به گزارش خبرنگار شانا، در سال 2010 کشور چین با 23.8 درصد سهم بزرگترین منتشر کننده گازهای گلخانه‌ای در جهان بشمار می رفت و آمریکا با 17.7 درصد دومین، هند با 5.4 درصد سومین و روسیه با 5.2 درصد چهارمین رتبه در انتشار دی اکسید کربن دنیا را دارا بوده اند.

در همان سال ایران با سهم 1.7 درصدی، رتبه نهم جهان در انتشار گاز دی اکسید کربن را داشت، ولی این میزان در سال 2011 به 1.6 درصد رسید و ایران جایگاه هفتم انتشار دی اکسید کربن ناشی از احتراق سوخت را در دنیا به خود اختصاص داد.

بررسی روند انتشار گازهای گلخانه ای کشور در محدوده سالهای 2000 تا 2010 حاکی از آن است که انتشار دی اکسید کربن ناشی از احتراق سوخت در کشور از رشد سالیانه 6 درصد برخوردار است که در مقایسه با روند جهانی در شمار کشورهایی با رشد بالای انتشار گازهای گلخانه ای قرار می گیرد.

شایان ذکر است مدلسازی صورت گرفته در گزارش ملی دوم تغییر آب و هوای کشور نشان می دهد که برای حصول به رشد اقتصادی 3.5 در سال، میزان انتشار کشور از 500 میلیون تن درسال 2005 به بیش از 2.2 میلیارد تن در سال 2025 ( افق 1404) در بخش انرژی می رسد که در این صورت رتبه ایران از جایگاه کنونی با توجه به روند نزولی انتشار در جهان صنعتی، به جایگاه چهارم دنیا خواهد رسید.

از طرفی اقتصاد کشور، یک اقتصاد پرکربن بوده و به شدت به درآمدهای حاصل از تولید، فرآورش و صادرات سوختهای هیدروکربنی وابسته است و از طرف دیگر نیز استراتژیهای توسعه صنعتی در سالهای گذشته به دلیل قیمت کم حاملهای انرژی، بر توسعه صنایع انرژی بر تمرکز یافته است.

این الگوی توسعه صنعتی، در آینده کشور را در معرض فشار جدی از سوی جهان صنعتی برای قبول تعهدات کاهش انتشار قرار خواهد داد.

نظر به اهمیت مباحث فوق و ضرورت مدیریت انتشار گازهای گلخانه ای و عطف به بند 4 ماده 2 آیین نامه اجرائی کنوانسیون تغییرات آب و هوا و پروتکل کیوتو مبنی بر آموزش و تحقیقات در زمینه موضوعات تغییر آب و هوائی، مدیریت پژوهش و فناوری از سال 88 با تشکیل کارگروه پژوهشی مدیریت کربن تلاش کرد تا با حرکت به سوی تحقق اهداف ذیل، زمینه ها و مقدمات لازم برای کاهش انتشار گازهای گلخانه ای در شرکت ملی گاز را همسو با تعهدات جهانی و وظایف ملی فراهم کند. بر این اساس فعالیتهایی که در پی می آید حاصل فعالیتهای قریب به 3 سال این کارگروه است: 

ایجاد زیرساختهای لازم و معرفی مفاهیم مرتبط با مدیریت دی-اکسید کربن در صنعت گاز  

فرهنگ سازی در راستای مدیریت دی اکسید کربن در صنعت گاز

سیاستگذاری و برنامه ریزی در خصوص تعیین اولویتهای پژوهشی در این زمینه

تعریف طرحها و پروژه های تحقیقاتی در راستای تحقق اولویتهای پژوهشی

فراهم کردن مقدمات ضروری برای بهره گیری از فرصتهای بین المللی تحت کنوانسیون تغییرات آب و هوا نظیر CDM

در کارگروه یادشده در قالب جلسات ماهانه و مستمر که با حضور نمایندگان مجموعه های ذیربط ستادی و شرکتهای تابعه تشکیل می شد، تعریف طرح پژوهشی " برآورد منابع و میزان انتشار آلاینده های هوا، مدیریت کربن و ثبت پروژه های مکانیزم توسعه پاک (CDM) در صنعت گاز" و برخی پروژه های پژوهشی مرتبط با این طرح در سطح شرکتهای تابعه انجام شد.

طرح مذکور پس از طی مراحل طولانی بررسی و تصویب مطابق با ارکان نظام جامع پژوهش، فناوری و نوآوری صنعت نفت، در جلسه 1477 مورخ 6/9/90 هیأت مدیره محترم شرکت ملی گاز ایران مطرح و تصویب شد و طی قراردادی از تاریخ 1/4/92 به مدت 2 سال به پژوهشگاه صنعت نفت واگذار شد.

