فناوری پارسی سول به عنوان یک دانش فنی مشابه خارجی بومی سازی شده با نام (Activatedmda) به معنی محلولهای فرموله شده یا فعال شده که به هدف پایین آمدن میانگین مصرف انرژی و کاهش حجم تجهیزات و در نتیجه کاهش سرمایه‌گذاری طراحی شده است. در این زمینه با اکبر زمانیان، رئیس پژوهشکده توسعه فناوریهای فرآورش و انتقال گاز گفتگویی انجام شده است که در ادامه می خوانید:

طرح پارسی سول از چه زمانی آغاز شد و روند پیشرفت آن تا به امروز چگونه بوده است؟

این دانش فنی، برای نخستین بار از حدود 15 سال پیش در صنایع پتروشیمی جهان مورد توجه و بررسی قرار گرفت. پژوهشگاه صنعت نفت نیز با توجه به نیاز صنعت نفت و گاز کشور به این فناوری روز، از 10 سال گذشته تاکنون کار تحقیق و پژوهش بر روی این محلولها را آغاز کرده است. در پی فعالیتهای قبلی پژوهشگاه در این زمینه، با ارائه یک طرح مدون و برنامه‌ریزی شده و با حمایت شرکت ملی گاز ایران، برنامه تولید و بهره برداری از محلول پارسی سول در قالب یک طرح سه تا چهار ساله تکمیل و آماده تجاری سازی شد.

دلیل انتخاب نام پارسی سول برای این محلول چه بوده است؟

به دلیل استفاده از دانش فنی و فعالیتهای اجرایی کاملا بومی پژوهشگاه بر روی این محصول، کلمه "پارسی" به معنای ایرانی و کلمه "سول" برگفته از کلمه "Solvement" به معنای حلال، در ترکیب نام این حلال انتخاب شدند.

آیا تشدید تحریمها بر روند تولید پارسی سول موثر بوده است؟

با تشدید تحریمها این محلول به هیچ عنوان در اختیار صنعت نفت ایران قرار نمی گرفت، به این دلیل برخی از واحدهای پالایشگاههای کشورکه براساس این نوع از حلالها طراحی و ساخته شده بودند، بدون استفاده باقی ماندند که با بومی‌سازی پارسی سول و استفاده از آن، این واحدها کارآیی و بهره وری مورد نیاز را باز یافتند.

مزایای پارسی سول نسبت به حلالهای متداول چیست؟

دانش فنی پارسی سول از ابعاد مختلفی از جمله کاهش مصرف انرژی و پایین آمدن حجم تجهیزات و در نتیجه کاهش هزینه‌های سرمایه گذاری، منجر به صرفه جویی و بهره‌وری اقتصادی می‌شود.

از سوی دیگر در برخی از واحدهای پالایشی، استفاده از حلالهای متداول محصولات را به استک مورد نظر نمی‌رساند که در این صورت به حجم بیشتری از حلال و یا فرآیندهای ترکیبی نیاز است.

تست میدانی پارسی سول در چه مرحله ای قرار دارد؟

در برنامه مدون طراحی این حلال، فازهای مطالعاتی، آزمایشگاهی، پایلوتی، نرم افزاری و مدلینگ و پکیج این دانش فنی تکمیل شد اما برای ارزیابی عملکرد آن در بخش صنعت نیاز به تست میدانی بود که با توجه به مناسب بودن ویژگیهای خاص پالایشگاه مسجد سلیمان با هماهنگی شرکت ملی گاز ایران و همکاری مدیران عامل پالایشگاههای مسجد سلیمان و بید بلند، این تست از یک سال گذشته آغاز شده است.

پارسی سول در کدام پالایشگاهها کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد؟

تاکنون پالایشگاههای مختلفی از جمله بیدبلند و ایلام با ارائه درخواستهای رسمی برای استفاده از محلول پارسی سول اعلام آمادگی کرده‌اند.

پژوهشگاه نیز هم اکنون در حال بررسی اطلاعات و شبیه سازی در مورد مقدار افزایش راندمان تولید پالایشگاه ایلام، در صورت استفاده از محلول پارسی سول است.

در پالایشگاه ایلام، در فرآیند پالایش گاز، مرکاپتان وارد میعانات می‌شود که قابل فروش نیست و در نتیجه سوزانده می‌شود و مشکلات زیست محیطی بسیاری در این منطقه ایجاد کرده است. این در حالی است که شرکت شل، پیشتر برای حل این مشکل پیشنهاداتی به پالایشگاه ایلام داده بود که مورد توافق دو طرف قرار نگرفت. اما اکنون با تولید بومی پارسی سول، پژوهشگاه صنعت نفت با ورود به فاز بررسی آزمایش، درصدد توصیه یک فرمولاسیون مناسب برای به حداقل رساندن مقدار مرکاپتان پالایشگاه ایلام است که زمان انجام این پروژه، شامل فازهای بررسی آزمایشگاهی، شبیه سازی و اجرا حدود 20 ماه تخمین زده می شود.

از سوی دیگر برخی از پالایشگاههای فازهای 17 و 18 پارس جنوبی که اکنون از حلالهای دیگری استفاده می‌کنند، علاقه‌مندی خود را نسبت به بکارگیری حلال پارسی سول اعلام کرده اند.

آیا از حلال پارسی سول در همه پالایشگاهها می توان استفاده کرد؟

حلال پارسی سول از لحاظ عملیاتی، قابلیت استفاده در تمامی پالایشگاهها را داراست به نحوی که می‌توان موفقیت در بازدهی آن را بیش از حلالهای متداول عنوان کرد اما نکته تعیین کننده در بکارگیری حلال پارسی سول بحث صرفه جویی اقتصادی است. زیرا در برخی از واحدها با توجه به ویژگیهای محصول مورد نظر به کارگیری حلالهای ارزان قیمت مقرون به صرفه به نظر می‌رسد.

درباره تکمیل طرح پایلوت پارسی سول در پژوهشگاه توضیح دهید.

با حمایت شرکت ملی گاز ایران به عنوان کارفرما، تکمیل طرح پایلوتی به منظور تست پارسی سول برای انواع کاربردها در داخل پژوهشگاه در نظر گرفته شد که در حال حاضر مراحل پایانی را طی می کند و با حل مشکل تأمین خوراک پایلوت یاد شده مسائلی مانند بارگیری، تست و هزینه های جانبی آن در واحدهای صنعتی نیز منتفی خواهد شد.

در مورد تستهای صنعتی نیز در زمینه بازیافت آمین با بخش خصوص همکاری می‌کنیم.

در یک جمله دلیل موفقیت حلال پارسی سول را بیان کنید؟

می توان مشارکت دو سویه پژوهشگاه و شرکت ملی گاز در دانش فنی، ضمن مشخص کردن سهم هریک از دوطرف و اعتمادسازی میان بخش صنعت (پالایشگاهها) و پژوهشگاه صنعت نفت را دو نکته اساسی موفقیت در طراحی و اجرای این پروژه بومی دانست.