صنعت پتروشیمی ایران در شرایطی که اقتصاد ایران با توجه به شرایط بین‌المللی روزهای سختی را می‌گذراند تمام قد در برابر تحریم‌ها ایستاده و با درآمد ۱۷ میلیارددلاری و تامین ۲۰ درصد نیازهای ارزی کشور دلگرمی اقتصاد ایران شده است. اغراق نیست که بگوییم پشت اقتصاد ایران این روزها به پتروشیمی‌ها گرم است.
۴۲: صنعت پتروشیمی ایران در سال ۱۳۴۲ با بهره‌برداری از واحد تولید کود شیمیایی مجتمع پتروشیمی شیراز در کشور شکل گرفت و در سال ۱۳۴۳ قانون تشکیل شرکت ملی صنایع پتروشیمی زیر پوشش شرکت ملی نفت ایران به‌منظور تمرکز بر همه فعالیت‌های این حوزه تصویب شد که عمده اهداف این صنعت تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، تأمین نیاز داخلی کشور به کود شیمیایی و برخی مواد پایه شیمیایی نظیر دوده، گوگرد، گازمایع، سود سوزآور، کربنات و بی‌کربنات سدیم، پی‌وی‌سی و مواد نرم‌کننده پلاستیک بوده است.
۵۷: ۱,۶ میلیون تن تولید با تنوع ۱۷ نوع محصول از ۳ میلیون تن ظرفیت نصب شده، فروش ۱.۵۲ میلیون تن محصول، ۰.۶ میلیون تن صادرات به ارزش ۰.۰۵ میلیارد دلار عملکردی است که از صنعت پتروشیمی کشور در سال ۵۷ ثبت شده است.
۶۷: عمده فعالیت صنعت پتروشیمی در دوران دفاع مقدس تا نیمه سال ۶۷ به پشتیبانی از جبهه‌های جنگ تحمیلی و همچنین طراحی و مهندسی و تدارکات و آماده‌سازی زمین مجتمع‌های اراک و اصفهان، تکمیل طرح توسعه پتروشیمی شیراز و کلرآلکالی، آغاز اجرای طرح‌های متانول شیراز، مجتمع پتروشیمی اراک و واحد دی‌آمونیم فسفات رازی، شکل‌گیری شرکت طراحی ـ مهندسی صنایع پتروشیمی (پیدک) در قالب طرح متانول اول در شیراز اختصاص یافت، به‌طوری‌که کل سرمایه‌گذاری صنعت به رقم ۴۲۰ میلیارد ریال، مجموع تولید به ۸۸۰ هزار تن و صادرات به حدود ۲۷۰ هزار تن گوگرد به ارزش ۲۶ میلیون دلار و فروش داخلی ۴۳۰ هزارتن محصولات شیمیایی به ارزش ۵ میلیارد ریال رسید.
۷۳: پس از پایان دوران دفاع مقدس، بازسازی مجتمع‌های آسیب‌دیده در جنگ تحمیلی با جدیت و تلاش شرکت ملی صنایع پتروشیمی پیگیری شد و به‌تدریج، مجتمع‌های آسیب‌دیده به بهره‌برداری رسیدند. در عین حال شماری از طرح‌های اساسی شرکت شامل مجتمع‌های پتروشیمی اصفهان، پتروشیمی اراک (فاز یک) و بندرامام نیز تکمیل و بهره‌برداری از آنها آغاز شد که با افزایش سرمایه‌گذاری در صنعت پتروشیمی به ۷۰۸۵ میلیارد ریال، ظرفیت تولید به ۱۰.۳ میلیون تن، تولید ۷.۵ میلیون تن و صادرات به یک میلیون و ۹۰۰ هزار تن به ارزش ۲۷۱ میلیون دلار در پایان سال ۷۳ رسید.
۷۸: روند توسعه و تولید در صنعت پتروشیمی و بهره‌برداری از مجتمع‌های پتروشیمی اراک (فاز دوم و بوتاکلر اراک)، ارومیه، خراسان، تبریز و طرح متانول پتروشیمی خارک به نحوی ادامه داشت که ظرفیت تولید سالانه محصولات پتروشیمی به ۱۴ میلیون تن، تولید به ۱۱ میلیون تن، فروش داخلی ۳.۸ میلیون تن به ارزش ۴۳۰۰ میلیارد ریال و صادرات محصولات پتروشیمی به ۲.۹ میلیون تن به ارزش ۵۸۰ میلیون دلار برای صنعت پتروشیمی کشور در سال ۷۸ رسید و سهم پتروشیمی در کل صادرات غیرنفتی نسبت به ۱۷.۲ درصد و در صادرات بخش صنعت به ۳۰.۷ درصد ارتقا یافت.
