اکوادور یکی از اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) است که با تولید میانگین روزانه حدود ۵۵۰ هزار بشکه نفت خام، پنجمین تولیدکننده نفت خام آمریکای جنوبی و با ۸.۳ میلیارد بشکه ذخایر نفت خام، سومین کشور این منطقه پس از ونزوئلا و برزیل از نظر میزان ذخایر نفتی به شمار می‌رود. بیشتر ذخایر نفتی اکوادور در حوضه Oriente واقع در آمازون در شرق این کشور قرار دارند.

میدان نفتی (Ishpingo-Tambococha-Tiputini) ITT  که با نام بلوک ۴۳ نیز شناخته می‌شود با حدود ۴ میلیارد بشکه ذخیره نفت‌خام (معادل حدود نصف ذخایر نفتی اکوادور) و تولید ۳۰۰ هزار بشکه در روز، مهم‌ترین میدان نفتی این کشور است. نفت خام تولیدی این منطقه از طریق خط لوله و با عبور از رشته کوه‌های آند به بندر Esmeraldes منتقل می‌شود.

وابستگی اقتصاد اکوادور به نفت خام تا آنجاست که بیش از ۵۰ درصد درآمدهای صادراتی و ۲۵ درصد درآمدهای کلی آن از محل فروش نفت خام و ۷۶ درصد انرژی مورد نیاز این کشور از محل نفت خام تامین می‌شود. به عبارت دیگر، درآمدهای نفتی ستون فقرات اقتصاد این کشور است.

نقشه اکوادور

شرکت‌های دولتی پتروآمازوناس و ریوناپو حدود ۷۵ درصد از تولید نفت خام اکوادور را در اختیار دارند. این کشور دو نوع نفت خام تولید می‌کند: نفت خام Oriente با API=۲۴ که دو سوم صادرات نفت خام و همچنین خوراک اصلی پالایشگاه‌های داخلی این کشور را تشکیل می‌دهد و نفت خام سنگین‌تر Napo با API=۱۹ .          

                    نمودار مصرف انرژی اکوادور

بنا به اعلام مسئولان بلندپایه اکوادور، رشد اقتصادی این کشور کاملا به توسعه صنعت نفت و کشف ذخایر جدید نفتی وابسته است. به گفته آنها، چنانچه تا سال ۲۰۲۰ ذخایر نفتی جدیدی کشف نشود، رشد اقتصادی این کشور به‌شدت کاهش خواهد یافت، بر این اساس در نظر دارند به منظور شناسایی نشانه‌های نفت و گاز، با حمایت کانادا عملیات اکتشاف ماهواره‌ای را طی ۶ ماه در ۱۷ بلوک در جنوب شرق این کشور اجرا کنند. توجه به این نکته حائز اهمیت است که مطلوب نبودن شرایط ارائه‌شده از سوی دولت اکوادور برای سرمایه‌گذاری‌های نفتی و کمبود اطلاعات درباره بلوک‌های نفتی سبب شده که تمایل شرکت‌های خصوصی به سرمایه‌گذاری در صنعت نفت این کشور به‌طور چشمگیری کاهش یابد.

روند تولید و مصرف نفت خام اکوادور

صنعت نفت اکوادور با دارا بودن سه پالایشگاه با مجموع ۱۷۵ هزار بشکه ظرفیت روزانه پالایشی شرایط مطلوبی نداشته و مجبور به انجام واردات فرآورده‌هایی نظیر بنزین، نفت‌گاز و LPG است. هرچند فرآورده‌های سنگین‌تر نظیر نفت‌کوره را به دلیل پایین بودن مصرف داخلی صادر می‌کند. به گواه آمارها، مصرف روزانه فرآورده‌های نفتی این کشور ۲۷۴ هزار بشکه بوده که حدود ۱۲۲ هزار بشکه آن از طریق واردات تامین می‌شود. هر سه پالایشگاه اکوادور توسط شرکت Petroindustrial که زیرمجموعه شرکت Petroecuador است، اداره می‌شوند. با توجه به عدم موازنه عرضه و تقاضا فرآورده‌های نفتی در این کشور، به ناچار این پالایشگاه‌ها در حالت حداکثر تولید اسمی قرار دارند  تا بلکه بتوانند جوابگوی بخش زیادی از تقاضای مصرف رو به رشد اکوادور باشند. با وجود این شرایط و به‌دلیل مشکلات مالی، مسئله اتمام احداث پالایشگاه جدید ۳۰۰ هزار بشکه‌ای الوی آلفارو در کنار ساحل اقیانوس آرام که برنامه ساخت آن از سال ۲۰۰۷ کلید خورده است کماکان در پرده‌ای از ابهام قرار دارد.

