به گزارش شانا، اهمیت تولید و توزیع فرآورده‌های نفتی در طول یک صد سال تاریخ صنعت نفت کمتر از تولید نفت خام در کشور نبوده است، با آغاز به کار پالایشگاه آبادان در سال ۱۲۹۱ که اولین پالایشگاه نفت خام کشور است، زمینه استفاده از فرآورده‌های نفتی در بخش‌های مختلف صنعت، تجارت، حمل و نقل و مصارف خانگی همسو با توسعه اقتصادی کشور فراهم شد.
نگاهی به سال شمار شکل‌گیری فعالیت تولید و توزیع فرآورده‌های نفتی در کشور از ابتدا تاکنون، بخشی از تلاش صورت گرفته در سال‌های گذشته برای بهره‌گیری از منابع هیدروکربوری کشور را آشکار می‌کند.
در سال ۱۲۹۰ خط لوله مسجد سلیمان – آبادان احداث شد، در سال ۱۲۹۱ پالایشگاه آبادان با ظرفیت روزانه ۲۵۰۰ بشکه احداث و آغاز به کار کرد، در سال ۱۳۰۱ پالایشگاه کرمانشاه به ظرفیت روزانه ۲ هزار بشکه به بهره‌برداری رسید، در سال ۱۳۰۹ خط لوله هفتگل به کوت عبداله احداث و اتصال آن به خط لوله مسجد سلیمان – آبادان صورت گرفت، در سال ۱۳۱۴ پالایشگاه کرمانشاه با ظرفیت سالانه یکصد هزار تن افتتاح و خط لوله نفت شهر – کرمانشاه به قطر ۷ سانتی متر و نیم و به طول ۲۳۰ کیلومتر احداث شد، در سال ۱۳۱۸ اولین خط لوله نفت سفید تصفیه شده آبادان- اهواز با کمک مهندسان ایرانی احداث شد، در سال ۱۳۱۹ خط لوله گچساران – آبادان، به طول ۲۶۴ کیلومتر و قطر ۳۰ سانتی متر و نیم احداث شد، در سال ۱۳۲۳ خط لوله اهواز – شوشتر، به قطر ۲۵ تا ۳۰ سانتی متر و دومین خط لوله آبادان – اهواز، به قطر ۶ اینچ و به طول ۱۲۱ کیلومتر احداث شد، در پنجم اردیبهشت ماه سال ۱۳۳۰ سفیر انگلیس به حسین علا سپردن تاسیسات مربوط به پخش نفت در داخل ایران به یک شرکت ایرانی را پیشنهاد کرد، در چهارم مهر همان سال ورود قوای نظامی ایران به پالایشگاه آبادان و جلوگیری از ورود کارمندان خارجی انجام شد.
در سال ۱۳۳۴ شورای عالی نفت احداث خط لوله سراسری آبادان – تهران را تصویب کرد و اجرای واحدهای تکمیلی پالایشگاه آبادان آغاز شد، در سال ۱۳۳۶ خط لوله نفت آبادان – تهران و اولین شبکه رادیویی برای راه‌اندازی و کنترل ۱۳ تلمبه خانه در مسیر خط لوله تهران- آبادان احداث شد و خط لوله نفت ازنا - اصفهان آغاز به کار کرد، در سال ۱۳۳۸ شبکه ۲۷ کانالی تهران – آبادان راه اندازی شد، در سال ۱۳۳۹ خط لوله ری – قزوین آغاز به کار کرد و قرارداد فروش مواد نفتی به افغانستان منعقد شد، درسال ۱۳۴۰ خط لوله ری – شاهرود، شبکه ۲۴ کانالی تهران – ری – قزوین – رشت به منظور تامین ارتباطات تلمبه خانه و منطقه ری، قزوین و ترمینال رشت راه‌اندازی شد.
