اگرچه ایران در شرایط تحریم با کاهش و عدم دسترسی به درآمدهای نفتی روبه‌رو بود، اما با افزایش صادرات فرآورده‌های نفتی و ارزآوری که با توسعه گازرسانی در کشور امکان‌پذیر شد، توانست تا حد امکان، به سلامت از این شرایط عبور کند.
درواقع توسعه گازرسانی با سرمایه‌گذاری ۴۰ هزار میلیارد تومانی، اتصال بیش از ۹۶ درصد جمعیت کشور به شبکه گاز را به‌دنبال داشت که این توسعه با استفاده از منابع ایجادشده از محل صرفه‌جویی در سوخت مایع و افزایش ظرفیت تولید گاز کشور، شتاب بیشتری به خود گرفت. این در حالی است که شرکت ملی گاز ایران با اتکا به افزایش ۲.۵ برابری برداشت گاز از میدان گازی پارس جنوبی و مجموعه اقدام‌های انجام‌شده در زمینه توسعه شبکه انتقال و توزیع گاز طبیعی، موفق شد حدود ۳۵ هزار روستای کشور را از نعمت گاز طبیعی بهره‌مند کند که به این ترتیب، پوشش گازرسانی در کل کشور هم‌اکنون از مرز ۹۵ درصد گذشته است.
این رقم نشان می‌دهد ۹۵.۱ درصد کشور به‌طور مستقیم تحت پوشش گازرسانی قرار دارد که آمار بی‌نظیری نه در کشور که در جهان است. ارزش این آمار آنجاست که عمر صنعت گاز در ایران، بسیار کوتاه است. درواقع می‌توان صنعت گاز را ثمره انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷ دانست که با شعار ایجاد عدالت، رویشی نو را آغاز کرد.
تا پیش از انقلاب اسلامی، به‌جز در بخش‌هایی از دو شهر کشور و چند روستای محدود، گازرسانی انجام نشده بود و سوخت اغلب مردم در منازل، صنایع و نیروگاه‌ها، سوخت مایع بود. این موضوع اگرچه در آن زمان مشکلی ایجاد نمی‌کرد، اما به مرور، با افزایش مصرف و رشد جمعیت، لزوم تعریف سوختی پاک‌تر و در دسترس‌تر احساس شد. با پایان جنگ تحمیلی هشت ساله و تلاش برای توسعه میدان گازی پارس‌جنوبی، توجه به گازرسانی در سراسر کشور مورد توجه قرار گرفت تا افزون بر تنوع در سبد سوخت، امنیت انرژی در کشور نیز افزایش یابد.
این تلاش نتیجه داد و روند پرشتاب گازرسانی در این سال‌ها، به سلامت مسیر خود را طی کرد و بر همین اساس، تاکنون حدود ۳۵ هزار روستا و ۱۱۷۳ شهر از نعمت گاز برخوردار شده و بر همین اساس، هم‌اکنون ۹۸.۴ درصد جمعیت شهری و ۸۴.۶ درصد جمعیت روستایی و در مجموع، بیش از ۹۵ درصد جمعیت کل کشور از نعمت گاز طبیعی بهره‌مند شده‌اند.
انقلاب واقعی در گازرسانی روستایی
برای بسترسازی برای نسل آینده کشور، تلاش شد گاز طبیعی جایگزین سوخت مایع شود و این، به آنان معناست که به جای مصرف‌کنندگان جدید، تنها نوع سوخت آنها تغییر کرد. به عبارت دیگر، کار گازرسانی در تراز کل انرژی مصرفی کشور، تغییر قابل ذکری برجای نگذاشت و با اقدام‌های صورت گرفته، چیزی معادل ۱۱ میلیارد لیتر سوخت مایع را که پیش از این، از راه‌های دشواری مانند به دوش کشیدن سیلندرهای گاز، با مشقات فراوان برای مردم تأمین می‌شد، به خانه‌های آنان تحویل شد. در این پیوند، مهم‌ترین دستاورد آن بود که گازرسانی در مناطق روستایی و شهری سرعت گرفت تا آنجا که اکنون با اتصال بیش از ۹۵ درصد از جمعیت کشور به شبکه گاز، کشور به اصطلاح، سبز شده است.
با سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده در این زمینه، تعداد شهرهای گازدار شده در سال‌های اخیر، ۱۹۴ مورد بوده است، اما انقلاب واقعی، در گازرسانی روستایی اتفاق افتاد و در این مدت، ۲۰ هزار و ۴۰۹ روستا به شبکه گاز کشور متصل شدند. این اقدام افزون بر آنکه سوخت آسان و پاک را در اختیار روستاییان قرار داد، از تخریب محیط زیست و استفاده از چوب به‌ویژه در روستاهای استان‌های غربی کشور جلوگیری کرد. از سویی در این مدت، ۲ میلیون و ۴۱۷ هزار و ۵۹۶ خانوار نیز به جمع مشترکان گاز اضافه شدند.
