ساختمان مرکزی «شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران» در خیابان طالقانی واقع شده و دفتر مدیرعامل این مجموعه آخرین طبقه واقع شده است. او پس از حسن منتظرتربتی، سکان هدایت این شرکت را به دست گرفت. شرکتی که بازوی اجرایی شرکت ملی گاز ایران برای احداث و تکمیل طرح‌های مهم صنعت گاز به شمار می‌آید. احداث خطوط انتقال گاز، احداث ایستگاه‌های تقویت فشار گاز، پروژه‌های ذخیره‌سازی گاز، ایستگاه‌های کنترل فشار، دیسپچینگ و مخابرات روی خطوط انتقال گاز و پروژه‌های تاسیسات زیربنایی از جمله طرح‌های شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران هستند.
در سال ۹۷، شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران اعلام کرد در سال ۹۸، میزان قابل توجهی به طول شبکه انتقال گاز کشور افزوده خواهد شد. گفت‌وگو با بهرام صلواتی را با بررسی کم و کیف احداث خطوط انتقال گاز و میزان تحقق وعده یادشده آغاز کردیم. خواندن این مصاحبه خالی از لطف نیست.
از ابتدای سال ۹۸ تاکنون تا چه اندازه در ساخت خطوط انتقال گاز موفق بوده‌اید؟
مطابق برنامه‌ریزی که در سال گذشته انجام داده بودیم از ابتدای ۹۸ تاکنون بیش از ۴۰۰ کیلومتر خط انتقال گاز را احداث و تزریق گاز کرده‌ایم و تا پایان امسال بیش از ۱۷۷ کیلومتر دیگر نیز به طول خطوط انتقال گاز کشور افزوده خواهد شد.
اجرای پروژه‌های انتقال گاز در سیستان و بلوچستان شامل این برنامه‌ریزی شده‌اند؟
موضوع سیستان و بلوچستان برای مجموعه شرکت ملی گاز ایران بسیار مهم است. هم از لحاظ انتخاب پیمانکار، هم تخصیص بودجه و هم برنامه‌ریزی و اجرای کار، این استان را جداگانه در نظر گرفته‌ایم و با سرعت کار را پیش می‌بریم.
برای تامین تجهیزات و قطعات مشکلی ندارید؟
هیچ‌کدام از کشورهای دنیا به تنهایی قادر به ساخت و تولید همه آنچه نیاز دارند، نیستند. گاهی صفر تا صد یک کالا را می‌سازیم و گاهی مواد اولیه را وارد کشور می‌کنیم، اما نکته مهم این است که همه مراحل اصلی در داخل کشور انجام می‌شود. ما تولیدکنندگان بزرگ و قدرتمندی داریم که هم نیاز صنعت گاز و هم نیاز دیگر صنایع کشور را تامین می‌کنند. تکمیل و راه‌اندازی پروژه‌های صنعت گاز از ساخت خطوط لوله تا ایستگاه‌های تقویت فشار گاز و ایستگاه‌های مخابراتی همه به اقلام و تجهیزات مختلفی نیاز دارند که با مدیریت و هوشمندی به‌خوبی از عهده تامین آنها برمی‌آییم.
تامین اقلام و تجهیزات در داخل کشور نیازمند بومی‌سازی و کسب دانش کافی است. در این زمینه چقدر از توان دانش‌بنیان‌ها بهره‌مند شده‌اید؟
خوشبختانه با همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان و متخصصان داخلی، به‌راحتی توانسته‌ایم هرکدام از قطعات و تجهیزات موردنیاز صنعت گاز را بسازیم، در زمینه دانش فنی و بومی‌سازی نیز با مشکلی روبه‌رو نشده‌ایم. امسال هم بیش از هر زمان دیگری به توان شرکت‌های ایرانی و دانش‌بنیان‌ها تکیه کرده‌ایم و حضور این شرکت‌ها در فن‌بازار تخصصی صنعت گاز بسیار موثر بوده است.
امور پژوهش شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران با همکاری مدیریت پژوهش شرکت ملی گاز ایران، قراردادهای مختلفی با بخش‌های دانشگاهی کشور امضا کرده و طرح‌های پژوهشی را اجرایی کرده است. این قراردادها شامل پروژه‌های تحقیقاتی، استانداردهای جاری روی خطوط لوله و... هستند تا بتوانیم واقعیت‌های اجرایی را به‌روزرسانی کنیم.
با همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان تلاش می‌کنیم از علم روز استفاده کنیم و تا امروز نیز موفق بوده‌ایم، بنابراین اعمال تحریم علیه کشورمان نتوانسته از لحاظ اجرای پروژه، تکنولوژی و تامین تجهیزات طرح‌های ما را با مشکلی روبه‌رو کنند.
