بدون تردید یکی از موضوع‌های مهم در گازرسانی روستایی که نباید نادیده گرفته شود، جغرافیای هر منطقه است، به‌طوری که گاه این مهم را به کاری سخت و دشوار بدل می‌سازد، اما نتیجه چنان می‌شود که لبخند رضایت را از آن روی که آرامش، آسایش و امنیت به ارمغان می‌آورد، بر لب‌های مجریان و ذی‌نفعان که همانا روستاییان هستند، می‌نشاند.

گزارش پیش رو، نگاهی دارد به گازرسانی در منطقه سخت‌گذر و کوهستانی سروآباد و روستای اورامان ( از توابع سروآباد) و تاثیر این حرکت بنیادین بر زندگی ساکنان این دیار.

به پیشنهاد احمد فعله‌گری، مدیرعامل شرکت گاز استان کردستان برای تهیه گزارشی از فعالیت‌های گازرسانی در سروآباد و اورامانات تخت که ساکنان آنها تا چندی پیش، برای گرمایش و پخت و پز، شرایط سختی داشتند، جاده سنندج - مریوان پیش رویمان قرار می‌گیرد؛ جاده‌ای پرپیچ وخم، اما زیبا که به دریاچه زریوار به عنوان قطب گردشگری کردستان می‌رسد.

مریوان از شمال به سقز، از شرق و جنوب شرقی به سنندج، از جنوب به نوسود در شهرستان پاوه و از غرب و شمال غربی نیز به عراق محدود می‌شود. فاصله تقریبی سنندج تا سروآباد ۸۰ کیلومتر و فاصله روستای تاریخی اورامان معروف به هزارماسوله (به سبب پلکانی بودن پشت‌بام‌های آن) از سروآباد ۷۵ کیلومتر است. این مسافت با احتساب پیچ و خم‌های جاده‌ای، یعنی دست کم چهار ساعت در جاده راندن و در جاده بودن. مسیر ۱۰۸ کیلومتری اما کوهستانی سنندج – مریوان، ایجاب می‌کند پیش از بالا آمدن کافی خورشید در مسیر قرار بگیریم تا هم به گرما نخوریم و هم به تاریکی شب. اگرچه به سبب گفت‌وگو با روسای نواحی گاز سروآباد و روستای اورامان، همچنین برخی ساکنان این روستا، به هر دو اینها برخورد کردیم؛ هم گرمای روزانه و هم تاریکی شب. 

همکاری مشترک برای ایمن‌سازی

با پیمودن مسیری دو ساعته، در میانه راه و قبل از رسیدن به سروآباد، در دل کوهستان، عملیاتی در کیلومتر ۶۶ خط انتقال گاز ۲۰ اینچ کامیاران – مریوان در دست اجراست.

چند دستگاه بیل مکانیکی همراه با شماری از نیروهای عملیاتی متشکل از گاز استان کردستان و منطقه ۷ عملیات انتقال گاز که هر یک مسئولیتی به عهده دارند، اطراف گودال بزرگی که خط لوله ۲۰ اینچ گاز در آن قرار گرفته است، تجمع کرده‌اند. چند نفر هم در داخل گودال مشغول جوشکاری هستند. امید رجبی‌نیا، رئیس اداره گاز ناحیه سروآباد درباره این عملیات می‌گوید: سروآباد منطقه‌ای کوهستانی و سیلابی است؛ خط لوله گازی که از منطقه سروآباد می‌گذرد، به دلیل بارندگی‌های پیاپی اواخر پارسال و اوایل امسال و رانش زمین در کیلومتر ۶۶ مسیر کامیاران – مریوان ناایمن شده بود. از این رو، به منظور تثبیت خط لوله مزبور و پایداری در انتقال گاز مشترکان، عملیاتی با همکاری نیروهای تعمیراتی منطقه ۷ عملیات انتقال گاز تعریف و به نصب یک دستگاه شیر اطمینان در کیلومتر ۶۶ این خط لوله اقدام شد. 

وی ادامه می‌دهد: جغرافیا و توپوگرافی منطقه به گونه‌ای است که فعالیت‌های تعمیراتی را سخت می‌کند، اما ایمنی خط و استمرار انتقال گاز با هدف تامین بدون وقفه آن برای مشترکان، موضوعی مهم‌تر است که گروه تعمیرات، متشکل از شرکت گاز استان کردستان و منطقه ۷ عملیات انتقال گاز آن را هیچ می‌انگارند. رجبی‌نیا در خلال حرف‌هایش چند بار بر تلاش نیروهای عملیاتی منطقه ۷ عملیات انتقال گاز تاکید و از این همکاری دوسویه، قدردانی می‌کند.

فراموشی سختی‌ها

رئیس اداره گاز سروآباد در بخش دیگری از صحبت‌هایش اشاره‌ای هم به گازرسانی در شهرستان سروآباد دارد و می‌گوید: سروآباد افزون بر۴۰ هزار نفر جمعیت دارد که همه آنها زیر پوشش گاز طبیعی قرار دارند. 

