به گزارش شانا، در سالهای اخیر تجارت جهانی ال ان جی رشد خیره کننده ای داشته و توسعه آن حتی فراتر از رشد بازار گاز بوده است. کشورهای دارای ذخایر گاز که دور از بازارهای مصرف هستند ، هیچ شانسی برای حضور در بازار به جز با تولید ال ان جی ندارند.
براین اساس بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت ایران در کنفرانس امنیت انرژی برلین 2015 با عنوان «امنیت انرژی در میان شک و تردیدها (بحرانها و قیمتها) با بیان این که قیمت گاز در اروپا سبب می‌شود که پروژه‌های زیرساختی مانند خط لوله به صرفه نباشد، اعلام کرد که انتقال گاز طبیعی مایع شده (ال ان جی) به اروپا گزینه مورد ترجیح ایران است.
وی افزود: ایجاد خط لوله را نیز منتفی نمی‌دانم، اما مشکلات زیادی در این باره وجود دارد و این گزینه اصلی ما نیست.
در حال حاضر گاز در سه بازار آمریکا، اروپا و آسیا و با اختلاف قیمتی بالا خرید و فروش می شود. در آمریکای شمالی به دلیل مقررات زدایی و وجود بازار رقابتی و حجم گسترده گاز طبیعی به عنوان رقیب شیل گس و با قیمتهای بسیار پایین روبرو هستیم . اما در قاره آسیا تجارت گسترده گاز براساس قیمت نفت و با قراردادهای بلند مدت، قیمتهای بالایی را در بر می گیرد. بازار اروپا نیز قیمتهای میانه را به خود اختصاص داده است.

برابر گزارش سال 2014 بی پی، ایران در سال 2013 همچنان با 33.8 تریلیون مترمکعب ذخایر اثبات شده گاز طبیعی ( 18.2 درصد از مجموع ذخایرگاز طبیعی جهان) رتبه نخست را به خود اختصاص داده و روسیه با 31.3 تریلیون مترمکعب و قطر با 27.4 تریلیون مترمکعب در رده های دوم و سوم قرار دارند.
در سال 2013 حجم مبادلات تجاری گاز طبیعی جهان با افزایش 15.1 میلیارد مترمکعبی به 1035.9 میلیارد مترمکعب در سال رسید که از این مقدار 325.3 میلیارد متر مکعب مربوط به صادرات LNG و 710.6 میلیارد متر مکعب مربوط به صادرات گاز طبیعی به وسیله خطوط لوله است.
در این میان روسیه و نروژ به ترتیب با 211.3 و 102.4 میلیارد مترمکعب صادرات گاز طبیعی در سال به وسیله خط لوله رتبه های یکم و دوم را در جهان در اختیار دارند.
در بخش صادرات LNG نیز قطر با 105.6 میلیارد مترمکعب در سال در رتبه نخست است و اندونزی با 22.4 میلیارد متر مکعب در رتبه بعدی قرار دارد.
در سال 2013، بالغ بر ٦٨,٦ درصد از کل صادرات گاز طبیعی جهان از طریق خطوط لوله و ٣١.٤ درصد آن به صورت LNG انجام شده است.
در این سال، منطقه خاورمیانه به تنهایی 41.2 درصد از صادرات LNG جهان را به خود اختصاص داده است که با توجه به سهم ٣٨.٨ درصدی آن در سال 2012 شاهد افزایش 2.4 واحد درصدی در این بخش هستیم.
قطر به عنوان شریک ایران در میدان عظیم گازی پارس جنوبی، در سال 2013 همچنان موقعیت خود را به عنوان بزرگترین عرضه کننده LNG جهان حفظ کرده و به تنهایی 32.5 درصد از کل صادرات LNG جهان را در اختیار دارد ( سهم قطر از صادرات LNG جهان در سال 2012 بالغ بر 31 درصد گزارش شده است) .