و این ادعا را چطور می‌توان ثابت کرد؟
این موضوع که در مدت هشت ماه، ۱۸ واحد ایستگاه تقویت فشار گاز راه‌اندازی شود در هیچ سالی سابقه نداشته است. تعداد زیادی از پروژه‌ها وارد مناقصه شده‌اند، ۱۱ پروژه تا آخر سال وارد مرحله اجرا می‌شوند و هشت پروژه نیز اکنون در مرحله اجرا هستند به همراه ۴۰۰ کیلومتر خط انتقال گازی که تاکنون راه‌اندازی شده‌اند نشان می‌دهند تحریم نتوانسته تاثیری در روند کار ما داشته باشد.
بنابراین به‌زودی باید شاهد افتتاح خط نهم سراسری انتقال گاز باشیم.
خط نهم سراسری انتقال گاز خط بسیار مهم و راهبردی به طول یک هزار و ۷۵۰ کیلومتر است. احداث آن نیز مطابق اولویت‌بندی شرکت ملی گاز ایران انجام می‌شود. برای مثال، ۲۳۰ کیلومتر از این خط مربوط به مسیر دهگلان تا میاندوآب است که تزریق گاز شده و به‌زودی به بهره‌برداری می‌رسد. ۲۷ کیلومتر نیز از عسلویه تزریق گاز شده و قسمت دیگر این طرح در بخش بیدبلند - اهواز به طول ۱۰۰ کیلومتر اکنون در حال اجرا است، بخش دیگر خط به طول ۳۰ کیلومتر تا پایان سال تزریق گاز خواهد شد و باقی‌مانده خط نیز تا نیمه نخست سال ۹۹ به بهره‌برداری خواهد رسید.
طراحی احداث خط نهم در مسیر اهواز - دزفول و دزفول - کوهدشت به طول ۴۰۰ کیلومتر و مسیر میاندوآب - بازرگان انجام شده که مطابق اولویت‌بندی شرکت ملی گاز ایران وارد مرحله مناقصه خواهند شد. مسیر عسلویه تا اهواز نیز در مرحله طراحی تفصیلی است، بنابراین تاکنون ۲۶۰ کیلومتر از خط نهم سراسری، تزریق گاز شده است.
در مسیر خط نهم سراسری برای گازرسانی به استان‌ها نیز انشعاب‌گیری کرده‌اید؟
فلسفه ساخت خط نهم از ابتدا برای صادرات گاز به ترکیه و اروپا بوده است، به این ترتیب که یک خط مستقیم بدون انشعاب از عسلویه تا بازرگان احداث شود، اما با توجه به نهایی نشدن صادرات گاز ایران به اروپا، تصمیم گرفته شد از توان این خط برای گازرسانی به کریدور غرب کشور نیز استفاده شود، به همین دلیل انشعاباتی از این خط گرفتیم و برخی از شهرهای مسیر خط را گازرسانی می‌کنیم.
احداث ایستگاه‌های جدید تقویت فشار گاز روی خطوط انتقال به چه مرحله‌ای رسیده‌اند؟
ایستگاه‌های مورد نظر روی خطوط ششم و نهم سراسری انتقال گاز ساخته شده‌اند که مقرر شده با حضور رئیس‌جمهوری به بهره‌برداری رسمی برسند. ایستگاه تقویت فشار گاز دیلم - اهواز، کوهدشت، حسینیه و بیدبلند که از تعهدات امسال شرکت مهندسی و توسعه گاز بودند احداث شده‌اند، واحدهای توربوکمپرسور تکمیلی پارچین و آبپخش نیز به بهره‌برداری رسیده‌اند. افزون بر این، واحدهای تکمیلی بیدبلند، دیلم، اهواز، حسینیه، فراشبند، سمنان، دشت و خورموج نیز تا پایان سال به بهره‌برداری خواهند رسید.
با توجه به اینکه اجرای طرح‌های یادشده از سال گذشته آغاز شده بود، تاکنون ۱۸ واحد توربوکمپرسور به بهره‌برداری رسیده و ۸ واحد دیگر نیز تا پایان سال به بهره‌برداری خواهند رسید که این تعداد (۲۶ واحد توربوکمپرسور) بهره‌برداری در نوع خود بی‌سابقه بوده است.
