گاز، از آن زمان که با تلاش مردان سختکوش صنعت نفت از دل لایه‌های زیرین زمین بیرون می‌جهد تا وقتی که شعله‌های آبی‌رنگش را مهمان ایرانیان می‌کند، فرآیندی گسترده را طی می‌کند. برداشت، پالایش و فرآورش، انتقال، تقویت فشار، صادرات، ورود به شبکه‌های گازرسانی و سرانجام استفاده در بخش‌های خانگی و صنعتی، همه آن مسیری است که شاید در یک جمله خلاصه شود، اما در پس آن، این تخصص و نیروی ذهنی و جسمی کارکنان صنعت گاز کشور از بالاترین رده‌های سازمانی تا کارگران زحمتکش و پویای این بخش است که جریان پایدار و حیات‌بخش گاز را حتی در سردترین روزهای سال ممکن می‌سازد.
زمانی که شاهد رقص شعله‌های آتش در کوره‌ها و بخاری‌ها و اجاق‌ها هستیم، دلمان برای هدررفت آن نمی‌سوزد. به این فکر نمی‌کنیم که چه میزان از سرمایه کشور برای تولید و رسیدن این گاز به مقصد هزینه شده است، حواس‌مان نیست که چه تلاشی صورت گرفته تا گاز با ایمن‌ترین وضع ممکن به دست‌مان برسد؛ بدون آنکه حتی یک ساعت نگران قطع شدنش باشیم.
پایداری در رسیدن گاز به دست مشترکان، وظیفه بخشی از صنعت گاز به نام شرکت انتقال گاز است، شرکتی که از ابتدای تاسیس شرکت ملی گاز ایران در سال 1344 تحت مدیریت شرکت پالایش و انتقال گاز فعالیت خود را آغاز کرد و در پایان سال 85 به شرکت انتقال گاز تبدیل شد. این شرکت با در اختیار داشتن 20 درصد از نیروی انسانی و 70 درصد از دارایی‌های فیزیکی صنعت گاز ایران، بزرگ‌ترین زیرمجموعه شرکت ملی گاز به حساب می‌آید.
سعید توکلی، یکی از مدیران جوان در صنعت گاز است که چند سالی می‌شود سکان‌دار شرکت انتقال گاز شده است. در ادامه بخش نخست گفت‌وگوی شانا با مدیرعامل شرکت انتقال گاز ایران را می‌خوانید:
آقای توکلی، در سالی که گذشت چه میزان گاز به شبکه انتقال تحویل داده شد؟
پالایشگاه‌های گازی، گاز فرآورش شده را به شبکه انتقال تحویل می‌دهند و همان میزان نیز در شبکه جریان می‌یابد تا به مقصد برسد، بر این اساس از ابتدای امسال تا پایان بهمن، بیش از 182 میلیارد و 500 میلیون مترمکعب گاز در شبکه انتقال گاز کشور منتقل شده که رقمی قابل توجه است.
در این میان، بخش نیروگاهی نسبت به سال قبل چه تفاوتی داشته است؟
امسال سهم دریافت گاز نیروگاه‌ها بسیار زیاد بود و این رقم در سال آینده نیز افزایش می‌یابد. از ابتدای سال تا نیمه اسفند، 65 میلیارد و 900 میلیون مترمکعب گاز به نیروگاه‌های کشور تحویل داده شد که نسبت به سال قبل 11.6 درصد رشد داشته است. گازرسانی به نیروگاه‌ها اهمیت بسیار زیادی دارد، زیرا هم در حفظ محیط زیست و کاهش آلودگی هوا اثرگذار است و هم سبب صرفه‌جویی در مصرف سوخت مایع می‌شود.
رکورد انتقال گاز کشور مربوط به چه زمانی بود؟
امسال بالاترین میزان انتقال گاز به بهمن ماه اختصاص داشت که در یک روز 757 میلیون مترمکعب گاز منتقل شد و در همین سطح انتقال هم باقی ماندیم. با سپری شدن روزهای بسیار سرد و برفی زمستان، میزان مصرف گاز خانگی کاهش یافت، اما شرکت ملی گاز تعهدات خود را نسبت به گازرسانی به صنایع عمده و نیروگاه‌ها اجرایی می‌کند و همین موضوع سبب شده حجم انتقال گاز کشور کاهش نداشته باشد.
پایبندی شرکت انتقال گاز نسبت به انتقال سریع، ایمن و پایدار گاز را چطور ارزیابی می‌کنید؟
هیچ گازی در خروجی پالایشگاه‌ها و ورودی شبکه انتقال به علت فراهم نبودن شرایط مناسب انتقال، بی‌استفاده نمانده است و تمامی گازی را که به ما تحویل داده شده انتقال داده‌ایم.
در شرایط اوج مصرف از آنجا که موظف به انتقال حجم بالایی از گاز بودیم، بالغ بر 20 ایستگاه تقویت فشار به همراه واحدهای رزرو در سرویس بودند، زیرا تاسیسات زیرساختی‌مان که در کریدورهای مختلف گاز را تحویل می‌دادند هنوز آماده نشده بودند، به همین دلیل مجبور شدیم واحدهای پشتیبان را نیز به خدمت بگیریم، اکنون واحدهای اصلی و واحدهای پشتیبان با هم در حال سرویس‌دهی هستند.
چند ایستگاه تقویت فشار در شبکه انتقال گاز فعال هستند؟
اکنون 81 ایستگاه بسته به شرایط شبکه، فعالیت می‌کنند، اما در حالت عادی بین 65 تا 70 ایستگاه فعال هستند. همچنین بالغ بر 290 توربوکمپرسور داریم که یک رکورد در صنعت انتقال گاز به شمار می‌رود.
