به گزارش شانا، متن کامل این گفت‌وگو با حسن دانایی‌فر به شرح زیر است:
با وجود بازگشت تحریم‌های یکجانبه ایران ازسوی آمریکا، صادرات منابع انرژی ایران به عراق همچنان پابرجاست. آیا این موضوع می‌تواند موفقیتی برای فعالیت‌های حوزه نفت و گاز ایران تلقی شود؟
در بخش انرژی یک جنگ تمام عیار میان ایران و آمریکا برای درآمدهای ملی ما وجود دارد. یکی از منابع درآمدی ما نفت و فرآورده‌های آن، محصولات پتروشیمی، گاز و البته برق است. آمریکایی‌ها تلاش کردند و تلاش می‌کنند صادرات نفت و گاز ما را به صفر برسانند، اما براساس گزارش‌های پراکنده رسانه‌های خود، آنها نتوانستند آنچه را می‌خواستند به‌دست آورند. آنها هدف‌گذاری‌هایی برای جلوگیری از صادرات منابع انرژی ما داشتند و خوشبختانه به نتیجه نرسیدند. معنای این حرف این نیست که ما مانند گذشته به‌راحتی قادر به صادرات نفت و گاز خود هستیم، بی‌شک این‌طور نیست. می‌گویم با وجود تلاش‌های آمریکایی‌ها صادرات نفت ما هیچ‌گاه به صفر نرسید.
بنابراین جنابعالی روند اقدام‌های انجام‌شده را موفقیت‌آمیز می‌دانید؟
موفقیت ما در این است که آنها موفق نشده‌اند و گرنه ما هنوز به آنچه می‌خواستیم نرسیده‌ایم. عدد و رقم‌ها، آمارهای پیشین نیستند، اما با این حال در جایگاه قابل قبولی قرار دارند.
در بحث صادرات محصولات پتروشیمی وضع به چه شکل است؟
شرایط همسایگان ما به غیر از ترکیه به‌گونه‌ای است که تمایل چندانی برای مصرف محصولات پتروشیمی ندارند. گاه مصرف‌کننده محصولات نهایی پتروشیمی هستند، اما کالای خام آن خیر. برای نمونه کود یا اوره و امثال اینها که محصول نهایی هستند در میان بعضی از کشورهای همسایه خریدار دارد، اما درباره مواد اولیه و خام که برای تولید مصنوعات پلاستیکی استفاده می‌شود تا حدودی صنعت کشورهای پیرامونی ما به‌گونه‌ای است که مصرف‌کننده این محصولات نیستند؛ بازار محصولات پتروشیمی ایران بیشتر در میان کشورهای فراسرزمینی و دور است.
بنابراین با وجود تحریم‌ها، ما هنوز می‌توانیم محصولات پتروشیمی خود را بفروشیم؟
بله همین‌طور است. با وجود همه تحریم‌ها در حال فروش محصولات خود هستیم.
فروش فرآورده‌های نفتی ایران به ونزوئلا در بحبوحه بازگشت دوباره تحریم‌های یکجانبه واشنگتن را چگونه ارزیابی می‌کنید.
ایران و ونزوئلا دو کشور نفتی هستند و ونزوئلا بیش از نفت مایل به واردات فرآورده و بعد فناوری و قطعات پالایشگاهی است و در روابط خود با ایران نیز مایل به دستیابی به این موارد است. البته همین اقدام نیز در زمانی که آمریکایی‌ها کشورهای دیگر را با خرید نفت ایران تهدید می‌کردند، گامی رو به جلوست. مهم این است که محموله ایران به مقصد برسد. ما در هر زمانی ممکن است که روشی ویژه را انتخاب کنیم و براساس همان هم محصولات خود را بفروشیم. یکی از دلایل عصبانیت آمریکایی‌ها نیز این است که با وجود فشارهای حداکثری نتوانستند روند تردد نفتکش‌های ایرانی در آب‌های بین‌المللی را متوقف کنند.
