به گزارش شانا، صنعت نفت از زمان فوران نخستین چاه در ایران شاهد شکل‌گیری فرآیند مسئولیت‌های اجتماعی بود و از آن زمان این موضوع فراتر از هر قانون و بخشنامه در ذات طبیعی این صنعت نهادینه شد.
احداث فرودگاه، ساخت مدرسه، توسعه زیرساخت‌های رفاهی، خدماتی، بهداشتی و... در استان خوزستان و در مسجد سلیمان به عنوان شهر نخستین‌های کشور را می‌توان نمونه‌ای از این فرآیند در سال‌های اولیه شکل‌گیری صنعت نفت برشمرد.
اکنون پس از گذشت 106 سال از ظهور صنعت نفت در ایران، شاهد شکل گیری نمایی تازه از اجرای برنامه‌های مسئولیت اجتماعی در این صنعت هستیم و در طول چند سال گذشته در کنار فعالیت‌های توسعه‌ای و عملیاتی، طرح مسئولیت اجتماعی نیز به نحو شایسته‌ای ساماندهی شده است.
شرکت‌های بزرگ نفتی همواره این موضوع را سرلوحه فعالیت‌های خود قرار داده اند و خوشبختانه وزارت نفت ایران نیز در این مسیر گام برداشته است.
هفته‌نامه مشعل در گفت‌وگوی اختصاصی با محسن امیریان، مدیر نظارت بر طرح‌های عمرانی مناطق نفتخیز در شرکت ملی نفت ایران، به بررسی جزئیات فعالیت‌های در حال اجرای این صنعت در حوزه مسئولیت‌های اجتماعی پرداخته است که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.
صنعت نفت از ابتدای امسال تاکنون چند پروژه در حوزه مسئولیت اجتماعی را افتتاح کرده است؟
از ابتدای امسال تاکنون 71 پروژه با 660 میلیارد ریال اعتبار در حوزه مسئولیت‌های اجتماعی از سوی وزارت نفت به مردم تحویل شده است. البته ارزش واقعی این پروژه‌ها از نظر سرمایه حدود یکهزار و 500 میلیارد ریال برآورد می‌شود.
این پروژه‌ها در چه استان‌هایی به بهره‌برداری رسیده است؟
از مجموع 71 پروژه‌ای که از ابتدای امسال تاکنون به بهره‌برداری رسیده، 16 پروژه در استان کهگیلویه و بویراحمد، 13 پروژه در استان خوزستان، 12 پروژه در استان کرمانشاه، هفت پروژه در استان فارس، پنج پروژه در استان بوشهر، چهار پروژه در استان ایلام، دو پروژه در استان قزوین و 12 پروژه نیز در دیگر استان‌های کشور افتتاح شده است.
از این تعداد پروژه، 41 مورد آموزشی، 16 مورد ورزشی، چهار مورد راه، پنج مورد بهداشت و درمان و پنج مورد نیز خدماتی بوده است.
تا پایان امسال چند پروژه دیگر به بهره‌بردار ی می‌رسد؟
پروژه‌های تعریف شده در قالب این طرح بر اساس برنامه زمان بندی تعریف، افتتاح و به بهره‌برداری می‌رسند. بر اساس برنامه‌های تعریف شده در دهه فجر حدود 18 پروژه جدید با 220 میلیارد ریال اعتبار افتتاح می‌شوند.
اجرای برنامه‌های مسئولیت اجتماعی در ایران با چه چالش‌هایی رو به رو است؟
نبود ثبات و وجود قانون مشخص از جمله بزرگترین مشکلات این حوزه به شمار می‌رود. با تغییرات مدیریتی شاهد تغییر در اولویت‌گذاری تامین منابع مالی طرح‌های مسئولیت اجتماعی هستیم.
در سال نخست راه‌اندازی این فرآیند، اعتبار این طرح 40 میلیارد تومان بود و این در حالی است که تاکنون 440 میلیارد تومان به این مجموعه ابلاغ شده است.
