در حوزه غرب کارون بیش از ۱۳ میدان نفتی وجود دارد که براساس آخرین مطالعات، برآورد نفت درجا فقط برای مدان‌های آزادگان و یادآوران ۶۷ میلیارد بشکه محاسبه شده که عمده آن نفت سنگین و فوق‌سنگین صادراتی است. مطالعه و توسعه این میدان‌ها از نیمه دوم دهه ۷۰ با حضور شرکت‌های خارجی در قالب قراردادهای بیع متقابل شروع شده و هم‌اکنون از سوی پیمانکاران داخلی و خارجی در حال انجام است.
براساس برنامه توسعه فاز اول این میدان‌ها، پیش‌بینی می‌شد تا پایان سال ۱۳۹۷، مجموع تولید آنها به ۵۵۰ هزار بشکه در روز برسد که تاکنون، بیش از ۳۵۰ هزار بشکه از این میزان محقق شده و انتظار می‌رود این رقم تا پایان سال به بیش از ۴۰۰ هزار بشکه در روز برسد. قطع همکاری برخی شرکت‌های خارجی و تعلل آنها برای شروع فازهای بعدی به دلیل شرایط تحریم ظالمانه از عمده‌ترین دلایل انحراف از برنامه است.
یکی از مهم‌ترین و موثرترین مولفه‌های توسعه میدان‌های نفت و گاز، جذب سرمایه است. با همین رویکرد، دستاورد انکارناپذیر وزارت نفت در حوزه غرب کارون، توسعه میدان‌ها از سوی پیمانکاران و شرکت‌های داخلی است.
با توجه به حضور کم‌رنگ شرکت‌های بین‌المللی پس از تحریم‌های ظالمانه، جذب سرمایه یکی از موانع پیش‌روی توسعه صنعت نفت بوده است، اما این به مفهوم آن نیست که چرخ توسعه در نفت از حرکت بازخواهد ایستاد. اگرچه با جذب سرمایه خارجی و همچنین حضور تکنولوژی و دانش شرکت‌های بین‌المللی، کار با کیفیت و سرعت بیشتری محقق می‌شد، اما برای صنعت نفتی که ۴۱ سال است روی پای خود ایستاده، تحریم اتفاق جدیدی نیست. نمونه این جریان را می‌توان توسعه میدان‌های غرب کارون دانست که با تکیه بر توان و دانش داخلی با سطح کیفی مقبولی محقق شد. هم‌اکنون با به‌کارگیری پیمانکاران و سازندگان داخلی سهم برداشت صیانتی از این حوزه بیش از رقیب و شریک همسایه است؛ رقیب و شریکی که در جذب سرمایه، به‌کارگیری شرکت‌های صاحبنام بین‌المللی مانند شل، توتال، اکسون موبیل و... همچنین استفاده از تجهیزات، دانش و تکنولوژی روز دنیا هیچ‌گونه محدودیتی ندارد.
درباره موضوع توسعه میدان‌ها نیز شایان ذکر است که در غرب کارون عملیات توسعه دو میدان یادآوران و آزادگان شمالی به صورت قرارداد بیع متقابل با سرمایه‌گذار خارجی و از سوی پیمانکاران داخلی انجام شده است؛ همچنین توسعه میدان‌های آزادگان جنوبی، یاران شمالی و جنوبی، سپهر و جفیر به‌طور کامل از سوی پیمانکاران داخلی در حال انجام است. راهبری تولید در همه میدان‌های غرب کارون از سوی شرکت‌های داخلی با نظارت مستقیم و غیرمستقیم شرکت ملی نفت صورت می‌گیرد.
توسعه اجتماعی در حوزه غرب کارون به صورت مستقیم متاثر از توسعه میدان‌های نفتی صورت می‌گیرد. با تدبیر مقام عالی وزارت، سازوکار به‌کارگیری نیروی انسانی بومی در غرب کارون اجرا شده و بیش از ۶ هزار نیروی بومی اشتغال دارند که در صورت تحقق فاز دوم توسعه میدان‌ها، این رقم به بیش از ۱۵ هزار نفر خواهد رسید. همچنین اقدام بسیار عظیم و مهمی که در دو سال اخیر صورت گرفته است، بومی‌سازی و ساخت تجهیزات و کالاهای مورد نیاز در داخل کشور است. امروز به جرأت می‌توان گفت که امکان ساخت بیش از ۸۵ درصد تجهیزات و کالاهای مورد نیاز بخش بالادستی میدان‌های غرب کارون (اعم از مته حفاری، لوله‌های جداری، شیرآلات، تجهیزات ثابت و دوار و...) در داخل کشور فراهم شده است. در میدان نفتی آزادگان جنوبی برای نخستین بار در کشور تاسیسات بهره‌برداری فرآورش سیار با ظرفیت ۵۰ هزار بشکه در روز با سرمایه‌گذاری خارجی در مدت‌زمان کمتر از یک سال احداث شد که تحول عظیمی در واحدهای بهره‌برداری محسوب می‌شود. این در حالی است که متوسط زمان احداث یک واحد به روش متعارف سابق، سه تا پنج سال طول می‌کشید.
این دستاورد به‌ویژه در میدان‌های مشترک به قدری اهمیت دارد که مقام عالی وزارت در ابلاغیه‌ای الزام به تغییر روش ساخت و نصب واحدهای بهره‌برداری و نمک‌زدایی را تکلیف کرده است. اساس این کار سرمایه‌گذاری و برون‌سپاری بهره‌برداری در ازای پرداخت دستمزد برای هر بشکه نفت تحویلی به شرکت ملی نفت و واحدهای تابعه است. از دیگر پروژه‌های حوزه غرب کارون می‌توان از طرح احداث نیروگاه برق غرب کارون نام برد که فاز اول آن در سه‌ماهه سوم امسال به بهره‌برداری خواهد رسید و برق مورد نیاز میدان‌ها به وسیله این نیروگاه تامین خواهد شد.
تورج دهقانی
مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه نفت
نظر شما