اهم دستاوردهای متصور از اجرای موفقیت آمیز طرح:

طرح فوق و دستاوردهای حاصل از آن زیرساختهای ضروری جهت کاهش انتشار گازهای گلخانه ای و به تبع آمادگی لازم برای پاسخگویی به تعهدات احتمالی تحت پروتکل کیوتو و سایر قوانین زیست محیطی بین المللی و داخلی را در شرکت ملی گاز ایران ایجاد خواهد کرد که در زیر به اهم این دستاوردها اشاره شده است:

شناسایی وضعیت کنونی شرکت ملی گاز ایران در انتشار گازهای گلخانه ای و تعیین جایگاه صنعت گاز کشور در مقایسه با سایر کشورهای دنیا از طریق برآورد شاخصهای انتشار و ایجاد بانک اطلاعاتی انتشار گازهای گلخانه ای در صنعت گاز

تعیین روند آتی انتشار دی اکسید کربن و سایر گازهای گلخانه ای در شرکت ملی گاز ایران بر اساس برنامه های توسعه

شناسایی سیاستهای مختلف در کاهش انتشار گازهای گلخانه ای، بررسی اثربخشی آنها در کاهش انتشار و جهت گیری در بکارگیری آنها (بستر سازی برای اجرای تعهدات محوله بر عهده شرکت ملی گاز در آیین نامه اجرایی کنوانسیون تغییر آب و هوا و پروتکل کیوتو مصوب مرداد ماه 1388 هیئت وزیران)

تدوین استراتژی و برنامه عمل کاهش انتشار گازهای گلخانه ای در شرکت ملی گاز (بستر سازی جهت اجرای تعهدات محوله به شرکت ملی گاز در آیین نامه اجرایی کنوانسیون تغییر آب و هوا و پروتکل کیوتو مصوب مرداد ماه 1388 هیئت وزیران)

شناسایی تکنولوژیهای کاهش انتشار شامل تکنولوژیهای کم کربن، روشهای جمع آوری دی اکسید کربن، روشهای کنترل و حذف آلاینده ها و گازهای گلخانه ای و هزینه های تحصیل آنها

اجرای پروژه های مکانیزم توسعه پاک (CDM) و بهره مندی از درآمدهای آن

امکان پیش بینی کیفیت هوا و وضعیت انتشار آلاینده های هوا در برنامه های توسعه منطقه پارس جنوبی و ارایه راهکارهای بهبود کیفیت هوا و کنترل آلاینده های هوا در این منطقه

1. زیر پروژه های طرح :

در این بخش خلاصه وضعیت زیر پروژه های طرح ارائه شده است :

1.1. پروژه " ثبت پروژه های مکانیزم توسعه پاک (CDM) در صنعت گاز" :

این موضوع شامل پروژه های " نصب اکونومایزر در بویلرهای پالایشگاه گاز خانگیران" و " نصب بویلر بازیاب در خروجی زباله سوزهای پالایشگاه گاز خانگیران " بوده که اجرای آنها منوط به برگزاری مناقصه و مشخص شدن تاریخ عقد قرارداد خرید تجهیزات است که مراتب در حال پیگیری است.

1.2. پروژه " شناسایی نقاط نشر، برآورد میزان نشر و شناسایی فناوریها و روشهای اجرایی برای کاهش نشتی در خطوط و تجهیزات روی زمینی انتقال گاز" :
اهداف این پروژه به شرح زیر است:

شناسایی نقاط دارای نشر در تأسیسات شرکت انتقال گاز

برآورد میزان انتشار گازهای گلخانه ای در تاسیسات تقویت فشار

شناسایی راهکارهای کاهش انتشار گازهای گلخانه ای (متان و CO2) در شرکت انتقال گاز

شناسایی پتانسیلهای استفاده از مکانیسم توسعه پاک برای اجرای طرحهای کاهش نشر

بررسی اولیه و تهیه سند PIN برای طرحهای کاهش نشر

پروژه فوق با هدف بررسی و پتانسیل سنجی اجرای پروژه کاهش نشتی متان در شرکت انتقال گاز ایران در قالب CDM در حال اجرا است که تاکنون شناسائی منابع نشر و جمع آوری اطلاعات مورد نیاز برای انجام محاسبات صورت گرفته و در مرحله انجام اندازه گیریهای میدانی است.

1.3.  پروژه " ایجاد سیستم محاسبه و گزارش دهی میزان انتشار آلاینده های هوا و گازهای گلخانه ای در پالایشگاهها و خطوط انتقال شرکت ملی گاز ایران" :

هدف این پروژه توسعه یک سیستم نرم افزاری محاسبه و گزارش دهی موجودی انتشار در سطح ملی و بین المللی در حوزه فعالیت پالایشگاهها و شرکت انتقال گاز بوده و در حال حاضر جاری است.

1.4.  پروژه " تدوین استراتژی و برنامه عمل (Action Plan) کاهش انتشار گازهای گلخانه ای در شرکت ملی گاز ایران " :

این پروژه با هدف توسعه سیستم انرژی بر اساس قیدهای زیست محیطی با ملاحظات اقتصادی است، به طوری که منجر به اتخاذ سیاستهای توسعه بخش انرژی (نفت و گاز) و در راستای حصول به تعهدات زیست محیطی با حداقل هزینه ها شود.

