به گزارش شانا، عملیات گازرسانی در استان‌های کشور نیز بیش از پیش شتاب گرفته است تا جایی که طبق اعلام حسن منتظرتربتی، معاون وزیر نفت در امور گاز تا پایان امسال ۲۸ استان سبز و از ضریب نفوذ ۹۵ درصدی گاز طبیعی بهره‌مند می‌شوند.

تربتی همچنین از تولید سالانه ۲۵۰ میلیارد مترمکعب گاز در کشور خبر داده و گفته است: ساخت ۳۵ قلم کالاهای پرمصرف و راهبردی صنعت گاز کشور با مشارکت شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی آغاز شده است و این مجموعه هم‌زمان با افزایش ظرفیت تولید و فرآورش پالایشگاه، به‌زودی خودکفایی از واردات کالاهای خارجی را جشن می‌گیرد.

آنچه در ادامه می‌خوانید مروری بر اقدام‌ها، دستاوردها و تحولات صنعت گاز در تابستان ۱۳۹۹ است.

روزهای پر حرف و حدیث صادرات گاز

صادرات گاز ایران به کشورهای همسایه در تابستان امسال روزهای پر حرف و حدیثی را گذراند و به جولانگاهی برای منتقدان تبدیل شد؛ از اعلام نتیجه دیوان داوری بین‌المللی درباره اختلاف بین شرکت‌های ملی گاز ایران و ترکمن گاز تا چند و چون صادرات گاز ایران به ترکیه. 

اما ماجرای رأی صادرشده درباره اختلاف شرکت‌های ملی گاز ایران و ترکمن گاز چه بود؟ موضوعی که از ۹ تیرماه تاکنون (زمانی که نتیجه رأی اعلام شد) دستاویز حمله‌هایی متعدد به عملکرد وزارت نفت و شرکت ملی گاز ایران شده است.

هرچند اداره کل روابط عمومی وزارت نفت طی اطلاعیه‌ای در این زمینه تأکید کرد که اختلاف‌های جاری بین شرکت ترکمن گاز و شرکت ملی گاز ایران تنها  یک اختلاف برای تعیین میزان دقیق بدهی به ترکمن گاز و مطالبات شرکت ملی گاز ایران بابت جرائم مربوط به کمیت و کیفیت گاز صادراتی ترکمنستان به ایران بوده است و این دعوی تجاری برنده یا بازنده ندارد.

با وجود این رسانه‌های منتقد همچنان بر طبل اختلاف کوبیدند و مدعی شدند ایران در این پرونده شکست خورده و امتیاز داده است. به همین جهت بود که کسری نوری، مدیرکل روابط عمومی وزارت نفت در گفت‌وگویی توضیح داد: «نه ترکمن‌گاز درخواست خسارتی کرده بود و نه داوری رأیی مبنی بر پرداخت خسارت یا جریمه‌ای از سوی شرکت ملی گاز ایران به ترکمنستان صادر کرده است، بلکه تنها داوری مبلغ بدهی شرکت گاز ایران را نهایی کرده و حکم به پرداخت بدهی شرکت ملی گاز ایران به ترکمنستان داده است و در مقابل هم بخشی از ادعاهای شرکت گاز ایران را مبنی بر درخواست اعمال جرائم به طرف مقابل بابت کمیت و کیفیت گاز تحویلی پذیرفته که از رقم بدهی کسر شده است، بنابراین از اساس نه مبلغ اعلام‌شده در برخی رسانه‌ها صحیح است و نه ادعای ایشان مبنی بر محکوم شدن ایران به پرداخت خسارت.»

به گفته نوری، این مطالبات به اواخر دهه ۸۰ و به‌طور دقیق‌تر سال ۹۰ برمی‌گردد که با توجه به فضای حاکم بین‌المللی و محدودیت‌های تحریم انباشته شد، البته ۶۸ درصد مجموع بدهی انباشتی شرکت ملی گاز با سود متعلقه به آن در زمان قطع گاز به اصل و فرع بدهی انباشتی تا پیش از شهریورماه ۱۳۹۲ مربوط است. موضوع این است که با وجود همه ادعاهای مطرح شده ترکمن‌گاز هیچ‌گاه درخواست دریافت جریمه نداشته و تنها درخواستی که داشته دریافت صورت‌حساب گاز صادراتی به ایران بوده است.