به سراغ پارس جنوبی برویم. پارسال پروژه‌های مهمی مانند واحد تولید ماده بودارکننده گاز را راه‌اندازی کردید. برای امسال چه برنامه‌ای دارید؟
پروژه مرکاپتان از مهم‌ترین پروژه‌های شرکت مهندسی و توسعه گاز بود که با موفقیت به بهره‌برداری رسید و اکنون نیز در حال تولید است. شرکت‌های گاز استانی نیز بر اساس اعلام نیاز مدیریت گازرسانی شرکت ملی گاز ایران، از این ماده استفاده می‌کنند، اما با توجه به گسترش شبکه گاز در کشور، پیش‌بینی می‌شود در سال‌های آینده میزان استفاده از این ماده بیشتر شود، به همین دلیل احتمال دارد راه‌اندازی واحد دوم مرکاپتان در دستور کار ما قرار بگیرد.
با افتتاح طرح‌های اصلی در پایان سال ۹۷، می‌توان گفت بخش مهمی از طرح‌های ما در این منطقه اجرایی شده‌اند. اکنون در حال احداث ساختمان مخابرات در پارس جنوبی هستیم که از طریق آن، اتصال بین خطوط ۴، ۵، ۶، ۷ و ۸ برقرار شده و اطلاعات لازم به مرکز دیسپچینگ ستاد شرکت ملی گاز ایران منتقل شود. افزون بر این، احداث دو مخزن ذخیره‌سازی میعانات گازی برای پالایشگاه گاز پارسیان نیز با پیشرفت ۹۰ درصدی در دست اجرا است.
با توجه به گستردگی شبکه گازرسانی کشور، توسعه مخازن ذخیره‌سازی گاز طبیعی امری ضروری است. چه نقشه راهی برای نیل به این مقصود تعریف کرده‌اید؟
به‌منظور ایجاد توازن در مصرف گاز و اطمینان از تامین گاز مصرفی کشور در روزهای سرد سال و شرایط بحرانی، همچنین ایجاد منابع عظیم ذخیره‌سازی در نقاط پرمصرف، تاکنون دو مخزن ذخیره‌سازی سراجه و شوریجه برای ذخیره‌سازی گاز طبیعی مورد استفاده قرار می‌گرفتند و هفت پروژه ذخیره‌سازی دیگر نیز در دست اجرا است.
این هفت پروژه شامل فاز دوم ذخیره‌سازی میدان شوریجه، فاز دوم ذخیره‌سازی میدان سراجه، ذخیره‌سازی گاز در گنبد نمکی نصرآباد، پروژه‌های امکان‌سنجی ذخیره‌سازی گاز در میدان‌های قزل‌تپه، بانکول و باباقیر و سرانجام پیش‌امکان‌سنجی میدان مختار هستند.
و اجرای هرکدام از این طرح‌ها در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
پیمان‌سپاری فاز دوم توسعه مخزن ذخیره‌سازی شوریجه انجام و پیمانکار طرح انتخاب شده است تا عملیات اجرایی به‌زودی آغاز شود. مقدمات توسعه میدان سراجه نیز فراهم شده و در مرحله انتخاب پیمانکار است. همچنین در حال حفاری یک حلقه چاه اکتشافی پروژه امکان‌سنجی قزل تپه به‌عنوان یک مخزن مهم و راهبردی هستیم. شایان ذکر است فشار، دمای بالا و عمق بسیار زیاد از جمله ویژگی‌های این چاه است.
مطالعات امکان‌سنجی مخازن بانکول و باباقیر نیز با حفر یک حلقه چاه انجام می‌شود که در صورت مساعد بودن وضع مخزن برای ذخیره‌سازی گاز طبیعی، عملیات اجرایی این پروژه و مطالعات پیش امکان‌سنجی در پروژه مختار آغاز خواهد شد.
از طرح‌های سیستان و بلوچستان چه خبر؟
پروژه‌های این استان از طرح‌های بسیار مهم ما هستند. طرح گازرسانی به این استان با سرعت آغاز شده و طبق برنامه‌ریزی تا دو سال آینده سراسر استان گازرسانی خواهد شد.
طرح زاهدان - دوراهی دشتک به طول ۱۱۰ کیلومتر، بیش از ۶۳ درصد پیشرفت فیزیکی دارد. پیمانکار طرح دوراهی دشتک - زابل نیز انتخاب شده که در حال تجهیز کارگاه است، بخشی از لوله‌های موردنیاز این طرح تامین شده و باقی‌مانده لوله نیز از طریق شرکت‌های لوله‌سازی داخلی تامین خواهد شد. با اجرای این دو طرح، گاز از زاهدان تا زابل خواهد رسید.
مطابق دستور فوری وزیر نفت برای اجرای سریع خط انتقال گاز ۲۹۰ کیلومتری ایرانشهر - چابهار، این خط به چهار قسمت تقسیم و چهار پیمانکار برای آن انتخاب شد. قرارداد این خط به‌صورت EPC تنظیم شده و هر چهار پیمانکار در مرحله تجهیز کارگاه هستند، به این ترتیب از ماه آینده عملیات اجرایی هر چهار قطعه به‌صورت هم‌زمان آغاز خواهد شد.
