شرکت بهینه سازی مصرف سوخت سال گذشته براساس بند «ق» تبصره 2 قانون بودجه 93، طرحهایی را به منظور بهینه سازی مصرف در کشور به شورای اقتصاد معرفی کرد و به تصویب رساند که امسال به نام طرحهای ماده 12 قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقای نظام مالی کشور خوانده می شود.
براساس مصوبه شورای اقتصاد، تمام امور این طرحها باید توسط سامانه طرحهای ماده 12 قانون رفع موانع تولید (به سما) انجام شود. مدیر برنامه ریزی و سیستمها در شرکت بهینه سازی مصرف سوخت و مدیر پروژه سامانه به سما در گفتگویی به تشریح چگونگی راه اندازی این سامانه پرداخته است.
گفتگوی ساسان کاظمی نژاد با شانا در ادامه می آید.
آقای مهندس در ابتدا توضیحاتی درباره لزوم ایجاد سامانه به سما بفرمایید؟
براساس ماده 12 قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقای نظام مالی کشور، دولت اجازه پیدا می کند که تا حدود یک صد میلیارد دلار به صورت استفاده از سرمایه گذاری حقیقی و حقوقی بخش خصوصی، طرحهایی را تعریف کند که به نوعی بیع متقابل گفته می شود و بازپرداخت آنها را دولت از میزان صرفه جویی حاصل شده تضمین می کند. به همین منظور در شرکت بهینه سازی مصرف سوخت به عنوان نماینده وزارت نفت، 10 طرح ماده 12 قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر تدوین و با هماهنگی معاونت برنامه ریزی وزارت نفت به شورای اقتصاد ارسال شد که هفت طرح از این طرحها که به این شرکت بازمی گردد، مصوب شورای اقتصاد را دریافت کردند.
در مصوبه شورای اقتصاد این طرحها، شرکت ملی نفت ایران موظف به راه اندازی سامانه به سما و نظارت عالیه در انجام، پیاده سازی، صحه گذاری و مدیریت طرحهای ماده 12 قانون رفع موانع تولید از طریق این سامانه شده است یعنی از همان اواسط سال 93 و با تصویب نخستین طرح در شورای اقتصاد که طرح افزایش کارایی 600 هزار موتورخانه کشور بود، ما یک تکلیف تصویب شده داشتیم.
طراحی سامانه به سما از چه زمانی آغاز شد؟
پس از تصویب نخستین طرح، شرکت بهینه سازی مصرف سوخت اقدام به انجام این بخش از مصوبه یعنی سامانه به سما کرد؛ اما باید بگویم در ساختار تولید یک نرم افزار ابتدا باید مدل کسب و کار آن مشخص و در اختیار طراحان قرار داده شود تا براساس مدل کسب و کار، چرخه حیات نرم افزار پیاده شود و شرکت بهینه سازی مصرف سوخت، تحلیل مدل کسب و کار این سامانه را از ابتدای سال 93 آغاز کرده بود پس می توان گفت که استارت تدوین سامانه طرحهای بند «ق» تبصره 2 از اوایل سال 93 در این شرکت زده شده است و صاحب دانش و صاحب امتیاز سامانه به سما، شرکت بهینه سازی مصرف سوخت است.
پس تهیه مدل کسب و کار سامانه، قطعا سرعت شما را در راه اندازی سامانه بالا برده است؟
بله، به دلیل این که مدل کسب و کار حتی تا فرآیندها و تولید فرمهایی که سامانه باید داشته باشد از سوی شرکت بهینه سازی مصرف سوخت طراحی و تدوین شده بود در نتیجه سبب شد کار برای مجری طرح یعنی موسسه مطالعات بین المللی انرژی بسیار راحت تر پیش رود و با این حرکت، زمانبندی اجرای پروژه حدود 4 تا 6 ماه جلو افتاد.