این پرسش را از شما به‌عنوان رئیس ستاد توسعه روابط اقتصادی ایران با عراق و سوریه می‌پرسم؛ چرا با وجود حمایت‌های فراوان ایران از دولت سوریه، ما نتوانستیم همچون عراق در بازار انرژی سوری‌ها نقشی داشته باشیم؟
عامل سرزمینی و همسایگی موضوع بسیار مهمی است. برای نمونه در موضوع برق ما به‌راحتی دکل‌هایمان را در مسیر عراق مستقر کردیم. یا در زمینه گاز ما با کمترین مسافت خطوط لوله را به مرز رسانده‌ایم، اما ما از ظرفیت همسایگی با سوری‌ها برخوردار نیستیم و البته باید توجه داشته باشید که تا همین دو سال‌ونیم پیش در سوریه درگیری‌های فراوانی وجود داشت.
همکاری با ترکیه در صادرات محصولات انرژی را چطور می‌بینید؟
پروژه صادرات گاز به ترکیه همیشه دستخوش فراز و نشیب‌هایی بوده است. بعضی از مواقع به اوج رسیده و در بعضی از مواقع قطع شده است.
با تحریم پروژه نورداستریم۲ ازسوی آمریکا، زمزمه امکان صادرات گاز ایران به اروپا دوباره مطرح شده است. به‌ویژه آنکه دموکرات‌ها که مانند جمهوری‌خواهان حضور روسیه در بازار انرژی اروپا را برنمی‌تابیدند، درباره حضور ایران واکنشی نشان نداده‌اند؟
همیشه دغدغه صادرات انرژی به اروپا در ایران وجود داشته، اما به جهت شماری پارامترهای سیاسی ناکام مانده است. اصل موضوع انتقال گاز به ترکیه نیز تنها این کشور نبود. انتقال گاز به اروپا از مسیر ترکیه در عمل طی ۵۰ سال گذشته نتیجه نداده است. از عمد می‌گویم ۵۰ سال گذشته زیرا این موضوع پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ایران نیز مطرح بود و درباره آن مذاکرات جدی هم انجام شد و بی‌نتیجه ماند. از دیدگاه بنده صادرات انرژی به شرق آسان‌تر و سریع‌تر به نتیجه می‌رسد. با توجه به نیاز چین به انرژی اگر ما بر این مسیر سرمایه‌گذاری کنیم به نتیجه می‌رسیم.
یعنی می‌فرمایید که به جای غرب بر صادرات انرژی به کشورهای حوزه جنوب شرق آسیا سرمایه‌گذاری کنیم؟
بله اما چین مهم‌ترین و اصلی‌ترین کشور این حوزه است و تاکید بنده هم بیشتر درباره این کشور است. هند و چین می‌توانند مصرف‌کننده عمده گاز ایران باشند. خط لوله صادرات گاز به پاکستان و به دنبال آن هم هند اگر با فشارهای سیاسی متوقف نمی‌شد مسیرهای درخور توجهی بود، اما اکنون مسیر دریا بهترین مسیر برای انتقال گاز ایران به این کشورهاست.
ارزیابی شما از دورنمای فعالیت‌های حوزه انرژی ایران چیست؟
ما باید نگاه به آینده را در دستور کار خود قرار دهیم. معتقدم میدان‌های نفت و گاز که در مدیترانه کشف می‌شود فضای فعالیت‌ها و بازار حوزه انرژی را تغییر می‌دهند. اگر برآوردهایی که نسبت به منابع انرژی مدیترانه مطرح می‌کنند واقعیت داشته باشد و این منطقه به هاب انرژی بدل شود می‌تواند زنگ خطری برای ما باشد و جای خلیج فارس را در بعضی از بازارهای جهانی بگیرد. به جهت نزدیکی به کشورهای اروپایی معادلات اقتصاد انرژی را تغییر می‌دهد و ضرورت پرداختن به بازار انرژی کشورهای شرقی را بیشتر می‌کند.
سامان گودرزی
نظر شما