به گزارش شانا به نقل از خبرگزاری فارس، ایران به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین دارندگان منابع گازی دنیا ظرفیت بالایی برای تولید و حتی نقش‌آفرینی در بازار این سوخت پاک در منطقه دارد، اما در سال‌های گذشته با توجه به روند افسارگسیخته مصرف در داخل کشور، حتی تکمیل همه فازهای پارس جنوبی نیز نتوانسته است پاسخگوی تقاضا باشد، به‌طوری که هم‌اکنون تراز گازی کشور منفی شده و مجموع تقاضا از عرضه گاز پیشی‌گرفته است.
۴ راهکار کلان برای حل بحران گاز در بخش خانگی/تجاری
طبق برآوردها از مجموع ۸۳۰ میلیون متر مکعب تولید روزانه گاز در کشور، ۶۰۰ میلیون مترمکعب در بخش خانگی/ تجاری/ صنایع غیرعمده مصرف می‌شود. به بیان دیگر در روزهای سرد سال بیش از ۷۰ درصد از مصرف گاز به این بخش اختصاص می‌یابد، در نتیجه طبیعی است که سیاست‌های مهار مصرف گاز نیز به بخش خانگی/ تجاری/ صنایع غیرعمده متمرکز شود. البته این موضوع به آن معنا نیست که دولت سیزدهم از بهینه‌سازی مصرف از نیروگاه‌ها و صنایع عمده غفلت کند.
راهکارهای مهار مصرف به چند بخش تقسیم می‌شوند که عبارت است از:
اصلاح تعرفه گاز: در اجرای این راهکار ضروری است تمرکز دولت بر مشترکان پرمصرف گاز خانگی قرار گیرد که به‌دلیل امکانات رفاهی و لوکس مصرف گاز بالایی دارند. به‌طور کلی پیگیری و اجرای صحیح دو سیاست قطعی گاز و قطعی یارانه پنهان گاز برای این دسته از مشترکان با چالش‌هایی جدی روبه‌روست که در پرونده «بحران گاز» به آنها پرداخته خواهد شد. همچنین اجرای سیاست‌های تشویقی برای مشترکان کم‌مصرف نیز می‌تواند در کنار تنبیه بدمصرف‌ها و پرمصرف‌ها در دستور کار قرار گیرد.
اجرای پروژه‌های بهینه‌سازی مصرف: در کنار افزایش قیمت تعرفه‌ها، دولت باید سیاست‌هایی را برای بهبود عملکرد موتورخانه‌ها، بخاری‌ها و سیستم گرمایش ساختمان‌ها اجرایی کند، به‌گونه‌ای که اگر تعرفه گاز پلکان‌های مصرفی دو برابر شد، امکان حفظ رفاه مردم با مصرف نصف گاز در تجهیزات بهینه فراهم شود.
مهار مصرف در ادارات دولتی: طبیعی است تا زمانی که دولت مهار مصرف گاز را از خود آغاز نکند، مردم نیز در اجرای سیاست‌های بهینه‌سازی مصرف با دولت همراهی نخواهند کرد. در بسیاری از اداره‌های دولتی مصرف گاز بی‌رویه سبب هدررفت این منابع خدادادی می‌شود. در پرونده «بحران گاز» به بررسی وظایف و عملکرد شرکت ملی گاز در این حوزه پرداخته خواهد شد.
همراهی مردم برای مصرف بهینه گاز: مباحثی مانند فرهنگ‌سازی مصرف به این دسته از راهکارها مربوط می‌شود. به‌طور کلی راهکارهایی وجود دارد که با رعایت آنها مردم می‌توانند با کمترین هزینه، بیشترین عایدی را برای خود و دولت و صنایع کشور ایجاد کنند. یکی از این راهکارها تنظیم دمای خانه بین ۱۸ تا ۲۱ درجه سانتی‌گراد است.
در این گزارش به بررسی بعضی از چالش‌ها و ملاحظات راهکار «اصلاح تعرفه گاز» پرداخته می‌شود.
گام رو به جلو دولت در اصلاح تعرفه گاز پس از ۶ سال
برای اصلاح تعرفه‌های گاز خانگی، دولت باید شناسایی دقیقی از مشترکان هر پله، وضع مالی آنها از نظر دهک‌های درآمدی و پوشش شهری یا روستایی آنها داشته باشد.
در گام نخست اصلاح تعرفه‌های گاز که در آبان‌ماه امسال و پس از ۶ سال اجرایی شد، دولت سه پله نخست مصرف (کم‌مصرف‌ها) را از هرگونه افزایش تعرفه معاف کرد. سپس از پله چهارم به بعد، تعرفه هر پله نسبت به پله پیشین ۴۰ درصد افزایش یافت تا در پله ۱۲ به حدود ۲۰۰۰ تومان به ازای مصرف هر مترمکعب گاز برسد.