اجرای عملیات پیگرانی هوشمند تا چه حد در سلامت خطوط انتقال گاز مهم است؟
زمانی که پیگرانی هوشمند انجام می‌شود تمامی مشکلات مکانیکی، هرگونه ترک، scc، لایه‌لایه شدن و خوردگی‌های داخلی و خارجی و فرورفتگی‌ها در خطوط لوله مشخص می‌شوند که آنها را تحلیل می‌کنیم و به رفع مشکل می‌پردازیم. خوشبختانه عملیات پیگرانی و تعمیرات در سال جاری با موفقیت به پایان رسیده است.
عملیات پیگرانی هوشمند در روند نوسازی و مقاوم‌سازی خطوط انتقال گاز تاثیر دارد؟
نوسازی و مقاوم‌سازی خطوط و ایستگاه‌ها جزو مهم‌ترین سرفصل‌های بودجه شرکت انتقال گاز است. بر اساس شرایط استاندارد ما همیشه از یک تجهیز در ظرفیت استاندارد بهره‌برداری می‌کنیم. باید بتوانیم با روش‌های علمی و تخصصی، تجهیزات را در موعد مشخص بازنشسته کنیم و به موقع تجهیز جدید را جایگزین کنیم. این جزو وظایف برنامه‌ریزی تلفیقی شرکت ملی گاز و شرکت انتقال گاز است، اما اگر این موضوع باعث شود که یک پروژه برای این کار تعریف شود و حدود آن بزرگ باشد اجرای آن برعهده شرکت مهندسی و توسعه گاز قرار می‌گیرد.
این تعمیرات و بهسازی نتیجه و خروجی پیگرانی هوشمند است، زیرا عملیات تعمیرات را بر اساس اطلاعاتی که از پیگرانی به دست آورده‌ایم آنالیز و تحلیل می‌کنیم که شامل تعویض خطوط، تعویض پوشش و مراقبت ویژه می‌شود.
امسال میزان ذخیره‌سازی گاز در مخزن سراجه مطابق برنامه انجام شده است؟
ذخیره‌سازی گاز در مخزن سراجه امسال متناسب با تعهد شرکت انتقال گاز انجام شد. این مخزن در کریدور مرکز کشور قرار دارد و به گازرسانی برای شبکه تهران و شمال کشور کمک فراوانی می‌کند، اما از زمانی که خط ششم وارد مدار شد، دیگر نیاز نداشتیم گاز را از کریدور مرکز به کریدور غرب کشور نیز انتقال دهیم. در سراجه هشت ماه از سال گاز به مخزن تزریق و در چهار ماه پایان سال از مخزن برداشت می‌کنیم.
به تازگی، دو طرح مخابراتی در شرکت انتقال گاز به بهره‌برداری رسیدند. لزوم اجرای این طرح‌ها چیست؟
در تمام کشورهایی که دارای شبکه انتقال گاز و نفت هستند، وجود شبکه مخابرات در کنار خطوط اهمیت بسیار فراوانی دارد. به طور معمول، خطوط لوله در بخش‌هایی از کشور احداث می‌شوند که شبکه مخابراتی در آنجا نیست، در حالی که باید شبکه مخابرات در تمام طول خطوط برقرار باشد، زیرا هر لحظه امکان بروز مشکل وجود دارد و نیاز است برای رفع مشکل این ارتباط مخابراتی برقرار شود.
این دو طرح مخابراتی مربوط به بخش سرخس - نکا - رشت برای شمال کشور و نیز طرحی برای غرب کشور بود. پروژه سرخس - نکا - رشت، به طور کامل شبکه شمال کشور را تحت پوشش قرار می‌دهد. برای این طرح، بالغ بر 40 ایستگاه مخابراتی راه‌اندازی شد و استان خراسان رضوی، پالایشگاه شهید هاشمی‌نژاد، منطقه 4 عملیات، استان خراسان شمالی و گلستان، هفت ایستگاه تقویت فشار در طول مسیر و بخشی از ستاد منطقه 9 از این شبکه استفاده می‌کنند.
یک پروژه مخابراتی دیگر هم به طول 800 کیلومتر در قالب دیجیتال موبایل رادیو (MDR) در غرب کشور به بهره‌برداری رسید و امکان تماس بی‌سیم با تلفن همراه فراهم شد. این امکان برای نخستین بار بود و ایستگاه‌های تقویت فشار همدان، اراک، یارد و ستاد منطقه هفت، کرمانشاه و ایلام را در برگرفت. این دو طرح به عنوان طرح‌های مخابراتی تکمیلی بودند، زیرا هم‌اکنون همه شبکه انتقال با شبکه مخابرات همراه است.
در یک سال اخیر چه میزان به طول خطوط انتقال گاز کشور افزوده شد؟
از سال گذشته تاکنون حدود 2 هزار کیلومتر خط لوله تزریق گاز شده که بخش عمده آن به خط ششم سراسری مربوط است. راه‌اندازی این خط به انتقال گاز به کریدور غرب کشور کمک بسیار زیادی کرده است.
در زمینه خطوط انتقال گاز دو بخش اصلی وجود دارد؛ یکی شبکه اصلی انتقال گاز است و دیگری شبکه فرعی. خطوط اصلی انتقال همان خطوط فشار قوی سراسری و شاهرگی هستند. خطوط فرعی نیز انشعاباتی هستند که با وجود فشار قوی بودن، اما از خطوط اصلی منشعب شده‌اند.
نظر شما