به گزارش شانا به نقل از روزنامه وطن امروز، رعایت نشدن الگوی مصرف در بخش انرژی از جمله مسائلی است که همواره اقتصاد ایران را با چالش‌های فراوانی روبه‌رو کرده و البته نسخه‌های متفاوتی هم برای درمان این بیماری اقتصادی پیچیده شده است.
در این میان آنچه اهمیت موضوع را دوچندان می‌کند، پرداخت یارانه به مشترکان پرمصرفی است که در عمل حد و حدودی برای مصرف انرژی قائل نیستند و مسئولیتی در قبال سرمایه‌های ملی احساس نمی‌کنند. با این حال اجرای گام نخست بهینه‌سازی مصرف انرژی یعنی پلکانی کردن قیمت گاز پارسال سبب صرفه‌جویی روزانه ۲۵ میلیون مترمکعبی گاز در کشور شد (کل مصرف ۸۰۰ میلیون مترمکعب است).
بررسی آمار و ارقام حاکی از این است که سیاست پرداخت یارانه پنهان به‌ویژه در بخش انرژی نه‌تنها نتوانسته است به حمایت از دهک‌های پایین درآمدی کمک کند، بلکه با ایجاد کسری بودجه و تورم، فشار مضاعفی را نیز بر این گروه وارد کرده است.
به عبارت دیگر، با آنکه توجیه اصلی سیاست‌گذاران برای تخصیص یارانه‌ها، حمایت از دهک‌های پایین و اقشار آسیب‌پذیر جامعه بود، اما این گروه‌ها کمترین بهره را از تخصیص یارانه‌ها می‌برند.
به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، اختصاص یارانه بیش از حد به حوزه انرژی سبب ناچیز بودن قیمت و در نتیجه مصرف بی‌رویه آن شده است، به‌گونه‌ای که هم‌اکنون یکی از کشورهای پرمصرف دنیا در حوزه انرژی محسوب می‌شویم.
واقعیت آن است که در چند سال گذشته نه‌تنها تولیدات مؤثر گاز در کشور نداشته‌ایم، بلکه با کسری و کمبود گاز نیز دسته و پنجه نرم کرده‌ایم تا جایی که ذخیره‌سازی‌های سوخت مایع نیروگاه‌ها در سال ۱۴۰۰ حدود ۳۰ درصد از سال ۹۹ کمتر شده است، به هر حال تولید پایین، نبود تلاش برای توسعه میدان‌های گازی و تأمین نشدن منابع پروژه‌ها از جمله دلایل کمبود گاز در کشور است.
دولت سیزدهم و طرحی نو
با آغاز کار دولت سیزدهم شاهد اقدام‌ها و ابتکارهای جدیدی برای حل این معضل هستیم که مهم‌ترین آن طی کردن زمستان بدون تجربه قطعی گاز و حل شدن مشکلات ترانزیت در مدت زمان کوتاه و افزایش سوخت مایع نیروگاه‌ها به میزان یک میلیارد لیتر در سال گذشته نسبت به سال ۹۹ بود.
ضمن اینکه در چند ماه اخیر در عمل یک بخش بسیار جدی به مدار تولید برگشت و رکورد تولید گاز از پارس جنوبی شکسته شد، در حالی که اگر فعالیت‌ها در حوزه وزارت نفت در کشور از سال‌ها پیش انجام می‌شد، طبیعی بود امروز به‌طور کامل جلو افت فشار پارس جنوبی گرفته می‌شد و وضع تولید نیز خیلی بهتر از شرایط امروز بود.
در اهمال‌کاری دولت قبل درباره مدیریت بر منابع انرژی جای تردیدی نیست، دولت تدبیر و امید از همان ابتدا از هدفمند کردن یارانه‌های انرژی امتناع ورزید و وقتی تصمیم به این کار گرفت، آن را به‌صورت غیرکارشناسی جلو برد.
اما دولت سیزدهم با تنظیم بهینه تعرفه‌ها مدیریت مصرف انرژی را قبل از مواجهه با بحران در دستور کار قرار داد. این در حالی است که کارشناسان پیش از این از کمبود و قطعی گاز در مواجهه با فصل زمستان خبر می‌دادند، اما درنهایت گام رو به جلوی دولت در اصلاح تعرفه گاز بعد از سال‌ها، موجب جلوگیری از ایجاد شرایط بحران در کشور شد و بخش قابل‌توجهی (معادل یک فاز پارس جنوبی برابر ۲۵ میلیون مترمکعب) از ناترازی گاز را جبران کرد، در حالی که برای تولید هر ۵۰ میلیون مترمکعب گاز در ایران سرمایه‌گذاری حدود ۶ میلیارد دلاری لازم است و در عمل با اجرای این طرح به ارزش ۳ میلیارد دلار ذخیره‌سازی شده که از دیگر نتایج اقدام به‌موقع وزارت نفت برای اجرای طرح تعرفه‌گذاری پلکانی بوده است.