پالایشگاه‌های اکوادور

به باور تحلیلگران، سال ۲۰۰۴ نقطه عطفی در صنعت نفت این کشور آمریکای جنوبی محسوب می‌شود. در این سال اکوادور توانست با راه‌اندازی خط لوله (Oleoducto de Crudos Pesados) OCP مشکل اساسی انتقال و صادرات نفت خام خود را حل کند.

 این کشور هم‌اکنون دو سیستم بزرگ خطوط لوله انتقال نفت خام را که تقریبا به موازات هم هستند در اختیار دارد. سیستم قدیمی‌تر به طول ۳۱۰ مایل  که (Oleducto Trans-Ecuatoriano) SOTE نام دارد، وظیفه انتقال نفت خام‌ light to medium را بر عهده دارد و دومین سیستم خط لوله به طول ۳۰۰ مایل که (the Oleducto de Crudos Pesados) OCP نامگذاری شده، مسئول انتقال نفت‌خام سنگین  -Napo crude- است. 

تقریبا ۷۰ درصد نفت خام اکوادور توسط خط لوله SOTE و ۳۰ درصد از طریق خط لوله OCP منتقل می‌شود. همچنین پیرو توافقات انجام‌شده بین اکوادور و کلمبیا درخصوص استفاده از خط لوله OCP به‌منظور انتقال نفت خام‌های جنوب کلمبیا به بندر Esmeraldes اکوادور، این خط لوله در ماه ژوئن ۲۰۱۷ پس از ۱۴ سال انتقال نفت‌خام‌ سنگین شروع به انتقال نفت‌خام‌ medium/light کرد.

افزون بر دو سیستم خطوط لوله یادشده، اکوادور یک سیستم خط لوله کوچک‌تر به طول ۱۹۰ مایل به نام  (Oleoducto Transandino pipeline) OTA برای انتقال روزانه ۲۰ هزار بشکه نفت خام به بندر Tumaco کشور کلمبیا در اختیار دارد.

وضع سیستم خطوط لوله انتقال نفت اکوادور

   این کشور با صادرات روزانه حدود ۳۸۰ هزار بشکه، تقریباً ۷۰ درصد نفت خام تولیدی خود را صادر می‌کند. اکوادور سومین صادرکننده نفت خام به منطقه خلیج غربی آمریکا بعد از عربستان سعودی و کانادا به شمار می‌رود. همچنین شیلی، پرو و چین از دیگر مقاصد صادرات نفت خام اکوادور هستند.

نمودار مقاصد صادرات نفت خام اکوادور

بر اساس اطلاعات منتشرشده و موارد یادشده، تحلیلگران نفتی بر این باورند که اکوادور در راستای رشد اقتصادی خود در تلاش است با کشف و توسعه میدان‌های جدید نفتی، توان تولید نفت خام خود را افزایش دهد تا بتواند در کنار تغییر مطلوب شرایط اقتصادی خود، از محل درآمدهای نفتی جدید، هزینه واردات رو به رشد فرآورده‌های نفتی‌اش را تامین کند. هرچند مطابق برنامه‌های فعلی نفتی و پالایشگاهی این کشور به نظر نمی‌رسد در کوتاه‌مدت و میان‌‍مدت بتواند تحول چشمگیری در وضعیت نفتی و پالایشی خود یا در بازار جهانی نفت خام و فرآورده‌های نفتی ایجاد کند.                    

              ایمان نیکزاد

کارشناس ارشد انرژی