جهان در ماه‌های مارس و آوریل سال ۲۰۲۰ میلادی با بزرگ‌ترین شوک تقاضای نفت در حافظه زنده بشر روبه‌رو شد. در روزهای آوریل امسال، مقدار تقاضا برای نفت خام نسبت به سطح تقاضا در سال ۲۰۱۹ میلادی روزانه ۲۳ میلیون بشکه کاهش یافت، قیمت نفت خام شاخص دبلیوتی‌آی آمریکا برای تحویل در ماه مه در معاملات آتی بازار نفت بیستم آوریل منفی شد و به نظر می‌آمد اقتصاد جهانی در ورطه نابودی قرار گرفته باشد، همه تولیدکنندگان نفت جهان تحت تأثیر قرار گرفتند و هیچ‌کس در امان نبود.
سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و تولیدکنندگان غیر عضو اوپک در توافقنامه همکاری (DoC) با قاطعیت و سرعت برای مقابله با لرزه‌های به‌وجود آمده عمل کردند تا با بزرگ‌ترین و طولانی‌ترین تعدیل‌های داوطلبانه تولید نفت در طول تاریخ صنعت نفت، دوباره ثبات را به بازار برگردانند، این اقدام حتی با حمایت گسترده جهانیان حتی از سوی کاخ سفید روبه‌رو شد.
این تصمیم به نفع همه تولیدکنندگان، از جمله شرکت‌های بزرگ نفتی و تولیدکنندگان مستقل در حوضه‌های پرمین، باکن و ایگل فورد ایالات متحده آمریکاست.
این اقدام نیز حمایت مصرف‌کنندگان عمده جهان مانند هند را نیز در پی داشت و زمینه را برای بهبود و رشد در آینده با هدف تأمین سرمایه‌های لازم برای برآورده کردن نیازهای آینده مصرف‌کنندگان فراهم کرد.
به دلیل تعدیل داوطلبانه تولید نفت، شاهد احیای اقتصادهای جهان، افزایش سفرها و بهبود اوضاع بازارهای جهانی نفت خام هستیم. با وجود این، اقتصاد جهانی هنوز شرایط نامطمئنی دارد و انتظار نمی‌رود تقاضای برای نفت خام در بازارهای جهانی تا پیش از سال ۲۰۲۱ میلادی به سطوح ثبت‌شده در سال ۲۰۱۹ میلادی برسد، اما توافقنامه همکاری تولیدکنندگان عضو و غیرعضو اوپک نشان از این دارد که هر اقدامی برای اطمینان از برقراری تعادل و ثبات بازار نفت در نظر گرفته می‌شود.
بنیان اقدام‌های قاطع اوپک و توافقنامه همکاری کشورهای عضو و غیرعضو این سازمان در سال ۲۰۲۰ میلادی را می‌توان در ۶۰ سال پیش، زمانی که اوپک در ۱۴ سپتامبر ۱۹۶۰ در بغداد تأسیس شد، جست‌وجو کرد.
۶ دهه به تنهایی یک موفقیت مهم برای سازمانی در کشورهای در حال توسعه است و دستاوردی برای بازار کالای بی‌ثبات یعنی نفت خام.
از اوایل دهه ۱۹۷۰ میلادی شاهد هفت دوره اصلی در بازارهای جهانی نفت بوده‌ایم، از جمله آخرین مورد در سال ۲۰۲۰ که هرکدام از این دوران با بی‌ثباتی شدید و ناگهانی همراه بود و بازار نفت و توسعه اقتصادی جهانی را تهدید کرد.
در طول تاریخ اوپک همیشه یک اصل تکراری وجود داشته است که از دهه‌ها فراتر رفته و کار این سازمان را برای حمایت از ثبات پایدار بازار نفت هدایت کرده است و آن اصل «همکاری» نام دارد.
توافقنامه کشورهای عضو و غیرعضو اوپک زمینه‌ای بوده است که براساس تلاش‌های پیشین اوپک برای همکاری شکل گرفته و با تأیید منشور همکاری (CoC) در سال ۲۰۱۹ میلادی چارچوبی مکمل برای آینده ایجاد کرده است. سیر رو به جلو که منشور همکاری را پشتیبانی می‌کند به این معناست که این منشور زمینه‌ای مهم برای کشورهای حاضر نه‌تنها در کمک به حفظ ثبات پایدار بازار نفت، بلکه در تکامل آینده نفت و همه انرژی‌ها در مقوله انتقال انرژی به شمار می‌آید.
اوپک از همه ذی‌نفعان می‌خواهد با هم کار کنند، راه‌حل‌های پایدار پیدا کنند و اقدام‌های مناسب را برای کمک به حفظ تعادل و ثبات در بازار نفت بیابند، اطمینان از تأمین تقاضای انرژی در آینده حاصل کنند و پاسخگوی چالش تغییرات آب و هوایی باشند.
چالش‌های انرژی سیاره ما به رویکردهای جامع و انعطاف‌پذیر نیاز دارد - هیچ منبع انرژی درمانی برای همه مشکلات نیست - و ما باید به دنبال پیشرفت بیشتر فناوری‌های پاک‌تر و کارآمدتر در همه انرژی‌های موجود باشیم. ما باید قدر تفاوت‌های ظریف در این باره را بدانیم و نیازهای مردم را در زمینه رفاه اجتماعی، به‌ویژه فقر انرژی، اقتصاد و محیط زیست متعادل کنیم.
با نگاه به آینده، اوپک بار دیگر بر اعتقاد راسخ خود به ارزش گفت‌وگو و همکاری گسترده‌تر و عمیق‌تر تأکید دارد. ما برای همکاری با همه ذی‌نفعان همواره روی باز داریم، باید با هم صحبت کنیم و نه اینکه در مقابل هم باشیم. ما باید با هم تلاش کنیم تا رشد، توسعه و شکوفایی پایدار را نه‌تنها برای نسل خود، بلکه برای فرزندان و فرزندان فرزندانمان تضمین کنیم.
*نسخه الکترونیکی ویژه‌نامه ۶۰ سالگی اوپک را می‌توانید از اینجا ببینید و بخوانید.
محمد سانوسی بارکیندو
دبیرکل اوپک
نظر شما