حسن منتظرتربتی، معاون وزیر نفت در امور گاز هم در یک نشست خبری بر ادامه روابط تجاری با ترکمنستان تأکید کرد و گفت: «اکنون نیازی به موازنه شبکه خود به گاز ترکمنستان نداریم، اما بحث ما با ترکمنستان و همکاری با کشورهای گازی همسایه تجارت گاز است.»

خبر دیگر در این حوزه ازسرگیری صادرات گاز ایران به ترکیه بود؛ واردات گاز ترکیه از ایران از ۱۲ فروردین‌ماه امسال به دلیل انفجار بخشی از خط لوله صادراتی در خاک ترکیه، متوقف شده بود که از ۱۱ تیرماه و پس از حدود سه ماه توقف ازسرگرفته شد.

محمدرضا جولایی، سرپرست مدیریت دیسپچینگ شرکت ملی گاز در این باره به خبرنگار شانا گفت که  صادرات گاز ایران به ترکیه با رعایت همه تعهدهای پیشین از سوی دو طرف ادامه خواهد داشت. با این حال چند و چون تمدید قرارداد صادرات گاز به ترکیه همچنان مورد نقد قرار می‌گیرد.

در همین باره حسن روحانی و رجب طیب اردوغان دو هفته پیش در ششمین نشست شورای عالی همکاری جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ترکیه بر ادامه همکاری‌های تهران و آنکارا در بخش انرژی و مقابله با فعالیت‌های تروریستی به‌ویژه در مرزهای مشترک تأکید کردند که به نظر می‌رسد بخشی از مذاکرات انجام‌شده به حواشی ماه‌های اخیر پیرامون صادرات گاز ایران به ترکیه معطوف بوده است.

طبق توضیحات مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران، ایران هم اکنون به عراق، ترکیه، ارمنستان و نخجوان گاز صادر می‌کند و موضوع صادرات به اروپا نیز در دستور کار قرار دارد. به گفته او، امضای قرارداد عراق و همچنین توسعه پارس جنوبی در سال‌های اخیر سبب شده است از سال ۹۲ تاکنون صادرات گاز حدود ۸۸ درصد رشد داشته باشد.

بهرام صلواتی، مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران نیز از افزایش حداکثری صادرات گاز به مدد توسعه خطوط لوله انتقال گاز سراسری خبر داد و گفت: در دولت‌های یازدهم و دوازدهم تاکنون بیش از ۳ هزار و ۵۰۰ کیلومتر خطوط لوله انتقال گاز سراسری، ۸۵ واحد توربوکمپرسور (معادل ۲۱۲۵ مگاوات)، ۹ یارد تعمیراتی، ۴۱۵۵ کیلومتر فیبر نوری و ۴۴۰ واحد RTU اجرا و تکمیل شده و به بهره‌برداری رسیده که افزون بر فراهم کردن پایداری، انعطاف‌پذیری عملیاتی و توسعه گازرسانی در داخل کشور، سبب افزایش حداکثری صادرات گاز نیز شده است. 

تداوم تلاش برای ایرانی سبز 

گازرسانی به شهرها و روستاهای کشور در سال‌های اخیر با وجود اعمال تحریم‌ها و فشار اقتصادی فراوان نه‌تنها متوقف نشد، بلکه با تلاش و همت بالای مسئولان صنعت گاز کشور این کار با تکیه بر توان داخلی و حضور مؤثر شرکت‌های دانش‌بنیان شتاب بیشتری گرفت، به‌طوری که درصد بهره‌مندی خانوار شهری از گاز طبیعی به ۹۸ درصد و خانوار روستایی به ۸۲ درصد رسیده است.

این روند در آستانه هفته دولت در تابستان امسال شتاب بیشتری گرفت و هر روز خبر تازه‌ای از افتتاح و بهره‌برداری از پروژه‌های گازرسانی منتشر شد. آغاز این گام بهره‌برداری از طرح‌های گازرسانی به ۷۷ روستا و آغاز به‌کار خط لوله انتقال تقویتی جنوب مشهد با حضور بیژن زنگنه وزیر نفت بود که ۱۳ مردادماه امسال کلید خورد و با برگزاری آیین‌های بهره‌برداری و عملیات اجرایی ۱۵۲ طرح گازرسانی در استان کرمانشاه ادامه یافت.