پیمانکاران فاز اول پروژه خاش انتخاب شده و مشغول کار هستند، همچنین فاز دوم این طرح به طول ۳۴۳ کیلومتر در مرحله طراحی است و تا دو ماه آینده پیمانکاران این فاز نیز انتخاب خواهند شد. افزون بر این پروژه ایرانشهر - پالیزان - خاش - میرجاوه با دو پیمانکار در حال انجام است. ما در سیستان و بلوچستان با همه توان، در حال اجرای طرح‌ها هستیم و هرگز حس نکردیم دچار تحریم شده‌ایم و از ادامه کار باز مانده‌ایم.
ابتدای امسال وعده دادید هر ماه یک پروژه افتتاح کنید. لطفا آمار پروژه‌های به بهره‌برداری رسیده را ارائه دهید.
مطابق این وعده، از ابتدای سال ۶ پروژه خط لوله انتقال را تزریق گاز کرده و به بهره‌برداری رسانده‌ایم، همچنین ۷ ایستگاه تقویت فشار گاز و ۱۸ واحد توربوکمپرسور نیز به بهره‌برداری رسیده است.
چشم‌انداز شرکت مهندسی و توسعه گاز برای افق ۱۴۰۴ بر چه اساسی برنامه‌ریزی شده است؟
بر اساس برنامه‌ریزی ما، تا سال ۱۴۰۴ طرح‌های ملی مانند خط نهم سراسری حدفاصل عسلویه - بازرگان به همراه ۱۶ ایستگاه تقویت فشار گاز، خط دهم سراسری به همراه ۱۳ ایستگاه تقویت فشار گاز، خط یازدهم سراسری به همراه هفت ایستگاه تقویت فشار گاز، ۷۰۰ کیلومتر از خطوط باقی‌مانده طرح تکمیل گازرسانی سیستان و بلوچستان در کنار خط انتقال گاز ایرانشهر - زاهدان، زاهدان - دوراهی دشتک و دوراهی دشتک - زابل کامل خواهند شد.
افزون بر این پروژه خط انتقال گاز رشت - چلوند به‌منظور گازرسانی به آستارا، توسعه فاز دوم پالایشگاه گاز ایلام و ایستگاه‌های میترینگ پارس جنوبی نیز در دست اقدام است.
برای مناطق ماهشهر و عسلویه چه طرح‌هایی تعریف شده است؟
ماهشهر و عسلویه از مناطق انرژی بسیار مهم کشور هستند. احداث خطوط انتقال گاز دره عباس – ماهشهر - شادگان اکنون در دست اقدام است، به گونه‌ای که خط انتقال گاز دره‌عباس - ماهشهر به طول ۷۰ کیلومتر و قطر ۳۶ اینچ در مرحله راه‌اندازی و خط لوله ماهشهر - شادگان نیز در حال واگذاری به پیمانکار و آغاز عملیات اجرایی است.
در عسلویه نیز احداث مخازن نگهداری مایعات در قالب طرح توسعه پالایشگاه‌ها در دست اقدام است. تاکنون نیز خط رابط سایت یک و دو پارس جنوبی، خط انتقال گاز اتان به‌عنوان یکی از سودآورترین پروژه‌های شرکت ملی گاز ایران در عسلویه، ساخت ایستگاه‌های میترینگ پارس جنوبی و پروژه مرکاپتان اجرا شده است.
و درباره طرح‌های مخابراتی و فیبر نوری چطور؟
طرح‌های مخابراتی و فیبر نوری در بخش PASSIVE (ساختمان‌های مخابراتی و فیبر نوری) هم‌زمان با اجرای احداث خط لوله انجام می‌شوند و پس از آن بخش ACTIVE در دست اقدام قرار می‌گیرد.
منابع مالی مورد نیاز برای اجرای طرح‌ها از کدام محل تامین می‌شوند؟
عمده این منابع از محل بودجه شرکت ملی گاز ایران تامین می‌شوند، البته ظرفیت‌هایی مانند اجرای بند «ق» تبصره ۲ قانون بودجه سال ۱۳۹۳ که در سال‌های اخیر مورد استفاده قرار گرفته نیز کمک شایانی به توسعه و اجرای طرح‌ها کرده است. به استان سیستان و بلوچستان با تکیه بر همین قانون و درآمدهای حاصل از آن گازرسانی می‌شود. در زمان اجرای طرح‌ها نیز بهره‌مندی از حضور نیروهای بومی در اولویت پیمان‌سپاری شرکت ملی گاز ایران قرار دارد.
فاطمه شعبانی
نظر شما