این موضوع برای صنعت نفت مناسب نیست که با تغییر وزرا سیاست‌های این حوزه نیز تغییر کند. البته ناگفته نماند که از اساس در قانون، صنایع مکلف به اجرای این فعالیت‌ها نیستند.
با توجه به نبود قانون و الزام برای اجرای طرح مسئولیت‌های اجتماعی، آیا این موضوع در وزرات نفت دولت یازدهم دارای اولویت است؟
وزیر نفت دولت یازدهم به بحث مسئولیت‌های اجتماعی اعتقاد کامل دارد.
بیژن زنگنه، معتقد است باید تغییرات احتمالی که بر اثر توسعه صنعت نفت در مناطق مختلف پدیدار می‌شود را جبران کرد و این موضوع را به طور ویژه پیگیری می‌کند. برای تحقق برنامه‌های این حوزه باید این فرآیند را برای همه صنایع به قانون بدل کرد. براین اساس باید در همه قوانین، موافقتنامهها و ابلاغیه‌ها درج شود که صنعت موظف است موضوع مسئولیت‌های اجتماعی را پیگیری کند.
براین اساس، همه صنایعی که اثرات محیطی در جامعه پیرامون خود به وجود می‌آورند، باید مکلف شوند در این حوزه ورود کنند.
برای تبدیل این فرآیند به قانون چه مراحلی باید طی شود و تاکنون چه اقداماتی در این زمینه انجام شده است؟
برای قانونمند ساختن این طرح باید این موضوع در قانون برنامه، بودجه سالانه، اساسنامه و قانون صنعت نفت، قراردادهای مشارکت داخلی و خارجی و ... لحاظ شود که در این خصوص پیشنهادی از سوی وزارت نفت برای لحاظ کردن فرآیند مسئولیت‌های اجتماعی در قانون ارائه شده است. از طرفی، این برنامه از سوی وزیر نفت به رئیس جمهوری نیز ارائه و با استقبال جدی وی روبه‌رو شده است. خوشبختانه وزیر نفت و رئیس جمهوری به این موضوع اعتقاد کامل دارند و خوشبختانه در مرحله نخست شاهد ابلاغ هستیم.
براین اساس قرار است با هماهنگی شورای اقتصاد و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، سه درصد از تمام اعتبارات توسعه صنعت نفت به این طرح اختصاص یابد. از سوی دیگر، با توجه به اینکه برنامه نفت با دلار بسته می‌شود، پیشنهاد داده‌ایم که برای این واحد نیز سهمیه دلاری در نظر گرفته شود که در مرحله نخست پیشنهاد شده سالانه 200 میلیون دلار اعتبار به این طرح اختصاص یابد تا برنامه‌های تعریف شده در قالب این اعتبار اجرا شود.
آیا برای اجرای طرح‌های مسئولیت اجتماعی برنامه مشخصی وجود دارد؟
تاکنون برنامه‌های مشخصی در این زمینه تعریف و تدوین شده است. با پیگیری که از ابتدای امسال به طور شبانه‌روزی انجام شده، برنامه پنج ساله جامعی در این حوزه تدوین شد تا شاهد شکوفایی بیشتر پروژه‌های این حوزه باشیم.
البته پروژه‌های مسئولیت اجتماعی در برنامه‌های توسعه صنعت نفت لحاظ می‌شود و در برخی موارد اولویت اجرای آن تغییر می‌کند.
بر اساس برنامه پنجساله، پروژه‌های مسئولیت اجتماعی در چهار بخش تعریف و اعتبارات آن نیز پس از نظر صریح وزیر نفت و تایید هیئت مدیره اختصاص یافته است.
بر این اساس، به منطقه غرب کارون، منطقه پارس شمالی و جنوبی، دیگر مناطق نفتخیز و دیگر مناطق کشور به ترتیب پنج، هفت، 11 و دو هزار میلیارد ریال اعتبار اختصاص یافته است.
آیا جزئیات محل مصرف این اعتبارات نیز مشخص شده است؟
بله جزئیات پروژه‌ها مشخص و به طور کامل برای آن هدف گذاری شده است.