۸۳: با سیاست‌گذاری‌هایی که از سال ۷۶ به‌منظور توسعه و ارتقای بیشتر جایگاه صنعت پتروشیمی کشور انجام شد، دوران طلایی این صنعت آغاز شد تا جهش نخست صنعت پتروشیمی تحقق یابد، بنابراین به‌منظور استفاده بهینه از ظرفیت‌های موجود در کشور و اجرای طرح‌های جدید با هدف تولید محصولات با ارزش افزوده بیشتر و به‌کارگیری حداکثری از خوراک‌های اتان و مایعات گازی، منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس به‌واسطه ارتباط آن با منابع گاز طبیعی میدان پارس‌جنوبی مکان مناسبی برای اجرای طرح‌های جدید پتروشیمی در نظر گرفته شد که با بهره‌برداری از طرح‌های جدید، در پایان سال ۱۳۸۳ ظرفیت سالانه تولید محصولات پتروشیمی به ۱۸ میلیون تن رسید، تولید محصولات پتروشیمی به ۱۵ میلیون تن افزایش یافت و صادرات و فروش داخلی نیز به ترتیب ۵,۲ میلیون تن به ارزش ۱۷۲۶ میلیون دلار و ۴.۸ میلیون تن به ارزش ۱۲.۶ هزار میلیارد ریال بوده است.
۸۶: مقدمات خصوصی‌سازی و تبدیل شرکت ملی صنایع پتروشیمی به سازمان حاکمیتی و نظارتی و با ابلاغ سیاست‌های اجرایی اصل ۴۴ قانون اساسی از سال ۸۶ با واگذاری شرکت‌ها و مجتمع‌ها به بخش خصوصی آغاز شد. تداوم فعالیت شرکت ملی صنایع پتروشیمی نیز در قالب سازمان حاکمیتی و نظارتی در سال ۱۳۸۸ به تصویب رسید.
۸۹: تداوم اجرای سیاست‌گذاری‌های صورت گرفته توسعه صنعت پتروشیمی و تکمیل طرح‌های جهش نخست پتروشیمی، روند توسعه را به گونه‌ای پیش برد که ۵۱ میلیون تن ظرفیت تولید، ۴۰ میلیون و ۱۰۰ هزار تن تولید و ۱۶ میلیون و ۲۰۰ هزار تن صادرات در پایان سال ۸۹ محقق شد.
۹۲: مجتمع‌های پتروشیمی کشور به ۴۶ مجتمع با ظرفیت اسمی ۵۶ میلیون تن و تولید ۴۱.۳ میلیون تن محصول رسید که منتج به فروش ۱۴.۵۳ میلیون تن در داخل و صادرات ۱۲.۸۳ میلیون تن به ارزش حدود ۱۰ میلیارد دلار شد. درآمدزایی این صنعت در سال ۹۲ به ۱۵.۷ میلیارد دلار رسید.
۹۸: طی پنج سال اخیر، ۱۶ طرح پتروشیمی با سرمایه‌گذاری حدود ۵.۷ میلیارد دلار در کشور به بهره‌برداری رسیده که ۱۵ طرح تولیدی و یک طرح سرویس جانبی است و ارزش تولیدات این طرح‌ها بیش از ۵ میلیارد دلار با احتساب قیمت پایه سال ۹۰ است. به این ترتیب براساس سیاست‌های توسعه وزارت نفت به‌منظور تکمیل طرح‌های نیمه‌کاره، تعداد مجتمع‌های پتروشیمی کشور هم‌اکنون به ۵۶ مجتمع با ظرفیت ۶۶ میلیون تن و درآمدزایی ۱۷ میلیارد دلار رسیده است.
۱۴۰۰: وزارت نفت برنامه‌ریزی‌های کافی به‌منظور تداوم توسعه صنعت پتروشیمی را برای سال‌های آینده به نحوی انجام داده است که با تکمیل طرح‌های نیمه‌کاره جهش دوم صنعت پتروشیمی تا پایان سال ۱۴۰۰، افزایش مجتمع‌های پتروشیمی به ۸۳ مجتمع و ظرفیت اسمی صنعت پتروشیمی به سالانه ۱۰۰ میلیون تن محقق خواهد شد و درآمد حاصله از این صنعت به ۲۵ میلیارد دلار می‌رسد.
سمانه بیدمشک
نظر شما