وی درباره گازرسانی روستایی حوزه عملیاتی خود نیز می‌گوید: شهرستان سروآباد دارای ۷۳ روستاست که تاکنون ۶۵ روستای آن زیرپوشش گاز قرار گرفته‌اند و گازرسانی به بقیه نیز در دستور کار قرار دارد. رجبی‌نیا ادامه می‌دهد: با گازرسانی به این تعداد روستا، ۹۳ درصد جمعیت روستایی این شهرستان از خدمات گازرسانی بهره‌مند شده‌اند. گازرسانی در چنین مناطقی که کوه و کوهستان است، سختی‌های خود را دارد، اما وقتی کار به نتیجه می‌رسد، سختی‌ها فراموش می‌شوند و لذت جای آن را می‌گیرد؛ لذت از اینکه توانسته‌ایم در جهت رفاه و آسایش هموطنانم گام برداریم.

ماسوله‌ای در غرب کشور

ایمن‌سازی خط لوله ۲۰ اینچ در مسیر کامیاران – مریوان ادامه می‌یابد تا این بخش از خط لوله که به دلیل رانش زمین ناایمن شده بود، ایمن شود. ما نیز ادامه مسیر می‌دهیم تا بخش دیگری از فعالیت‌های شرکت گاز استان کردستان را نظاره‌گر باشیم. این بار در اورامان، ماسوله‌ای دیگر در غرب کشور با پشت‌بام‌های مطبقی که حیاط خانه‌ای دیگر است. اورامان مرکب از دو کلمه «اهورا» و «مان» به معنای سرزمین خورشید، در ۷۵ کیلومتری سروآباد قرار دارد و به لحاظ بافت و پیشینه تاریخی یکی از مناطق جذاب و گردشگر استان کردستان برشمرده می‌شود. مقبره «پیرشالیار» از مکان‌های تاریخی این دیار است که در موسمی از سال، گردشگران بسیاری را از نقاط مختلف کشور به سمت و سوی خود می‌کشاند. این روستا و مردمان ساده زیستش، چهارسالی می‌شود که گاز گرمابخش خانه‌هایشان در زمستان‌های سرد است و از این بابت خوشحالند و خرسند.

گاز به جای هیزم و نفت سفید

سید غفور حسینی که زاده همین دیار است، از سختی‌هایی می‌گوید که او پیش از گازرسانی به اورامانات با آن روبه‌رو بوده است؛ از جمع‌آوری هیزم زمستانه و پیمودن مسافت‌های زیاد برای این منظور، خطر حمله حیوانات وحشی و از بین رفتن احشام تا قطع جبری درختان جنگلی برای گرم کردن منازل و آسیب دیدن منابع طبیعی. سیدغفور ۵۷ ساله که با کلکسیونی از درد، کنار بخاری خاموشی که تا چند ماه دیگر با سردشدن هوا، شعله آبی آن گرمابخش خانه‌اش خواهد بود، نشسته است. کار زیاد، چین و شکن زندگی را در چهره‌اش نمایان کرده است. او می‌گوید: اورامان، زمستان‌های سختی دارد و سرمای آن بسیار آزاردهنده است، اما از چهار سال پیش که گاز به این منطقه آمده، دیگر برای گرم کردن خانه‌هایمان، از نفت یا هیزم استفاده نمی‌کنیم. 

وی ادامه می‌دهد: با انجام یک لوله‌کشی ساده، هم گرمای خانه‌هایمان تامین شده است و هم پخت و پز مثل گذشته برایمان سخت نیست. سیدغفور که کارگر ساختمانی است و درد کمر و پا، امانش را بریده است، گازرسانی به اورامان را موهبتی بزرگ می‌داند و می‌افزاید: گاز راحتی زیادی را با خود به همراه آورده است. بوی دود بخاری‌های هیزمی و نفتی از خانه‌ها رفته و نفس کشیدن‌مان هم بهتر شده است، زیرا گاز مانند نفت یا هیزم، آلودگی ندارد. 

وی در ادامه می‌گوید: تامین کپسول‌های سنگین گاز از یک سو و حمل آن از سویی دیگر، مشکل دیگری بود که با آمدن گاز به این منطقه حل شد و افرادی مثل من که از درد کمر و پا رنج می‌برند، از این موضوع خوشحالند. امروز با وجود گاز، درخت‌ها قطع نمی‌شوند و جنگل‌ها به عنوان منابع طبیعی، سلامت باقی می‌مانند. وی همچنین کاهش هزینه‌های تامین سوخت را یکی دیگر از ویژگی‌های گازرسانی می‌داند و اظهار می‌کند: پیش‌تر، برای تامین نفت یا کپسول گاز با آن همه مشکلات جانبی که داشت، باید هزینه بیشتری می‌پرداختیم، اما با گازرسانی به این منطقه، هزینه‌های گرمایشی و پخت و پز کاهش یافته است. لبخند رضایت بر چهره سیدغفور نقش بسته است. او خوشحال است. خوشحال از اینکه او و هم‌ولایتی‌هایش در اورامان، زمستان‌ها را به واسطه وجود گاز، آسان‌تر از گذشته می‌گذرانند.

