به گزارش شانا به نقل از نشریه «میس»، فریدون فشارکی، رئیس موسسه «فکتس گلوبال انرژی»، گفت: یادداشت تفاهم امضا شده بین ایران و ترکیه در اواسط ماه ژوییه برای تامین و انتقال گاز از طریق خط لوله به مشتری های اروپایی، از دو جنبه اقتصادی و سیاسی منطقی است هر چند پیشرفت در این پروژه ممکن است به زمان نیاز داشته باشد.

فشارکی در گفت و گو با میس تاکید کرد: بازار ترکیه برای فروش گاز ایران بازار بسیار خوبی است زیرا بازار ترکیه با قیمت های اروپایی مرتبط است .

وی افزود: ایران در گذشته برای فروش گاز در مرز ترکیه حدود 7 دلار برای هر یک میلیون «بی.تی.یو» دریافت کرده است و برخی به درستی این قیمت را با قیمت پیشنهادی 4 دلار و 93 سنت برای فروش گاز در مرز پاکستان برای پروژه خط لوله گاز ایران – پاکستان – هند مقایسه می کنند.

این کارشناس انرژی افزود: از این رو تعجب آور نیست که ایران نسبت به فروش گاز به ترکیه تمایل زیادی دارد.
فشارکی تصریح کرد: در همین حال این مسئله سیاسی نیز وجود دارد که ایران می خواهد اثبات کند به رغم فشارهای آمریکا و تحریم ها قادر به بستن قرارداد است؛ این از حیث سیاسی معنای نمادین زیادی دارد.

نشریه میس افزود: یادداشت تفاهم ایران و ترکیه در زمینه احداث یک خط لوله گاز با سهم مساوی 50 – 50 بین دو کشور است که ظرفیت انتقال سالانه 30 میلیارد متر مکعب گاز ایران و ترکمنستان به ترکیه را خواهد داشت. بر طبق این یادداشت تفاهم همچنین شرکت نفت ترکیه (تی.پی.آ.او) فازهای 22 تا 24 پروژه میدان گازی پارس جنوبی را توسعه خواهد داد.

دکتر فشارکی یادآور شد: خط لوله ای که ایران از طریق آن گاز به ترکیه صادر می کند، ظرفیت محدودی دارد؛ تعهد ایران در زمینه صادرات گاز به ترکیه 10 میلیارد متر مکعب در سال است اما حجم واقعی تحویل گاز کمتر است و در سال 2006 در حدود 6 میلیارد متر مکعب بود.

این در حالی است که خط لوله ایران – ترکیه ظرفیت حداکثر انتقال سالانه 13 تا 14 میلیارد متر مکعب گاز را دارد که در نتیجه ایران از طریق این خط لوله تنها می تواند حدود 3 تا 4 میلیارد گاز با هدف صادرات به بازارهای اروپایی فراتر از تعهد به ترکیه، منتقل کند.

فشارکی افزود: در صورتی که ایران خواستار صادرات مقادیر بیشتری گاز باشد، باید خط لوله جدیدی به طول یک هزار و 800 کیلومتر احداث کند و دشوار می توان تصور کرد که چنین خط لوله ای تا پیش از اواسط دهه آینده احداث شود.

وی در ادامه اظهار داشت: این پروژه برای تامین گاز خود بر توسعه فازهای 22 تا 24 پارس جنوبی استوار است به این معنا که شرکت نفت ترکیه به شیوه ای خارج از مناقصه و به صورت بیع متقابل (بای بک) به این فازهای پروژه دسترسی خواهد داشت که در این شرایط مسئله بسیار غیرمعمول و امتیاز بزرگی برای شرکت نفت ترکیه به شمار می رود.

فشارکی افزود: همچنین این پرسش مطرح است که آیا شرکت نفت ترکیه به دلیل نداشتن تجربه از عهده این کار بر می آید یا خیر؟ واقعیت این است که شرکت ملی نفت ایران و شرکت های وابسته به آن مانند پتروپارس از تجربه بسیار بیشتری برخوردار هستند. شرکت نفت ترکیه تجربیاتی در بخش بالادستی در آسیای مرکزی دارد اما تولید واقعی آن حدود 70 هزار بشکه در روز است.

فشارکی تصریح کرد: پروژه ایران برای شرکت ترکیه چالش بزرگی است مگر این که یک شرکت نفتی بزرگ را وارد کار کند که این کار نیز در شرایط امروز آسان نخواهد بود.
فشارکی افزود: تامین مالی و کارهای پیمانکاری پروژه نیز چالش های بزرگی خواهند بود.

وی گفت: با توجه به سابقه توسعه پارس جنوبی و پیچیدگی های آن، این پروژه (پروژه مشترک ایران و ترکیه) پروژه سریعی نخواهد بود و سال ها زمان نیاز خواهد داشت.

فشارکی در بخش دیگری از این گفت وگو افزود: در صورتی که ایران بخواهد گاز بیشتری از ترکمنستان برای ترانزیت به اروپا وارد کند، در این صورت نیاز به احداث دو خط لوله جدید وجود خواهد داشت که احداث آنها مستلزم وقت و هزینه زیادی است.
به نوشته نشریه میس، پروژه گازی ایران و ترکیه نه تنها مشکلات هر پروژه بزرگ خط لوله بین المللی را دارد بلکه با مخالفت های سیاسی آمریکا نیز رو به رو خواهد بود.
دکتر فشارکی در این زمینه گفت: اعتقاد ما این است که واکنش بین المللی به این توافقنامه ، به ویژه واکنش آمریکا، زودهنگام بوده است؛ در این واکنش ها این مسئله نادیده گرفته شده است که توافق ایران و ترکیه در حد یک یادداشت تفاهم است و برای نهایی شدن آن مسائل پیچیده بسیاری باید حل و فصل شوند.

وی در ادامه افزود: این مسائل شامل تصمیم گیری در باره خطوط لوله جدید، مذاکره در باره شرایط بیع متقابل، نحوه عملیات و مدیریت فازهای 22 تا 24 پارس جنوبی، قراردادهای فروش گاز به مشتری های اروپایی، تعرفه ترانزیت به ترکیه، مسائل مالی، مسائل پیمانکاری و غیره است.
فشارکی در پایان گفت: برای نهایی کردن موفقیت آمیز این پروژه راه درازی در پیش است اما قیمت بالای گاز در بازارهای اروپایی انگیزه خوبی برای ایران است که جنبه های مثبت و منفی پروژه را تحلیل و ارزیابی کند.

منبع: نشریه میس (MEES) شماره 30 ژوییه 2007 ( 8 مرداد 1386)