در سال ۱۳۴۱ دستگاه بزرگ کاتالیتیک رفورمر در پالایشگاه آبادان آغاز به کار کرد، در سال ۱۳۴۲ شبکه شش کانالی تهران – سمنان برای کنترل از راه دور تلمبه خانه سمنان راه‌اندازی شد، درسال ۱۳۴۳ سازماندهی پخش و خطوط لوله در مدیریت اکتشاف، تولید و پخش صورت گرفت
و قرارداد فروش مواد نفتی به افغانستان تمدید شد، همچنین از خط لوله تهران – قزوین – رشت بهره‌برداری شد و قرارداد تامین و عرضه انواع سوخت هوایی در فرودگاه کابل و قندهار توسط شرکت ملی نفت ایران منعقد شد، درسال ۱۳۴۴ ساخت پالایشگاه نفت تهران به ظرفیت روزانه ۸۵ هزار بشکه آغاز شد، از دومین خط لوله نفت اهواز - تهران بهره‌برداری و تلمبه خانه ناهید در نزدیکی اهواز افتتاح شد.
در سال ۱۳۴۷ قرارداد فروش ۲۵ هزار تن فرآورده‌های نفتی به افغانستان منعقد شد و پالایشگاه تهران با ظرفیت روزانه ۸۵ هزار بشکه آغاز به کار کرد، همچنین از دستگاه عظیم کت کراکر در پالایشگاه آبادان بهره‌برداری و عرضه بنزین سوپر پالایشگاه تهران در ۴۵ جایگاه فروش در تهران و شهرستان‌ها آغاز شد، همچنین قرارداد طرح نوسازی و توسعه پالایشگاه کرمانشاه با یک شرکت هلندی منعقد شد.
در سال ۱۳۴۸ شبکه ماکروویو شرکت ملی نفت در امور مخابرات به ظرفیت‌های ۳۰۰ ،۶۰۰ و ۹۶۰ کانالی راه‌اندازی و قرارداد ساخت پالایشگاه شیراز بین شرکت ملی نفت ایران و شرکت ایتالیایی اسنام پروجتی امضا شد، در سال ۱۳۴۹ ساخت پالایشگاه شیراز به ظرفیت روزانه ۴۰ هزار بشکه در روز آغاز شد، در سال ۱۳۵۰ ساخت پالایشگاه شماره ۲ تهران و شروع طراحی اولیه پالایشگاه اصفهان به ظرفیت روزانه ۲۰۰ هزار بشکه به دست مهندسان و کارشناسان شرکت ملی نفت ایران آغاز شد، همچنین شروع به کار پالایشگاه جدید کرمانشاه به ظرفیت طراحی روزانه ۱۵ هزار بشکه و ظرفیت عملی ۱۹ هزار بشکه در روز در این سال بود.
در سال ۱۳۵۲ افزایش ظرفیت پالایشگاه تهران به ۱۲۵ هزار بشکه در روز، آغاز عملیات طراحی و ساخت پالایشگاه اصفهان توسط شرکت‌های خارجی، بهره‌برداری از پالایشگاه شماره دو تهران به ظرفیت روزانه ۱۰۰ هزار بشکه و افتتاح و بهره‌برداری از پالایشگاه شیراز به ظرفیت روزانه ۴۰ هزار بشکه، آغاز به کار طراحی و احداث شبکه سوئیچ نفت صورت گرفت.
در سال ۱۳۵۳ پالایشگاه دو تهران و کارخانه روغن سازی راه‌اندازی شد و استقلال سازمانی واحد پخش و خطوط لوله محقق شد، در سال ۱۳۵۴ ساخت پالایشگاه تبریز و پالایشگاه اصفهان آغاز شد، در سال ۱۳۵۵ پالایشگاه لاوان با ظرفیت ۲۰ هزار بشکه در روز بهره‌برداری شد، در سال ۱۳۵۶ پالایشگاه تبریز به ظرفیت اسمی روزانه ۸۰ هزار بشکه به دست کارشناسان ایرانی راه‌اندازی شد، در سال ۱۳۵۸ اولین واحد تقطیر پالایشگاه اصفهان به ظرفیت روزانه ۲۸۰ هزار بشکه راه‌اندازی شد، در سال ۱۳۶۲ خط لوله افرینه به کرمانشاه به قطر ۱۶ اینچ و به طول ۱۷۲ کیلومتر احداث شد، در سال ۱۳۶۳ افزایش ظرفیت پالایشگاه کرمانشاه به بیش از ۲۵ هزار بشکه در روز صورت گرفت.
