غروب پنجشنبه گذشته، پیام مهمی بین ایران و عربستان رد و بدل شد؛ پیامی به ظاهر ساده اما با اهمیت برای زمینه‌سازی بهبود رابطه بین تهران و ریاض. در افتتاحیه صدوهشتادویکمین نشست وزارتی اوپک، جمله‌های دوستانه‌ای بین وزیران نفت و انرژی ایران و عربستان رد و بدل شد که دنیا آن را دید. نشست‌های اوپک نقش مهمی در پایان بعضی از مناقشه‌های سیاسی ایران با همسایگانش داشته است؛ از زمان محمدرضا پهلوی تا دوره هاشمی رفسنجانی.
۱- سال ١٩٧۵ میلادی (اسفندماه ١٣۵٣) محمدرضا پهلوی و صدام‌حسین در نشست سران سازمان کشورهای صادرکننده نفت در الجزایر شرکت می‌کنند؛ دوره‌ای که تنش بین تهران و بغداد در ماجرای اروندرود بالا گرفته بود. با وساطت «بومدین»، رئیس‌جمهوری وقت الجزایر، مذاکرات شاه و صدام‌حسین انجام و در نشست رسمی اوپک، توافق رسمی این دو نفر برای رفع تنش اعلام و با امضای معاهده ١٩٧۵ الجزایر، خواسته بحق ایران در اروندرود به رسمیت شناخته می‌شود. پس از جنگ تحمیلی هشت ساله عراق علیه ایران، باز هم نشست اوپک بود که کمک کرد غلامرضا آقازاده، وزیر وقت نفت ایران بی‌حاشیه خبری، پاسخ هاشمی رفسنجانی، رئیس‌جمهور وقت ایران را به طرف عراقی برساند. شرحش را هاشمی در کتاب خاطراتش آورده است. نشست‌های اوپک، همیشه برای ایران مهم بوده است؛ چه برای نفتش، چه برای سیاستش.
٢- باور کنید حالا وقت طرح دیپلماسی حل تنش بین ایران و عربستان از طریق اوپک است. اگر سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری منتخب، در نخستین مصاحبه مطبوعاتی‌اش اعلام کرد که مانعی برای گشایش سفارت ایران در ریاض نمی‌بیند، باید سرنخ پنجشنبه را بگیرد و پیگیری سریع آن را به دست وزیر نفت دولتش بسپارد. پنجشنبه چه اتفاقی بین ایران و عربستان در اوپک رخ داد؟
٣- صدوهشتاد و یکمین نشست وزارتی اوپک، به پاس ١۶ سال حضور بیژن زنگنه در این سازمان، با پخش مستندی از فعالیت‌های وزیر نفت ایران در اوپک آغاز شد. این مستند را دبیرخانه اوپک، به مناسبت خداحافظی زنگنه از خدمات دولتی ساخته بود. پس از آن، زنگنه سخنرانی خداحافظی‌اش را بیان کرد که جملات پایانی‌اش ماجرا را کلید زد. او با گذاشتن عبارت My dear friends (دوستان عزیزم) در ابتدای جمله‌اش، از چند وزیر اوپک تشکر کرد که دومین نفرشان، شاهزاده عبدالعزیز بن سلمان، وزیر انرژی عربستان سعودی بود. پس از سخنان زنگنه، عبدالعزیز بن سلمان با سخنان دوستانه‌ای به حرف‌های زنگنه واکنش نشان داد: «دوستی با آقای زنگنه راهبردی بوده و خودمان را به اوپک محدود نکردیم و توانستیم موفقیت‌هایی به‌دست آوریم. به دوستی با آقای زنگنه افتخار می‌کنم و افتخار می‌کنم شما من را دوست خود بدانید؛ دوست دارم این دوستی را تا زمانی که زنده هستم ادامه بدهم.» دقت کنید که این جمله‌ها بین دو وزیر مؤثر (یکی با ٣٠ سال وزارت و دیگری به‌عنوان فرزند پادشاه) در شرایط تنش‌آلود بین ایران و عربستان، طرح شده است. سخنان بیژن زنگنه و شاهزاده عبدالعزیز پوشش رسانه‌ای بین‌المللی زیادی گرفت.
۴- دوره صدارت زنگنه، کمتر از دو ماه دیگر تمام می‌شود. اما مهم است که وزیر نفت بعدی، از ظرفیت اوپک برای رفع تنش بین ایران و عربستان و همکاری بین دو کشور استفاده کند. همین جا، یک پیشنهاد عملی قابل طرح است. دوره دومی دبیرکلی محمد سانوسی بارکیندو، سال آینده میلادی تمام می‌شود. ایران می‌تواند با نامزدی عربستان برای کسب دبیرکلی اوپک موافقت کند. در عوض از عربستان بخواهد از نامزد ایران برای سمت مدیریت بخش تحقیقات بازار (که سمتی کلیدی در دبیرخانه اوپک است و هم‌اکنون در اختیار نماینده عربستان است) حمایت کند. بارکیندو، دبیرکل کنونی اوپک، که سابقه طولانی در این سازمان دارد هم می‌تواند به تحقق این سناریو کمک کند. اوپک، سکه‌ای است که احتمالاً بیشتر یک رویش در رسانه‌ها نمایش داده نمی‌شود. طراحی آن سوی سکه، هنرمندان بازیگر خاص خودش را دارد. سرنخ پنجشنبه مهم بود.
رضا زندی/ روزنامه‌نگار و تحلیلگر حوزه انرژی
منبع: روزنامه همشهری
نظر شما