در نشست ۱۷۶ در وین، اوپک و کشورهای غیرعضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) برای تمدید طرح کاهش تولید نفت به مدت ۹ ماه به توافق رسیدند؛ اگر اهل رصد بازار نفت و اقتصاد جهانی هستید پس به‌طور حتم به‌خاطر می‌آورید که در دوران رئیس جمهوری باراک اوباما برای بیش از دو سال، عربستان با کاهش تولید مخالفت می‌کرد، البته دلیلش چندان هم بیراه نبود. عربستان معتقد بود که به هر میزان در بازار ظرفیت برای تولید بیشتر ایجاد شود، نفت شیل چون دیو آز آن را خواهد بلعید.
اگرچه عده‌ای معتقد بودند که نیت قلبی سعودی‌ها نه تنظیم بازار به نفع اوپک، بلکه اختلاف آنها با اوباما بر سر مسئله ایران بود.
درست از زمانی که اوپک و متحدان طرح کاهش تولید را اجرا کردند، نفت شیل اسب خود را برای فتح رکوردهای تازه یراق کرد و امروز شاهد آن هستیم که تولید نفت آمریکا از مرز روزانه ۱۲ میلیون بشکه در حال عبور است.
وضع ایران هم که در این میان نیازی به توضیح ندارد، اقتصادی تورم‌زده و رکود گرفته که دیگر نمی‌تواند از مسیرهای عادی نفت بفروشد، یا حداقل اگر بفروشد پولش به‌راحتی وارد کشور نمی‌شود.
واقعیت آن است که از زمان به قدرت رسیدن ترامپ و عقد برداری‌اش با بن سلمان، تا به امروز سهم بازار نفت ایران و ونزوئلا به نوعی در منگنه آمریکا و عربستان قرار گرفته و پر بیراه نیست اگر بگوییم در ارتباط با اوپک، عربستان شریک دزد و رفیق قافله است.
در واقع همکاری عربستان و آمریکا عنان بازار را از دست اوپک خارج کرده و شرایط به گونه‌ای پیش رفته است که نقطه سربه‌سر در قیمت بازار از برآیند دیدگاه‌های ایالات متحده و عربستان با احترام به تمایلات روسیه به‌دست می‌آید.
درباره قیمت هر بشکه نفت خام در بازار باید گفت در شرایط کنونی نفت ۵۰ تا ۷۰ دلاری مطلوب همه طرف‌های تولیدکننده است و از همین روست که با وجود تنش‌های سیاسی و امنیتی شدید در منطقه، قیمت نفت تنها در همین بازه در حال نوسان است.
پرسش اساسی که اکنون در محافل اقتصاد انرژی ایران مطرح است، این است که نتیجه توافق اوپک در نشست اخیر چقدر به نفع نفت ایران و یا چقدر در مقابل منافع ماست؛ در پاسخ به این پرسش باید گفت که حالت ایده‌آل برای ما چنین بود که اوپک با افزایش تولید بخواهد سهم خود را در بازار از نفت آمریکا پس بگیرد و همچنین با قانون‌گذاری مسیر را برای بازگشت سطح صادرات نفت ایران به پس از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) باز کند، یعنی ضمن تثبیت تولید دیگران، ایران را از کاهش تولید معاف کند، که همگان می‌دانند که با وجود عربستان و قدرتش در اوپک چنین چیزی هرگز رخ نخواهد داد.
تصمیم اخیر اگرچه حالت مطلوب و ایده‌آل برای نفت ایران نیست، اما نتایجی ویرانگر نیز برای ما به همراه ندارد، یعنی با وجود تمایل در تولیدکنندگان اوپک و متحدانش برای افزایش تولید، فعلاً این خواست منتفی است و این خود ممکن است دلیلی باشد که سهم بازار ایران به‌ویژه در منطقه آسیا کمتر از سوی اوپکی‌ها و روسیه مورد تهدید قرار گیرد.
با یک دید خوشبینانه می‌توان این طور تحلیل کرد که اوپک و متحدان از سود بیشتر در مقابل حفظ اسکلت ضعیف‌شده و باقیمانده اوپک چشم‌پوشی کردند.
روسیه نیز به امید داشتن مزیتی در مقابل ایالات متحده همچنان در کنار اوپک باقی مانده است و آنگونه که به نظر می‌رسد تمایلی به جنگ اقتصادی با امریکا در بازار انرژی آن هم به صورت انفرادی ندارد و ترجیح می‌دهد با قرار گرفتن در کنار اوپک همواره در یک توافق مصالحه با نفت آمریکا به تلاش‌های خود در بازار ادامه دهد.
باید ماند و دید که در نشست بعدی اوپک چه تصمیم‌هایی با توجه به تغییرات پیش رو گرفته خواهد شد.
سعید ساویز
منبع: روزنامه شرق
نظر شما