گازی در پارس جنوبی حبس نشد
با توسعه تولید و مصرف گاز در کشور، نیاز بود تا زیرساخت‌های لازم برای رساندن گاز به مصرف‌کنندگان ایجاد شود. در این مدت، شبکه انتقال گاز از یک‌هزار و ۴۰۰ کیلومتر به ۳۷ هزار و ۵۰۰ کیلومتر افزایش یافت. این در حالی است که ظرفیت انتقال گاز نیز در این سال‌ها، یعنی از ابتدای انقلاب اسلامی که ۴۰ میلیون مترمکعب بود به روزانه بیش از ۸۵۰ میلیون مترمکعب رسید و رکوردی بی‌نظیر را در این زمینه ثبت کرده است.
از آنجا که حدود ۷۵ درصد گاز مصرفی کشور از پارس جنوبی تأمین می‌شود، توسعه ظرفیت انتقال گاز، مانع از حبس گاز در این میدان مشترک شد و ایران توانست گاز بیشتری نسبت به قطر برداشت کند، همچنین این ظرفیت، تولید پایدار از این میدان مشترک را فراهم کرد. این مهم سبب شد با اینکه اکنون ۹۵ درصد از جمعیت کشور تحت پوشش شبکه گاز قرار دارند و اهداف اصلی برای توسعه این صنعت محقق شده، اما همچنان انقلاب گازرسانی به‌ویژه در بخش روستایی در کشور ادامه داشته باشد، در این مدت همچنین به ۴ هزار و ۶۶۴ واحد صنعتی گازرسانی شده یا خواهد شد.
نکته قابل توجه آن است که «گازرسانی» کمک بزرگی به توسعه زیرساخت‌ها و ایجاد صنایع تکمیلی در روستاها کرد و این اقدام چه از نظر احداث خطوط اصلی انتقال گاز و چه به‌طور ویژه، در مرحله ایجاد شبکه توزیع با پشتوانه سازندگان داخلی و با به‌کارگیری متخصصان و نیروی کار ۱۰۰ درصد ایرانی انجام شده است.
«ساخت داخل» در بخش توزیع نیز ۱۰۰ درصد است و گازرسانی سبب زنجیره‌ای از اشتغال مستقیم و غیرمستقیم و ایجاد تقاضا برای کالاهای ایرانی در کشور شده، ضمن آنکه ارزش افزوده ایجادشده به‌دلیل استفاده از گاز به جای سوخت مایع، دستاورد ارزشمند دیگری به‌واسطه تولید گاز در پارس جنوبی است.
محیط زیست؛ برنده اصلی انقلاب گازرسانی
تولید گاز در پارس جنوبی یک برنده اصلی دیگر نیز دارد که آن هم، محیط زیست است. دیگر کمتر کسی از هیزم و چوب برای گرم کردن خانه خود و پخت‌وپز استفاده می‌کند. از طرفی گاز یک انرژی پاک است و بی‌شک آثار زیست‌محیطی توسعه گازرسانی در چند سال آینده بیشتر خود را نشان می‌دهد. درواقع گازرسانی افزون بر آنکه زمینه‌ساز افزایش رفاه اجتماعی، اشتغال‌زایی و حفاظت محیط زیست شده، سبب افزایش صادرات فرآورده‌های نفتی به بیش از چهار برابر نیز شده است، همچنین شاهد هستیم بخش بزرگی از نیروگاه‌ها که پیش از این سوخت آنها مازوت و گازوییل بود، امروز با گاز تأمین می‌شود که این یعنی زندگی در هوایی پاک‌تر و سالم‌تر با آلایندگی کمتر، یعنی آینده‌ای روشن‌تر برای نسل پس از ما.
بر این باورم که توسعه گازرسانی به روستاها از ۱۴ هزار به ۳۳ هزار روستا، اهمیت به محیط زیست و تلاش برای استفاده مردم از سوخت پاک را نشان می‌دهد که نقش اساسی در دگرگونی روند زندگی مردم در حال حاضر و برای نسل‌های آتی دارد.
کلام آخر...
اکنون ما در بحث تولید و برداشت از میدان‌های گازی کشور، نه‌تنها خودکفا شده‌ایم، بلکه صادرکننده هم هستیم و این افتخاری بزرگ برای دولت و نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران است. اما ذکر این نکته نیز ضروری است که ورود ایران به جمع صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی که فرصتی بی‌نظیر به‌شمار می‌رود، در صورتی که با بهینه‌سازی مصرف در کشور همراه نباشد، در آینده‌ای نه‌چندان دور تبدیل به تهدید خواهد شد. در نهایت آنکه، امروز که به مدد همکاری، همیاری و تلاش کارکنان گاز در اقصی نقاط کشور، شاهد این پویش سبز در کشور هستیم، باید بدانیم که تنها با اولویت قرار دادن مصرف بهینه گاز و به‌ویژه انرژی، می‌توانیم خود را وام‌دار آیندگان نکنیم.
حسن منتظرتربتی
مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران
نظر شما