راه اندازی سامانه به سما به چه زیرساختهای نیاز داشته است؟
با توجه به این که در مصوبه شورای اقتصاد، طراحی و پیاده سازی سامانه و نظارت عالیه، پیگیری و صحه گذاری بر انجام این کار را به صنعت نفت تکلیف شده بود و همچنین اعلام شده بود که هزینه های آن از منابع داخلی تأمین شود، برای این که این مهم صورت بگیرد باید قبل از استفاده از منابع داخلی، مصوبه هیئت مدیره شرکت ملی نفت اخذ می شد در نتیجه شرکت بهینه سازی مصرف سوخت درخواستی را به هیئت مدیره شرکت ملی نفت ایران مبنی بر اختصاص بودجه ای برای استقرار این سامانه داد.
به موازات آن، کارها در شرکت بهینه سازی مصرف سوخت آغاز شد و در شهریور 93 نیز، مصوبه هیئت مدیره شکرت ملی نفت ایران دریافت شد؛ اما چون مجری از مجموعه نفت بود، بدون دریافت وجهی تا زمان مورد نظر، سامانه به سما را تهیه کرد و بر روی وب سایت منتشر کرد.
همچنین برای این که این سامانه طراحی شود، پروژه ای تعریف و به مجری ابلاغ شد و سپس کارگروههای مختلف، کمیته راهبردی متشکل از مدیران ارشد مجری و شرکت بهینه سازی مصرف سوخت، کارگروههای تخصصی در حوزه های هر سه بخش حمل و نقل، صنعت و ساختمان، یک کارگروه بسیار بسیار مهم و جدی در حوزه اندازه گیری و صحه گذاری (M&V) و یک کارگروه آموزش، اطلاع رسانی و فرهنگ سازی که نقش بسیار مهمی دارد، در این شرکت تشکیل شدند.
برای ارتباط شرکت بهینه سازی مصرف سوخت با ذینفعان طرحها نیز همایشها، نشستها، استماع عمومی و تالار گفتگوهای بسیاری برگزار شد.
باید بگویم که تاکنون در طرحهای دیگر صنعت نفت موضوع اندازه گیری و صحه گذاری وجود نداشته و این بحث جدیدی است که برای هر کدام از طرحهای ماده 12 قانون رفع موانع تولید تدوین شده و مدل مفهومی برای مجری سامانه تهیه شده است.
همچنین مدلهای مالی و قراردادهای تیپ، همه باید تدوین می شد زیرا به سما، سامانه ای است که بدون دخالت نیروی انسانی باید تمام کارها در آن انجام شود؛ محاسبات صرفه جویی، تأیید و تصویب راهکارهای صرفه جویی، اندازه گیری و صحه گذاری و غیره همه و همه به صورت سیستماتیک بدون این که کسی اطلاع داشته باشد که چه کسی قرار است طرح وی را ارزیابی کند، انجام می شود.
پس اطلاعات پایه و مورد نیاز سامانه چطور تأمین می شود؟
سامانه به سما نیاز به اطلاعات پایه ای داشت که مربوط به سایر سازمانها و شرکتهاست مانند اطلاعات مصرف، دوره مصرف، خط مبنا برای مصرف گذشته برای اندازه گیری مصرف آینده و اندازه گیری صرفه جویی صورت گرفته یا اطلاعات هواشناسی در طرح موتورخانه ها و یا اطلاعات سازمان راهداری برای طرح نوسازی کامیونها و یا احراز صلاحیت تأمین کنندگان از طریق ثبت احوال و ... که این کار در قالب وب سرویس انجام می شود و به طور مستقیم به سامانه سازمانها متصل است و اطلاعات لازم را دریافت می کند بنابراین این سامانه هم اکنون می تواند از سامانه های دیگر تغذیه کند و حتی می تواند در آینده به یک منبع تغذیه برای دیگر سامانه ها تبدیل شود.
در نتیجه امنیت بالا در سامانه به سما بسیار حائز اهمیت است و ما در حال تدوین تدابیر امنیتی بسیار بالا برای سامانه با رویه هایی منطبق بر استانداردهای جهانی هستیم که این اطمینان ایجاد شود که هرگونه تغییر در این سامانه با کنترلهای بسیار و با مجوزهای سطوح بالا انجام شود.
