مصرف انرژی در بخش حملونقل تابع رشد فعالیتهای اقتصادی کشور و همچنین جمعیت آن است. رشد اقتصادی کشور به‌طور مستقیم و غیرمستقیم سبب افزایش حملونقل مواد اولیه به کارخانجات، حملونقل محصولات و همچنین افزایش حملونقل جمعیت فعال کشور میشود، بنابراین میتوان گفت افزایش تقاضای حملونقل به تبع رفاه اجتماعی و توسعه اقتصادی اجتناب‌ناپذیر است.
بررسیهای انجام شده نشان میدهد انرژی مصرفی در بخش حملونقل، بخش عمدهای از انرژی مصرفی جهان را تشکیل میدهد، این درحالی است که کاهش منابع انرژی فسیلی، افزایش مصرف انرژی در صنایع غیر حملونقلی، افزایش آلایندگیهای حاصل از سوختهای فسیلی و ... دغدغههای روزافزونی در بحث انرژی در کشورهای مختلف ایجاد کرده که توجه جدی متولیان امر را به خود معطوف کرده است.
مصرف نهایی انرژی در سال 95، 1348.65 میلیون بشکه معادل نفت خام بوده است که حدود 24 درصد آن معادل 320 میلیون بشکه نفت خام در بخش حملونقل مصرف شده است (48 درصد بنزین، 34 درصد نفت گاز و 15 درصد گاز طبیعی است) که از این مقدار مصرف انرژی در بخش حملونقل، حدود 273 میلیون بشکه معادل نفت خام آن در بخش فرآوردههای نفتی بوده است.
سیاستهای انجام شده برای کاهش مصرف سوخت در بخش حملونقل درونشهری را میتوان در سه بخش تقسیم بندی کرد:
سیاستهای کنترل مصرف انرژی ناوگان: سیاستهایی مانند تدوین استانداردهای مصرف سوخت و آلایندگی، ارتقای فناوری در خودروها و بهبود کارایی مصرف سوخت ناوگان در این حوزه است.
سیاستهای مدیریتی – نظارتی: سیاستهایی مانند کنترل مالکیت خودروی شخصی و کاربرد آن، دریافت مالیات، افزایش هزینه تردد، تعیین محدوده ترافیک، افزایش هزینه پارکینگ و دیگر عوامل کنترل ترافیک در این بخش است.
سیاستهای ارتقا و گسترش سامانههای حملونقل جایگزین: سیاستهایی مانند گسترش شبکه و زیرساختهای حملونقل عمومی شامل ریل، خط ویژه اتوبوس و همچنین حملونقل غیر موتوری (دوچرخه و پیادهروی) در این بخش است.
بررسیهای مختلف نشان میدهد که عمده کلانشهرهای دنیا درباره ارتقای توسعه سیستم حملونقل عمومی اقدام‌های گستردهتری را انجام داده‌اند، ضمن اینکه ایجاد و توسعه سیستمهای حملونقل عمومی با اولویت مترو، امکان اجرایی شدن دیگر سیاستها را نیز سهلتر میکند، زیرا استفاده کمتر از خودروی شخصی منوط به این است که زیرساختهای حملونقل عمومی در شهرها موجود باشد.
مطابق با اهداف تعیین شده در قانون توسعه حملونقل عمومی در انتهای برنامه ششم باید سهم حملونقل همگانی از سفرهای شهری به 75 درصد برسد که این عدد در سال 94، حدود 45 درصد بوده است، بنابراین ضرورت دارد تا اقدام‌های بیشتری در این باره انجام شود.
به ازای هر سفر درونشهری با مترو 0.65 لیتر در مصرف بنزین، 0.28 لیتر در مصرف نفت گاز و 0.03 متر مکعب در مصرف گاز طبیعی صرفه‌جویی میشود. بر همین اساس به استناد مصوبه شماره اقتصاد طرح «توسعه حملونقل مسافر با قطار شهری در تهران و هشت کلانشهر» امکان حمایت از توسعه ناوگان مترو مهیا شده است.
طبق این مصوبه مقرر شده است هزار دستگاه واگن برای شهر تهران و هزار دستگاه برای هشت کلانشهر تبریز، مشهد، اصفهان، شیراز، کرج، قم، اهواز و کرمانشاه در پنج سال اضافه و متناسب با تعداد سفرهای اضافی از طریق واگن‌های جدید، به میزان 9.8 سنت به ازای هر نفر سفر به صورت تجمعی در تهران و کلانشهرها حداکثر 2.6 میلیارد دلار (1.42 میلیارد دلار در تهران و 1.18 میلیارد دلار در کلانشهرها) بازپرداخت شود.
با اجرای کامل این طرح در طول دوره، حدود 17.4 میلیارد لیتر بنزین، 7.4 میلیارد مترمکعب سی‌ان‌جی و 0.7 میلیارد لیتر گازوئیل صرفه‌جویی و در ضمن 47.1 میلیون تن معادل دیاکسیدکربن محقق خواهد شد.
مریم مهدینژاد
منبع: شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت
نظر شما