در سال ۱۳۶۶ شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران و مدیریت خطوط لوله و مخابرات در شرکت ملی نفت ایران تاسیس شدند، در سال ۱۳۶۹ ساخت پالایشگاه بندرعباس به ظرفیت اسمی ۲۳۲ هزار بشکه در روز آغاز و قرارداد ساخت پالایشگاه اراک با شرکت‌های خارجی منعقد شد، در سال ۱۳۷۰ شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران تاسیس شد، در سال ۱۳۷۲ پالایشگاه اراک با ظرفیت پالایش ۱۵۰ هزار بشکه افتتاح شد، در سال ۱۳۷۳ شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت ایران تاسیس شد، در سال ۱۳۷۶ واحد تقطیر شماره یک و دو پالایشگاه بندرعباس راه‌اندازی شد و تمامی پالایشگاه‌های کشور به شرکت‌های پالایش نفت تغییر نام یافتند.
درسال ۱۳۷۹ شرکت خطوط لوله و مخابرات ایران در شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران تاسیس شد، در سال ۱۳۸۳ واحدهای جدید و تغییرات درون پالایشگاهی در پالایشگاه‌های تهران و تبریز احداث شدند و پایانه نکا ساخته شد، عملیات اجرایی طرح افزایش ظرفیت پالایشگاه بندرعباس از ۲۳۲ به ۳۲۰ هزار بشکه در روز آغاز شد، در سال ۱۳۸۵ عملیات اجرایی طرح توسعه و افزایش ظرفیت پالایشگاه اراک به ۲۵۰ هزار بشکه در روز شروع شد.
در سال ۱۳۸۶ عملیات اجرایی طرح توسعه و بهینه سازی پالایشگاه تهران، عملیات اجرایی طرح توسعه پالایشگاه آبادان، عملیات اجرایی طرح بهبود فرآیند و بهینه سازی ظرفیت پالایشگاه اصفهان آغاز شد، همچنین عملیات احداث پالایشگاه شهریار در تبریز به ظرفیت ۱۵۰ هزار بشکه در روز و عملیات احداث پالایشگاه میعانات گازی بندرعباس به ظرفیت ۳۶۰ هزار بشکه در روز آغاز شد.
در این سال قرارداد طرح احداث خط لوله نکا-جاسک به طول ۱۵۰۰ کیلومتر منعقد شد و اجرای طرح شبکه یکپارچه صوت و دیتا در ۱۶۹ سایت آغاز شد و بهره‌برداری از شبکه سراسری کارت هوشمند سوخت صورت گرفت.
در سال ۱۳۸۶ همچنین از یکصد و پنجاه جایگاه دو منظوره بنزین و گاز طبیعی و طرح افزایش ظرفیت خط لوله بندرعباس به اصفهان بهره‌برداری شد.
شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران با اجرای طرح‌های احداث پالایشگاه‌های جدید و توسعه و بهبود ظرفیت پالایشگاه‌های موجود کشور، افزایش ظرفیت کنونی پالایش نفت خام کشور به میزان یک میلیون و ۶۵۰ هزار بشکه تا سه میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه تا پایان سال ۱۳۹۲ را هدف گذاری کرده است.
با اجرای این طرح‌ها سهم تولید بنزین از نفت خام نسبت به دیگر فرآورده‌ها از ۱۶ درصد فعلی به ۳۵ درصد و تولید روزانه آن در پالایشگاه‌های کشور از ۴۰ میلیون لیتر کنونی به ۱۶۰ تا ۱۸۰ میلیون لیتر در روز افزایش خواهد یافت، بدین ترتیب در آینده نه چندان دور ایران نه فقط از واردات فرآورده‌های نفتی به‌ویژه بنزین و نفت گاز بی نیاز خواهد شد، بلکه به یکی از بزرگ‌ترین صادر کنندگان فرآورده‌های نفتی دنیا و منطقه تبدیل خواهد شد.
نظر شما