سامانه به سما چند طرح از طرحهای بهینه سازی را پوشش می دهد؟
این سامانه، 9 طرح ماده 12 قانون رفع موانع تولید را طبق مصوبه شورای اقتصاد باید پوشش دهد، طرحهای افزایش کارایی موتورخانه ها، جایگزینی تاکسیهای فرسوده با تاکسیهای تمام گازسوز، توسعه حمل و نقل ریلی، نوسازی کامیونها و کشنده های فرسوده، جایگزینی اتوبوسهای فرسوده شهری با اتوبوسهای گازسوز، برقدار کردن چاههای کشاورزی و جایگزینی موتورسیکلتهای فرسوده با موتورسیکلتهای برقی، توسعه حمل و نقل دورن شهری(مترو) در 8 کلانشهر و توسعه مترو تهران، که 6 طرح اول مصوبه شورای اقتصاد را کسب کرده اند و 3 طرح آخر منتظر اخذ مصوبه از شورای اقتصاد هستند.
شرکت بهینه سازی مصرف سوخت با بودجه ای معادل 25 میلیارد ریال، مصوبه را از هیئت مدیره شرکت ملی نفت اخذ کرد که این مصوبه در شهریور ماه 94 ابلاغ شد تا سامانه این 9 طرح را طراحی، پیاده سازی و توسعه و در معرض استفاده قرار دهد. برای کامل شدن این مصوبه، 3 طرح آخر را منوط به اخذ مصوبه شورای اقتصاد کرده اند.
با توجه به آنچه اشاره کردید، می توان گفت که به سما، سامانه ای منحصر به فرد است؟
بله، شرکت بهینه سازی مصرف سوخت به دنبال ثبت سامانه به سما در نظام صنفی شورای عالی انفورماتیک کشور به نام این شرکت است.
همچنین تمام فعالیتهای انجام شده از سوی شرکت بهینه سازی مصرف سوخت در این سامانه با هماهنگی فناوری اطلاعات و ارتباطات صنعت نفت انجام و جلسات متعددی نیز به این منظور برگزار شده است؛ کارشناسان IT صنعت نفت نظر فنی و جزیی از کارگروههای فنی این سامانه هستند.
کاربران در استفاده از این سامانه مشکلی ندارند؟
یکی از مواردی که بسیار برای این شرکت مهم بود، کاربر پسندانه بودن سامانه و یا در واقع تسهیل استفاده این سامانه برای کاربران بوده است؛ در کنار تمام فرمها، توضیحات لازم داده شده است و بسیار دقت شده است که سامانه با امنیت بالا و با یک سرعت قابل قبول فعال باشد زیرا در آینده هزاران کاربر قرار است همزمان با این سامانه ارتباط برقرار کنند.
به عنوان سوال پایانی، زیرسامانه کدام طرحهای ماده 12 قانون رفع موانع تولید در اولویتهای بعدی شما برای راه اندازی هستند؟
تا به امروز، بالغ بر 10 هزار نفر ساعت در کارگروههای تخصصی شرکت بهینه سازی مصرف سوخت و همچنین 8 هزار نفر ساعت نیز کار کارشناسی در حوزه نرم افزار به صورت مشترک با مجری طرح انجام شده است.
خوشبختانه سامانه به سما به آدرس behsama.ir در شهریورماه 94 رونمایی و زیرسامانه طرح افزایش کارایی موتوخانه ها نیز فعال شد که تا به امروز، تعدادی سرمایه گذار، تأمین کننده و متقاضی برای استفاده از طرحها در این سامانه ثبت نام کرده اند.
زیرسامانه کامیونها نیز موجود و تا یک ماه آینده نهایی می شود و امیدواریم بعد از آن به ترتیب زیرسامانه برقدار کردن چاههای کشاورزی، جایگزینی اتوبوسهای فرسوده و جایگزینی تاکسیها و باقی طرحها راه اندازی شوند.
نظر شما