در بخش صادرات گاز طبیعی به وسیله خطوط لوله نیز، منطقه خاور میانه دارای سهم بسیار اندک 4.1 درصدی است. این در حالی است که باوجود ذخایر عظیم پارس جنوبی که میان ایران و قطر مشترک است، روسیه و نروژ به ترتیب با سهم 29.7 درصدی و 14.4 درصدی از صادارت گاز طبیعی جهان به وسیله خط لوله، گوی سبقت را از دیگر رقیبان ربوده اند و در رتبه های یکم و دوم قرار دارند.
حضور نیافتن ایران در بازار LNG جهان (سهم صفر) و نیز سهم ناچیز آن در صادرات گاز طبیعی (حدود 15 میلیارد مترمکعب در سال) به وسیله خطوط لوله در حالی است که هم اکنون بازار گاز جهان، چه در بخش LNG و چه در بخش خطوط لوله با رشد چشم افسایی روبروست.
شرکت سرمایه گذاری مشترک توسعه طرح یامال ال ان جی روسیه پیش بینی می کند که بازار جهانی LNG تا سال ٢٠١٨ میلادی به سمت کمبود و رکود پیش رود؛ موضوعی که به روسیه کمک می کند تا سهم خود را در این بخش توسعه دهد.
این شرکت اعلام کرده است: انتظار می رود که واردات ال ان جی اروپا از ٣٨ میلیون تن در سال ٢٠١٣ میلادی به ١٠٧ میلیون تن در سال ٢٠٢٥ میلادی افزایش یابد و تا سال ٢٠٢٠ نیز کمبود جهانی ال ان جی به ٥٠ میلیون تن برسد.
در عین حال، تحلیلگران موسسه الاینتس برنت استین نیز اعلام کرده اند که تقاضای جهانی ال ان جی افزایش می یابد و این موضوع سبب افزایش قیمت آن می شود زیرا اجرای پروژه های ال ان جی که هنوز تصمیم نهایی سرمایه گذاری درباره آنها گرفته نشده است، لغو شده اند و یا به دلایل مختلف دیگر مانند محدودیتهای مالی به تاخیر افتاده اند.
آنها می گویند: این موضوع می تواند بازار جهانی ال ان جی را تا اوایل دهه آینده از مازاد عرضه کنونی به سوی کمبود ال ان جی بکشاند، مگر این که ٩٠ میلیون تن در سال ظرفیت جدید صادرات ال ان جی تا سال ٢٠٢٠ احداث شود.
در این زمینه، ایده ساخت تأسیسات ال ان جی در ایران با استفاده از گاز طبیعی فازهای پارس جنوبی به اوایل دهه 80 شمسی بازمی‌گردد.
در مطالعات کلی شرکت ملی نفت ایران برای حضور ایران در بازار ال ان جی جهان، شش طرح پرشین ال ان جی با ظرفیت 16.2 میلیون تن در سال، پارس ال ان جی با ظرفیت 10 میلیون تن در سال، ایران ال ان جی با ظرفیت 10.8 میلیون تن در سال و همچنین پروژه‌های ال ان جی پارس شمالی با ظرفیت 20 میلیون تن در سال، گلشن ال ان جی با ظرفیت تولید 10 میلیون تن در سال و دو پروژه با مقیاس کوچک و حجم تولید کلی سه میلیون تن در سال، طرحهایی بودندکه برای دستیابی به هدف تولید سالانه 70 میلیون تن ال ان جی در سال 2015 میلادی تعریف شده بودند.
این برنامه اگر طبق زمان‌بندی اجرا می‌شد هم‌اکنون ایران را به جایگاه بزرگترین صادرکننده گاز طبیعی مایع‌شده جهان می رساند اما با روی کار آمدن دولت نهم و تنشی که در روابط بین‌الملل بر سر پرونده هسته‌ای به راه انداخت، ساخت این طرحها با توجه به وابستگی کامل آن به تکنولوژی و سرمایه‌گذاری خارجی، از اولویت شرکت ملی نفت ایران خارج و از این میان تنها کلنگ ساخت پروژه ایران ال ان جی در تابستان سال 1386 توسط غلامحسین نوذری، وزیر وقت نفت به زمین زده شد.
همزمان با برگزاری بیستمین نمایشگاه صنعت نفت در اردیبهشت ماه 1394، مدیرعامل شرکت ملی صادرات گاز از تحقق پیشرفت 35 درصدی پروژه ایران ال ان جی در سال 1393 خبر داده است.
کندی حرکت ایران در تعامل با جهان خارج و سرمایه گذاری در پروژه های حیاتی کشور در حالی است که در حال حاضر ظرفیت تولید LNG قطر به عنوان مهمترین شریک گازی ایران در پارس جنوبی به بیش از سالانه ۷۷ میلیون تن افزایش یافته و در فروردین ماه امسال قطر به عنوان بزرگترین صادر کننده انرژی جهان موفق به صدور پنج هزارمین کشتی حامل LNG صادراتی خود به بازارهای جهانی شده است.
علاوه بر این، روسیه نیز با بهره گرفتن از موقعیت استراتژیک خود و با توجه به بی رقیب بودن در بازار اروپا همچنان در صادرات گاز طبیعی به وسیله خط لوله یکه تازی می کند.

آنچه مسلم است تحریمهای طولانی علیه صنعت نفت ایران و ناتوانی در مدیریت صنعتی و تعلل در اجرای دقیق و مارک شده برنامه های توسعه، پروزه های توسعه ای ایران را به تعویق انداخته یا متوقف کرده است. چالشی بزرگ که اگر برای ایرانیها نان نداشته ولی گویا برای همسایه های جنوبی و شمالی ایران هم نان داشته و هم آب. وگرنه در حال حاضر ایران هم بزرگترین صادر کننده گاز طبیعی به اروپا و شرق دور به وسیله خطوط لوله بود و هم بزرگترین تولید کننده LNG در جهان!.
به هر حال با روی کار آمدن دولت حسن روحانی و بازگشت آرامش پس از هشت سال ( چه در حوزه روابط بین الملل و چه در حوزه اقتصاد داخلی)  امید آن می رود که با امضای توافق جامع با گروه 1+5 در 30 ژوئن 2015 امکان بهره برداری هر چه سریعتر از پتانسیلهای سرزمینی و انرژی ایران فراهم شود.
با بازگشت شرکتهای بین المللی و سرمایه گذاران خارجی، ایران به سرعت می تواند جایگاه واقعی خود را در مبادلات بین المللی بازیافته و به عنوان وزنه ای موثر در بازار جهانی گاز طبیعی و LNG وارد عمل شود.

منابع:
BP statistical review of world energy june 2014
Economist
سازمان همکاری اقتصادی و توسعه OECD
عصر انرژی
رویترز
مهر