گاز آمد، تیشه رفت

حامد مردوخی اوارمان که ماموستا یا همان روحانی مسجد روستای اورامان و امام جمعه شهر اورامانات تخت است، نیز حرف‌هایی دارد.

او گریزی به گذشته نه چندان دور می‌زند و اینکه مردم اورامان برای گرم کردن خانه‌های خود مجبور بودند تیشه به ریشه جنگل بزنند و با قطع درختان جنگلی خانه‌های خود را گرم کنند، اما با آمدن سوخت‌هایی مثل نفت و پس از آن گاز، منابع طبیعی مانند جنگل‌ها که ثروت ملی این کشور هستند، حفظ شد و امروز دیگر کسی در خانه‌اش هیزم نمی‌سوزاند تا فضای خانه خود را گرم کند.

او همچنین می‌گوید: گاز با گذر از نقاط کوهستانی تا در منازل هدایت شده و فضای خانه‌ها را گرم کرده است. این یک نعمت بزرگ خدادادی است که باید قدرش را دانست. ماموستا مردوخی با بیان اینکه یکی از جذابیت‌های استان کردستان، جنگل‌های زیبای اورامانات است، ادامه می‌دهد: جنگل، ثروت ملی است و با گازرسانی به این منطقه، خدمت بزرگی به احیای منابع طبیعی و صیانت از این ثروت ملی شده است. گاز در داخل خطوط لوله جریانی مداوم است و مانند آب یا برق نیست که گاه به دلیل شدت برف و بوران یا آب‌بردگی قطع شود.

مهاجرت معکوس از شهر به روستا

ماموستای اورامانات ادامه می‌دهد: گازرسانی موجب شده است مهاجرت جمعیت روستایی به شهرها، معکوس و متوقف شود. وقتی توزیع امکانات رفاهی به درستی انجام شود، جمعیت روستایی دیگر تمایلی برای رفتن به شهرها ندارد. گاز این نقش را به‌درستی ایفا کرده و به سهم خود مانع از مهاجرت روستاییان به شهرها شده است.

مسجدی که ماموستا مردوخی امام جماعت آن است و در آن نماز برپا می‌دارد فضای نسبتا وسیعی را به خود اختصاص داده است. وی با بیان اینکه هر هفته نماز جمعه در این مسجد برپا می‌شود، می‌گوید: نماز جمعه، تریبونی برای طرح مسائل روز و آگاه‌سازی مردم است، از این رو همواره تلاش شده است از این جایگاه، معرفی عمیق‌تر این انرژی ارزشمند به عنوان یک ثروت خدادادی و نکات جانبی آن (مصرف ایمن و منطقی گاز، رعایت مسائل ایمنی، جلوگیری از هدر رفت این انرژی ارزشمند و...) صورت گیرد.

ماموستا مردوخی با شنیدن صدای اذان، آماده برپایی نماز عصر می‌شود، اما پیش از رفتن، همه حرف‌های خود را در این جمله خلاصه می‌کند و می‌گوید: گاز با خود آرامش آورده و این خدمت بزرگی به مردم منطقه اورامانات تخت است که تا قبل از آن با حوادث زیادی به واسطه استفاده از بخاری‌های هیزمی و نفتی، روبه‌رو بوده‌اند.

خوشحالی «کاوان»

بیرون از مسجد پسربچه‌ای روی پله نشسته است و روزهای داغ تابستان را فارغ از درس و مدرسه می‌گذراند. کاوان ۱۱ساله به نقطه‌ای در دل روستای اورامان اشاره می‌کند و مدرسه‌اش را که پرچم سه رنگ ایران در حیاط آن در اهتزاز است، نشان می‌دهد. وقتی از گاز و مزیت‌هایش از او می‌پرسم، هر آنچه درباره انرژی در مدرسه یاد گرفته است، ربط و بی‌ربط، پشت سر هم ردیف می‌کند. حواسش، بیشتر جمع بازی کردن است تا جواب دادن سوال. لابه‌لای حرف‌هایش تنها یکی دو جمله از گاز می‌گوید؛ اینکه مدرسه‌اش گازکشی شده و از نفت و هیزم در آن خبری نیست و دیگر اینکه کلاس‌های مدرسه‌اش در زمستان، مثل خانه‌شان گرم است و این برایش خوشحال‌کننده است.

پوشش صددرصدی با گازرسانی به ۴ روستای دیگر

در دل روستای اورامان و کوه‌هایی که اطراف آن را احاطه کرده‌اند، اداره گاز فعال است که بختیار حیدری مسئولیت آن را به عهده دارد. او می‌گوید: اورامانات تخت شامل ۱۰روستاست که ۶ روستای آن از جمله کماله، ویسیان، اورامان، رودبر زیرپوشش گاز قرار دارند. غالب جمعیت از گاز طبیعی استفاده می‌کنند و با گازرسانی به روستاهای ناو، نوین، کلجی و عباس‌آباد، پوشش گاز در اورامانات به صددرصد خواهد رسید.