اجرا و راه‌اندازی راهبردی‌ترین، ایرانی‌ترین و سریع‌ترین مگاپروژه تاریخ صنعت نفت کشور در دوران حدود دو ساله رویارویی با بی‌رحمانه‌ترین جنگ اقتصادی و یکـــــی از وحشتنـــاک‌تریـــن بیماری‌های تاریخ بشریت امری نیست که بتوان به راحتی از آن عبور کرد. این طرح که به‌عنوان یک طرح زیربنایی و راهبردی سال‌ها آرزوی دولتمردان کشور بوده است، مشتمل بر هزار کیلومتر خط لوله ۴۲ اینچ سرویس ترش، ۵ ایستگاه تلمبه‌خانه ۲۵ مگاواتی، ۲ ایستگاه عملیاتی بین‌راهی، یک ایستگاه اندازه‌گیری انتهایی، ۳۰۰ کیلومتر خطوط انتقال برق و ۱۱ پست برق فشار قوی و در انتها در منطقه جاسک ۲۰ مخزن ۵۰۰ هزار بشکه‌ای معادل ۱۰ میلیون بشکه مخازن ذخیره‌سازی و تأسیسات اسکله و بارگیری در بخش دریاست.
هدف از اجرای این طرح انتقال یک میلیون بشکه نفت خام تولیدی از میدان‌های مشترک حوزه غرب کارون به سواحل مکران در ۶۰ کیلومتری غرب جاسک به‌منظور تنوع بخشی به مبادی صادراتی کشور و تأمین خوراک پایدار برای احداث و توسعه صنایع پتروپالایشی در منطقه محروم جنوب شرق کشور است. در مرحله نخست این طرح که مشتمل بر تکمیل هزار کیلومتر خط لوله انتقال و برخی ایستگاه‌های پمپاژ و بین‌راهی و ایستگاه‌ها و خطوط انتقال برق مربوطه است (و معادل ۸۵ درصد کل طرح است) مقدار نفت قابل انتقال حدود ۳۵۰ هزار بشکه در روز پیش‌بینی شده است.
درباره ویژگی‌ها، دستاوردها و رکوردهای پرشمار این طرح بسیار گفته شده است. از خلق توانمندی ساخت صددرصدی لوله سرویس ترش شامل زنجیره تختال، ورق و لوله در داخل کشور به‌عنوان بزرگ‌ترین دستاورد این طرح تا ساخت نخستین‌بار پمپ‌های حدود سه مگاواتی از نوع BB۳، شیرهای بزرگ ۴۲ اینچ بین‌راهی، مواد اولیه پوشش، سیستم یکپارچه کنترل ایرانی و ده‌ها مورد ادوات و تجهیزات مورد نیاز این طرح که با راهبری مدیران این طرح توانمندی‌های مرتبط در شرکت‌های سازنده خلق و تثبیت شد گرفته تا ثبت رکوردهای پرشمار زمانی برای مهندسی و اجرای شتابان و البته کیفی بخش‌های مختلف این طرح عظیم. اجرا و راه‌اندازی طرح در کمتر از دو سال، آن هم در شرایطی که فعالیت‌هایی با حجم مشابه در شرایط مساعدتر به‌طور معمول حداقل هشت سال به طول می‌انجامد آنقدر اهمیت دارد که شناخت دقیق دلایل و اسباب خلق این رکوردها و دستاوردها را ضروری می‌کند.
امروز که کشور در معرض جنگ اقتصادی است، اگرچه این خط لوله سرمایه‌ای ارزشمند و تاریخی برای آینده این سرزمین است اما سرمایه‌های هوشمند مسبب این طرح بسی گرانبهاتر و ارزشمندتر هستند. در چنین شرایطی لازم است اسباب و عوامل سخت، نرم و مغزافزاری تحقق آن به دقت شناسایی، تکریم و مهمتر از آن زمینه‌های لازم برای تکثیر آنها و تعمیم و تسری به دیگر بخش‌ها نیز فراهم شود. اینگونه می‌توان تحریم‌ها را به فرمایش مقام معظم رهبری خنثی مرد. به‌واقع همه دلسوزان به‌ویژه سیاستگذاران سطوح عالی باید بپرسند چه رویکرد و عواملی در یک طرح ملی بزرگ منتج به ثبت چنین دستاوردهایی می‌شوند؟
شایسته نیست کشوری در معرض تحریم‌ها باوجود سابقه و تجربه و جایگاه برتر جهانی در صنایع کلیدی و مادر نفت و فولاد هنوز در تأمین اقلام پرمصرف و آسان از نظر ساخت اینگونه آسیب‌پذیر بوده بگونه‌ای که طرح راهبردی بزرگی چون گوره -جاسک سال‌ها به‌دلیل تحریم زمین‌گیر و متوقف باشد. با چه رویکردی می‌توان سهم تولید داخلی را تا حدود ۹۵ درصد در یک طرح ملی افزایش داد؟
چنانچه یک طرح ۱.۵ میلیارد دلاری می‌تواند با تغییر رویکرد و هدفمندی با فعال‌سازی بیش از ۲۵۰ شرکت سازنده داخلی حدود ۳۵ هزار شغل مؤثر جدید خلق نماید، آیا اقتصاد حدود ۵۰۰ میلیارد دلاری کشور نمی‌تواند با همین رویکرد و نهادینه‌سازی آن در سایر طرح‌ها بخش عمده‌ای از بحران بیکاری کشور را حل کند؟ الزام‌های تحقق رشد حداقل هشت درصدی تولید ناخالص داخلی را جز در همین رویکردها باید جست؟
در حالی که تأخیرهای چند ساله طرح‌ها در دولت‌های مختلف منتج به عدم‌النفع‌های میلیارد دلاری و افزایش خواب سرمایه و اخلال در رشد برنامه‌ریزی شده اقتصاد ناشی از درآمدزایی طرح‌ها می‌شود، آیا ثبت رکورد زمانی سرعت اجرای یک طرح عظیم یک دستاورد بزرگ برای اقتصاد بحران‌زده کشور نیست؟ تصور کنید چنانچه با اتخاذ تدابیر لازم و افزایش سرعت اجرای طرح‌های توسعه میدان‌ها به‌ویژه مشترک، کارخانجات متعدد تولیدی از جمله صنایع پتروپالایشی و... و. دوره ساخت آنها را تا نصف کاهش داد چه تأثیری بر افزایش شتابان درآمد ملی خواهد داشت.
بی‌تردید امروز کلید حل مشکلات اقتصاد بحران‌زده کشور و کاهش التهاب‌ها و ایجاد آرامش اجتماعی را در توجه بیش از پیش به روش‌ها و راهکارهای نو و کارآمد برای بهبود فعالیت‌های اجرایی به‌ویژه در بخش‌های توسعه‌ای و احداث طرح‌های ملی با هداف درآمدزایی برای کشور باید جست. امید است این طرح ملی که از این منظر می‌تواند الگوی جدید و معیارهای روشنی را معرفی کند در معرض ارزیابی کارشناسی نخبگان و سیاستگذاران دلسوز کشور قرار گیرد و راهکارهای علمی و عملیاتی آن برای تقویت، تعمیم و تسری به دیگر بخش‌ها استخراج و معرفی شوند.
تورج دهقانی
مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه نفت
منبع: روزنامه ایران
نظر شما