این موضوع آن‌قدر اهمیت دارد که بیژن زنگنه از آن با عنوان «پویش استان سبز» یاد کرد و گفت تا پایان امسال ۲ هزار روستای دیگر از نعمت گاز طبیعی بهره‌مند می‌شوند.

معاون وزیر نفت در امور گاز هم اعلام کرد که تا پایان امسال ۲۸ استان سبز می‌شوند. او در این باره توضیح داد: به جز استان‌های سیستان و بلوچستان، هرمزگان و کرمان که از جهت بهره‌مندی از گاز طبیعی از میانگین کشوری عقب هستند بقیه ۲۸ استان‌ با همین روند تا پایان سال سبز می‌شوند و ۹۵ درصد جمعیت کشور امسال از گاز طبیعی بهره‌مند می‌شوند.
 

گازرسانی به شهرک غدیر، شهرک برق، شهرک جهاد و منطقه فاضلی و تزریق گاز به فاز ۱ و ۲ شهرک صنعتی در شهر زاهدان و نصب ۸ هزار و ۵۰۰ انشعاب و اجرای ۳۲۰ کیلومتر شبکه‌گذاری گاز در سیستان و بلوچستان در نیمه نخست امسال، پیشرفت ۲۶ درصدی فاز یک خط انتقال گاز بوئین زهرا – کرج و آغاز عملیات گازرسانی به منطقه ویژه اقتصادی سلماس از دیگر اخبار مورد توجه در این حوزه بود.

راه‌اندازی نخستین آزمایشگاه بات فیوژن لوله‌های PE به همت شرکت گاز استان قزوین و با همکاری پارک علم و فناوری دانشگاه بین‌المللی امام خمینی در سطح استان‌های همجوار، نصب و راه‌اندازی سامانه بومی هوشمند نشت‌یابی آنلاین در شرکت گاز استان ایلام و طراحی و راه‌اندازی اپلیکیشن همراه گاز توسط شرکت‌های‌ گاز گلستان و استان خراسان از دیگر اقدام‌های انجام شده توسط شرکت‌های گاز استانی بود.

افزایش تولید گاز در پالایشگاه‌های گاز ایران

فعالیت پالایشگاه‌های گازی کشور با وجود تحریم‌های همه‌جانبه ادامه دارد و نه‌تنها از مسیر خود خارج نشدند، بلکه رکوردهای تازه‌ای در سال‌های اخیر به ثبت رساندند؛ از افزایش ۲.۵ برابری تولید گاز در پارس جنوبی تا تداوم انجام تعمیرات اساسی بدون قطعی یا کاهش فشار گاز در کشور.

در همین رابطه مدیرعامل شرکت مجتمع گاز پارس جنوبی از افزایش ۲.۵ برابری تولید گاز در این مجتمع گازی از ابتدای سال ۹۲ تاکنون خبر داد و گفت: صادرات گاز و دیگر فرآورده‌های نفتی همگام با افزایش تولید در پارس جنوبی افزایش یافته است.

او همچنین از افزایش تولید ۱۵۵ درصدی گاز شیرین در پارس جنوبی، افزایش ۱۴۳ درصدی تولید اتان پالایشگاه‌ها، افزایش ۳۳۷ درصدی پروپان تولیدی و افزایش ۸۷ درصدی تولید میعانات گازی پارس جنوبی در این بازه زمانی خبر داد.

افزایش تولید گاز در شرکت پالایش گاز سرخون و قشم با ظرفیت ۱۴.۴ میلیون مترمکعب در روز و ساخت ۲۸۵۰ قطعه توربین راستون در این مجموعه، اتصال فاز ۱۴ پارس جنوبی به شبکه یکپارچه ارتباطی و اطلاعاتی مجتمع گاز پارس جنوبی، بهره‌برداری از پروژه اعلان نشت گاز و آتش در شرکت پالایش گاز بیدبلند، تولید بیش از ۱۷۸ میلیارد مترمکعب گاز طبیعی در شرکت پالایش گاز پارسیان در دولت‌های یازدهم و دوازدهم، رونمایی از پهپاد زیست‌محیطی در شرکت پالایش گاز شهید هاشمی‌نژاد از دیگر اقدام‌های انجام‌شده در پالایشگاه‌های کشور است.