به عنوان مثال ساخت یک بیمارستان طی 25 سال حدود 30 درصد پیشرفت داشته و این در حالی است که امسال برای تکمیل آن جبهه‌ای منسجم تشکیل شده است و در یک‌سال گذشته شاهد پیشرفت حدود 70 درصدی آن بوده‌ایم. وزیران نفت و بهداشت و درمان به طور مستمر از مراحل پیشرفت این طرح گزارش دریافت و آن را به طور جدی پیگیری می‌کنند.
هم‌اکنون دیگر وزارتخانه‌ها نیز در حوزه مسئولیت‌های اجتماعی فعالیت می‌کنند؟
عمدتا خیر
به چه دلیل؟
به دلیل اینکه این موضوع قانون و الزام نیست، هیچ‌کدام از وزارتخانه‌ها آن را اجرا نمی‌کنند. از طرفی وزارت نفت نیز از اعتبارات جاری خود در این طرح هزینه می‌کند.
در دیگر کشورها چگونه به این موضوع پرداخته می‌شود؟
در قوانین دیگر کشورها، موضوع مسئولیت اجتماعی دیده شده است. شرکت‌های خارجی که برای حضور در طرح‌های صنعت نفت ایران مذاکره می‌کنند به این موضوع نیز اشاره و برای انجام آن اعلام آمادگی کرده اند.
براین اساس باید در قراردادهای عادی و جاری این موضوع دیده و در مقررات لحاظ شود.
نقاط قوت اجرای طرح مسئولیت‌های اجتماعی از سوی وزارت نفت چیست؟
وزیر نفت با همکاری مدیرعامل و هیئت مدیره شرکت ملی نفت ایران با وجود مشکلات مالی به طرح مسئولیت‌های اجتماعی کمک می‌کنند و این طرح امروز به نسبت، رضایت مندی بیشتری میان مردم، نمایندگان مجلس و مسئولان ذیربط دارد و با پیشرفت اجرای پروژه‌های در دستور کار، سالانه شاهد رشد و توسعه آن خواهیم بود.
از جمله مواردی که به نوعی از جمله نقاط قوت این طرح به شمار می‌رود، اجرای طرح‌های مسئولیت اجتماعی با مشارکت دستگاه تخصصی مربوط به آن طرح است.
این بخش تنها به اجرا محدود نیست و سیاست گذاری تا اجرا را شامل می‌شود. به عنوان مثال، اگر قرار است مدرسه‌ای ساخته شود، باید همه زیرساخت‌ها از جمله مکان، ظرفیت، نوع و سطح کلاس و حتی نقشه آن از سوی آموزش و پرورش پیشنهاد و با نظارت وزارت نفت توسط سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس اجرا شود.
با توجه به موارد یادشده، هر پروژه‌ای که از سوی این طرح اجرا می‌شود در زمان افتتاح به طور کامل تحویل و به معنای واقعی آماده افتتاح و استفاده می‌شود.
با توجه به بهره‌برداری کامل از پروژه‌ها ضمن تزریق منابع مالی، اشتیاق مردم برای بهره‌بردار ی از سرمایه‌های ملی را افزایش می‌دهیم و این پروژه‌ها با تمام امکانات و منابع انسانی مورد نیاز به مردم تحویل می‌شود.
در پایان اگر نکته‌ای باقی مانده است بفرمایید.
با توجه به برقراری نظم در اجرای این پروژه‌ها شاهد افزایش رضایت مندی در سطوح مختلف هستیم.
هم‌اکنون رضایت‌مندی دیگر وزارتخانه‌ها و نمایندگان مردم در مجلس که مرتبط با این موضوع فعالیت می‌کنند، افزایش یافته است و از هر جهت هدف این طرح که براساس ابلاغ صریح وزیر نفت، دستیابی به رضایت مردم بوده، محقق شده است. براساس دستور وزیر نفت، نخست باید رضایت مردم جلب شود.
خوشبختانه با گسترش نقاط پیرامونی طرح مسئولیت اجتماعی رضایت مردم افزایش یافته است و این روند با بهره‌برداری از پروژه‌های در دست اجرا شاهد افزایش خیره کننده خواهد بود.
مهدی مهرابی
نظر شما