با در نظر گرفتن منابع انرژی به عنوان یکی از عوامل تولید و مزیت رقابتی کشور، افزایش بهره‌وری انرژی به افزایش بهره‌وری کل اقتصاد منجر خواهد شد. از دیگر سو، شاخص بهره‌وری انرژی به نوعی عکس شاخص شدت انرژی است و از تقسیم تولید ناخالص داخلی به مصرف نهایی انرژی حاصل می‌شود، از این رو کاهش شدت انرژی بیانگر بهبود بهره‌وری خواهد بود. بخش صنعت در کشور با مصرف حدود ۳۸۴ میلیون بشکه معادل نفت‌خام در سال ۹۵، سهمی معادل ۳۲.۴ درصد از کل تقاضای انرژی نهایی را به خود اختصاص داده است. با اجرای طرح‌های بهینه‌سازی، ظرفیت صرفه‌جویی انرژی سالانه تنها در این بخش، حدود ۲۶۳ میلیون بشکه معادل نفت‌خام معادل با ۷۲۰ هزار بشکه نفت‌خام در روز برآورد می‌شود که این میزان معادل ۳۰ درصد مصرف انرژی در این بخش است. امروزه از بهینه‌سازی انرژی به عنوان «سوخت پنجم» در کنار دیگر منابع اصلی انرژی نظیر زغال‌سنگ، گاز طبیعی و نفت‌خام، انرژی‌های تجدیدپذیر و هسته‌ای یاد می‌شود که به دلیل مزایایی نظیر سوخت پاک و ارزان‌تر، انتخابی مناسب برای مدیریت عرضه و تقاضای انرژی است.

در طرح‌های مختلف صرفه‌جویی انرژی در صنایع به‌مراتب بیشتر از شاخص تولید گاز طبیعی از یک فاز نمونه پارس جنوبی است. از مزایای بهینه‌سازی انرژی می‌توان به ظرفیت بالای اشتغال‌زایی، کاهش تبعات زیست‌محیطی، دسترسی بهتر و بومی‌تر به فناوری و میزان سرمایه‌گذاری به مراتب پایین‌تر پروژه‌های بهینه‌سازی نسبت به طرح‌های تولید فرآورده‌های نفتی و گازی اشاره کرد. اشتغال‌زایی را به کمک طرح‌های بهینه‌سازی و انرژی‌های تجدیدپذیر می‌توان هم به لحاظ کمی و هم به لحاظ تنوع، به نحو مؤثرتری افزایش داد. ضرورت تغییر رویکرد در اقتصاد کلان کشور از اقتصاد تک‌محصول منابع محور به اقتصاد مبتنی بر دانایی و کارایی انرژی از طریق بهبود بهره‌وری ملی اجتناب‌ناپذیر است.

در بخش ساختمان نیز اجرای مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان در مراحل طراحی ساختمان‌های جدید یا بهینه‌سازی ساختمان‌های موجود با کاربرد سیستم‌های ساختمانی نوین، استفاده از عایق کاری پوسته خارجی ساختمان، استفاده از پنجره‌های دو یا چندجداره، جایگزینی سیستم‌های موجود با تجهیزات گرمایشی و سرمایشی و لوازم خانگی راندمان بالا، بالا بردن سطح آگاهی عمومی و متخصصان و بهبود روش‌های کار، از ظرفیت‌های عمده برای افزایش بهره‌وری در بخش ساختمان است. همچنین در بخش حمل‌ونقل میانگین مصرف سوخت خودروهای تولیدی کشور در سال ۹۷ حدود ۷.۷۳ لیتر در صد کیلومتر (معادل ۱۸۱ گرم بر کیلومتر انتشار co2) است. میانگین وزنی مصرف سوخت خودروهای تولیدی در اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۵ برابر ۵.۶ لیتر در صد کیلومتر (معادل ۱۳۰ گرم بر کیلومتر انتشار co2) و این عدد در سال ۲۰۲۰ باید به ۴.۱ لیتر در صدکیلومتر (معادل ۹۵ گرم بر کیلومتر انتشار co2) برسد.

عمده سیاست‌های دنیا برای بهره‌وری انرژی در بخش توسعه حمل‌ونقل عمومی، کاهش شدت انرژی خودرو و اجرای استانداردهای مصرف سوخت و روش رانندگی است. با اجرای پروژه‌های صرفه‌جویی انرژی در قالب طرح‌های ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر در بخش‌های حمل‌ونقل، صنعت و ساختمان گام مؤثری در توسعه سیاست‌های بهینه‌سازی انرژی در کشور برداشته شده که امید است این مسیر با سرعت بیشتری طی شود.

محسن دلاویز

مدیرعامل شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت

منبع: روزنامه ایران