حسن منتظرتربتی، مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران با اشاره به انجام تعمیرات اساسی در پالایشگاه‌های گاز کشور، گفت: تعمیرات اساسی ۱۱ پالایشگاه در کشور از مجموع ۱۸ پالایشگاه موجود پایان یافته و دو مورد هم در حال انجام است؛ تعمیرات پنج پالایشگاه دیگر نیز ان‌شاءالله تا پایان مهرماه تکمیل می‌شود.

آمادگی شرکت انتقال گاز برای آغاز فصول سرد سال

«ظرفیت روزانه انتقال گاز ایران به ۸۷۰ میلیون مترمکعب رسیده است.» این خبری بود که مهدی جمشیدی‌دانا در واپسین روزهای تابستان ۹۹ و در نخستین نشست خبری خود در جایگاه مدیرعاملی شرکت انتقال گاز ایران اعلام کرد. به گفته او این افزایش ظرفیت به دلیل بهره‌برداری از هزار و ۸۵۰ کیلومتر خطوط لوله ششم و نهم سراسری گاز و خطوط لوله شلمچه، نفت‌شهر و آبدانان و پنج ایستگاه تقویت فشار گاز دیلم، بیدبلند، اهواز، حسینیه و کوهدشت بوده است که چند هفته پیش به دستور رئیس‌جمهوری افتتاح شد.

جمشیدی‌دانا اعلام کرد که شرکت انتقال گاز برای آغاز فصول سرد سال آماده است و گفت: تاکنون ۳۲ مورد تعمیرات اساسی توربین‌های موجود را انجام دادیم و ۳۵ مورد دیگر هم تا پیش از فصل زمستان پایان می‌یابد.

مدیرعامل شرکت انتقال گاز همچنین از افزایش ۱۲ درصدی مقدار انتقال گاز شیرین در پنج ماه نخست امسال نسبت به سال ۹۸ و انتشار فراخوان طرح شناسایی و آگاهی‌بخشی پیمانکاران فنی انتقال گاز همسو با ضرورت توانمندسازی آنها برای حرکت به سوی توسعه و پیشرفت خبر داد.

افتتاح مرکز ارزیابی جانبی کارکنان شرکت انتقال گاز ایران، طراحی و راه‌اندازی سامانه کنترل و مانیتورینگ ایستگاه‌های حفاظت کاتدیک توسط کارشناسان واحد کنترل خوردگی و مهندسی منطقه ۲ عملیات انتقال گاز، انجام عملیات اتصال نهایی تأسیسات تقویت فشار گاز خیرگو (۸) با هدف افزایش حجم انتقال گاز توسط کارکنان منطقه ۱۰ عملیات انتقال گاز، بهره‌برداری از طرح خط لوله انتقال گاز استان سمنان به مازندران با هدف پایداری گاز این استان‌ها و اجرای عملیات تعویض شیر ایستگاه آلومینای جاجرم در منطقه ۴ عملیات انتقال از اخبار مربوط به مجموعه شرکت انتقال گاز ایران در تابستان امسال بود.

از اقدام‌های دیگر می‌توان به افتتاح و راه‌اندازی بزرگ‌ترین سیستم خاموش‌کننده برجی (تاور مانیتورینگ) کشور برای اطفای حریق مخازن میعانات تأسیسات گازی سراجه و به‌کارگیری نسل سوم ماشین‌جوش‌های پیشرفته در منطقه ۳ عملیات انتقال گاز، با اتصال نهایی خط لوله ۳۰ اینچ ایرانشهر به خط لوله هفتم سراسری در منطقه ۶ عملیات انتقال، نصب و راه‌اندازی سامانه کنترل قطع خودکار شیرهای بین‌راهی خط دوم سراسری توسط منطقه ۵ عملیات انتقال و افزایش ضریب اطمینان با رفع معضل سیستم حفاظت کاتدی از خط لوله ۲۰ اینچ نیروگاه شازند اراک اشاره کرد.