبیرکل به صورت چرخشی – الفبایی باشد؟

این احتمال تقریبا صفر است زیرا پس از پیشنهاد این گزینه از سوی ایران برخی کشورهای عضو، این روش را با این بهانه که می تواند سبب دبیرکلی افراد فاقد صلاحیت  احراز این سمت مهم شود، رد کردند.

گفتگو: رویا خالقی