جدول ۱- تعرفه‌های جدید گاز در بخش خانگی
این اصلاح قیمت‌ها سبب شد بیش از ۵۰ درصد مشترکان (سبز رنگ) هیچ افزایش قیمتی در قبوض گاز خود نداشته باشند. در پلکان‌های میانی (زرد رنگ) قبض گاز مشترکان خانگی ۵ تا ۳۰ هزار تومان افزایش یابد و در چهار پله پایانی قبض گاز جهش قابل ملاحظه‌ای کرده و بین ۱۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومان اضافه شود. به بیان دیگر، در پله پایانی قبض گاز مشترکان سه برابر شده و میزان یارانه پنهان دریافتی آنها از دولت ۱۰ درصد کاهش می‌یابد.
بیش از ۷۵ درصد مشترکان خانگی شامل افزایش قیمت نخواهند شد
همان‌طور که اشاره شد اصلاح تدریجی تعرفه‌های گاز توسط دولت سیزدهم هر چند اقدام رو به جلویی بود اما بی‌شک تأثیر قابل ملاحظه‌ای در مهار مصرف گاز در بخش خانگی نخواهد داشت، زیرا افزایش ۱۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومانی قبض گاز برای مشترکان پرمصرف مرفه، بازدارندگی خاصی در مهار مصرف ماهانه آنها نخواهد داشت.
برای اصلاح دوم تعرفه گاز بخش خانگی، نیاز است که اطلاعاتی جامع از درصد مشترکان و درصد مصرف در هر پله را داشته باشیم که این اطلاعات در جدول شماره ۲ آورده شده است.
طبق جدول زیر بیش از ۷۵ درصد مشترکان در سه پله نخست قرار دارند و در مجموع ۵۰ درصد از کل مصرف خانگی را به خود اختصاص داده‌اند. در نتیجه می‌توان در پلکان‌های چهار به بعد سیاست‌های افزایش جهشی قیمت گاز را در دستور کار قرار داد.
جدول ۲- درصد مشترکان و مصرف هر پله مصرفی
در این میان اما چالش‌هایی جدی وجود دارد، زیرا به دلایل مختلف از جمله استفاده از کنتور مشترک در بعضی از ساختمان‌های مسکونی شهری و رعایت نکردن استانداردهای مبحث ۱۹ در منازل روستایی، قرار گرفتن در پلکان‌های زرد و قرمز رنگ تنها به معنای مصرف بی‌رویه گاز برای امکانات رفاهی نیست. به این ترتیب ضروری است وزارت نفت در اصلاح تعرفه‌های گاز خانگی احتیاط بیشتری به خرج دهد.
پیشنهاد افزایش جهشی قیمت گاز برای ۲ درصد از مشترکان پرمصرف
طبق آمار شرکت ملی گاز درصد مشترکان هر پله مصرفی به تفکیک شهری و روستایی در جدول شماره سه آورده شده است. طبق این جدول درصد مشترکان روستایی تا پله هفتم رقم قابل ملاحظه‌ای است اما از پله هشتم، همه مشترکان مربوط به بخش شهری هستند.
طبق جدول شماره ۲، پله ۸ تا ۱۲ شامل ۲ درصد از کل مشترکان بخش خانگی هستند که بیش از ۷ درصد از گاز مصرفی را به خود اختصاص داده‌اند. بعید به نظر می‌رسد که این ۲ درصد از جامعه خانگی شمولیتی از واحدهای مسکونی داشته باشد که کنتور گاز مشترک دارند.
در نتیجه جهش قیمت در تعرفه‌های گاز تا پیش از پله هشتم نیازمند احتیاط جدی و مطالعات دقیق‌تر است اما از پله ۸ به بعد دولت سیزدهم ملاحظه‌ای در جهش قیمت گاز خانگی ندارد.
جدول ۳- درصد مشترکان شهری و روستایی در هر پله
در سال‌های گذشته در بند (ی) تبصره ۸ لایحه بودجه، امکان اصلاح قیمت گاز خانگی وجود داشت، اما در لایحه بودجه ۱۴۰۱ این بند حذف شده است. بی‌توجهی مجلس و دولت به اصلاح مجدد تعرفه‌های گاز خانگی سبب تداوم دریافت یارانه پنهان گاز توسط مشترکان پرمصرف خواهد شد، زیرا تعرفه‌های کنونی بازدارندگی قابل‌توجهی برای جلوگیری از رشد مصرف خانگی توسط پرمصرف‌ها (پلکان ۸ الی ۱۲) ندارند.
در گزارشهای بعدی به الگوی مطلوب اصلاح تعرفه‌ها پرداخته می‌شود، همچنین بحث کنتور مشترک واحدهای مسکونی نیز از جمله مسائلی است که چالش‌ها و راهکارهای آن بررسی خواهد شد.
نظر شما