در حال حاضر، جمع آوری اطلاعات جهت توسعه سیستم انرژی مرجع در حال انجام بوده و این سیستم در حال طراحی و توسعه است.

1.5.  پروژه "بررسی کیفی و کمی منابع انتشار آلاینده های هوا و گازهای گلخانه ای و شبیه سازی پراکنش آلاینده های هوا در شرکت مجتمع گاز پارس جنوبی" :

هدف اصلی این پروژه ایجاد بخشی از زیرساخت‌های لازم برای مدیریت کیفیت هوا در منطقه عسلویه است و به بررسی وضعیت موجود انتشار آلاینده های هوا در مجتمع گاز پارس جنوبی پرداخته و در نهایت به مدلسازی روند آتی انتشار می پردازد. تاکنون اندازه گیریهای میدانی پروژه انجام شده ودر حال تکمیل است.

2. پروژه های مستقل تعریف و اجرا شده در سطح شرکتهای تابعه مرتبط با طرح :

با توجه به ماهیت موضوعی مدیریت کربن که باید در کلیه حوزه های شرکت ملی گاز ایران به ویژه شرکتهای پالایشی پیاده سازی و اجرا شود، همگام با بسترسازی و سیاستگذاری کلان در مدیریت پژوهش و فناوری با اجرای طرح پژوهشی مذکور، پروژه های کاربردی مستقلی توسط شرکتهای تابعه تعریف و در حال اجرا است که اهم موارد در ذیل آمده است :

2.1.  پروژه " مطالعه و بررسی منابع گاز دی اکسید کربن در تأسیسات عسلویه و ارائه راهکارهای جداسازی و مصرف" :

پروژه یادشده در قالب قراردادی میان شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران و پژوهشگاه صنعت نفت، انجام و هم اکنون خاتمه یافته است.

در این پروژه، منابع گاز دی‌اکسیدکربن در منطقه عسلویه با تمرکز بر پالایشگاههای گازی، پتروشیمی‌های پارس و مبین و نیروگاه عسلویه (بعثت) بر اساس مدارک طراحی، همچنین اکتساب آمارهای رسمی اعلام شده مورد شناسایی قرار گرفته و مقدار آن از نظر میزان و فرآیندهای موجود بررسی شد.

هدف از انجام این پروژه نیز تعیین منابع مناسب جداسازی گاز دی اکسید کربن در مجتمع گاز پارس جنوبی و بررسی فنی و اقتصادی روشهای جداسازی و موارد مصرف دی اکسید کربن جدا شده است.

2.2.  پروژه " شناسایی پتانسیل پروژه‌های مکانیسم توسعه پاک در شرکت مجتمع گاز پارس جنوبی" :

پروژه فوق طی قراردادی پژوهشی میان شرکت مجتمع گاز پارس جنوبی و پژوهشگاه صنعت نفت، با هدف شناسائی و تعیین پروژه های قابل ثبت در قالب CDM در حال اجرا است.

2.3.  پروژه " توسعه متدولوژی، ثبت و اخذ گواهی انتشار از هیئت اجرائی برای جمع آوری گازهای ارسالی به فلر شرکت پالایش گاز سرخون و قشم تحت مکانیسم توسعه پاک پروتکل کیوتو " :

این پروژه خاتمه یافته و متدولوژی تدوین شده نیز به تصویب هیئت اجرائی کنوانسیون تغییرات آب و هوای سازمان ملل متحد رسیده است.

در حال حاضر مراحل ثبت این پروژه در سازمان ملل، طی همکاری با پژوهشگاه صنعت نفت و شرکت انرژیهای تجدیدپذیر مهر در حال انجام است.

2.4.  پروژه های پتانسیل سنجی با عناوین زیر نیز در پالایشگاههای گاز پارسیان، ایلام و بیدبلند در مرحله اجرا است:

•    شناسایی پتانسیل پروژه‌های مکانیسم توسعه پاک در شرکت پالایش گاز پارسیان

•    شناسایی پتانسیل پروژه‌های مکانیسم توسعه پاک در شرکت پالایش گاز ایلام

•    شناسایی پتانسیل پروژه‌های مکانیسم توسعه پاک در شرکت پالایش گاز بیدبلند

در خاتمه خاطرنشان می شود اقدامهای پژوهشی اشاره شده در قالب یکی از سمینارهای مدیریت پژوهش و فناوری تحت عنوان مدیریت کربن در شرکت ملی گاز ایران، مورخ 18/6/93 و با دعوت از مسئولین و کارشناسان ذیربط در سطح وزارت نفت و سایر سازمانهای ذیربط ارائه شد.

                                                                                                                                       مدیریت پژوهش و فناوری شرکت ملی گاز ایران