تعرفه‌گذاری پلکانی و دیپلماسی انرژی جواب داد
هادی بیگی‌نژاد، عضو هیئت رئیسه کمیسیون انرژی مجلس با اشاره به تکالیف وزارت نفت برای ذخیره‌سازی گاز و بهبود وضع و صرفه‌جویی گفت: تکمیل زنجیره ارزش نفت و گاز و مقابله با خام‌فروشی با توسعه صنایع پایین‌دستی و احداث پتروپالایشگاه‌ها، حراست از منافع ایران در میدان‌های مشترک، تنوع‌بخشی به سبد انرژی کشور، بومی‌سازی فناوری‌های روزآمد صنعت گاز، تقویت دیپلماسی انرژی و برنامه‌ریزی برای مقابله با کاهش تولید گاز در پارس جنوبی اولویت‌های مهم وزارت نفت است.
نماینده مردم در مجلس درباره وضع گاز کشور گفت: روزانه حدود ۷۵۰ میلیون مترمکعب گاز در کشور توزیع می‌شود که حدود ۲۳۰ میلیون مترمکعب به نیروگاه‌های تولید برق و بقیه به صنعت و حوزه تجاری و مسکونی اختصاص می‌یابد.
وی افزود: در زمستان مصرف بخش خانگی خیلی زیاد می‌شود و گاهی به بیش از ۷۰۰ میلیون مترمکعب می‌رسد. به همین دلیل در زمستان که مصرف خانگی بالاست؛ دیگر مصارف یا قطع شده یا کاهش می‌یابد، اما با اقدام‌های وزارت نفت در زمینه تعرفه‌گذاری پلکانی و ایجاد روابط جدید دیپلماتیک در حوزه انرژی، فضا طوری مدیریت شد که گاز بخش خانگی در سراسر زمستان قطع نشد.
به‌طور طبیعی اصلاح الگوی مصرف و افزایش پلکانی در نحوه استفاده مردم تأثیرگذار بود و از این جهت شاهد رویکرد مثبتی به نسبت دوره‌های گذشته بودیم.
بیگی‌نژاد گفت: البته گاز صنایع و نیروگاه‌ها تا حدودی قطع شد یا کاهش یافت. البته همین کار هم به واقع با سختی فراوان انجام شد که تشکر از وزارت نفت لازم است. اما برای دوای این درد لازم است برای بهینه‌سازی و صرفه‌جویی اقدام جدی کرد، اگرنه سال به سال مشکل بیشتر خواهد شد تا جایی که واردکننده گاز بشویم که با توجه به شرایط کشور و ذخایر گازی یک لکه ننگ خواهد بود.
وی افزود: در حوزه بهینه‌سازی یک شعار مشترک همیشه وجود دارد مبنی بر اینکه بزرگ‌ترین راهبرد برای تولید انرژی، صرفه‌جویی انرژی است، درواقع اجرای پروژه‌های بهینه‌سازی مصرف انرژی می‌تواند یک نیروی محرکه برای کشور ایجاد کند و از این جهت اقدام‌های خوبی انجام و سبب بهبود وضعیت شده است. بیگی‌نژاد درباره قرارداد سوآپ ترکمنستان نیز گفت: قرار بر این است روزانه حدود ۵ میلیون مترمکعب گاز از ترکمنستان تحویل گرفته و به آذربایجان تحویل داده شود.
وی با اشاره به اقدام‌های دولت در راستای ساماندهی و مدیریت مصرف انرژی در کشور گفت: ما باید بپذیریم متأسفانه ضعف‌های جدی در زمینه مصرف داریم و گاه در مصرف گاز، آب و برق دچار اسراف می‌شویم. باید با سیاست‌گذاری صحیح دولت در زمینه افزایش تعرفه مشترکان پرمصرف، دست‌به‌دست هم بدهیم تا این مشکل را حل کنیم. ما اکنون جزو ۵ کشور تولیدکننده گاز هستیم، اما در میان صادرکنندگان جزو ۲۰ کشور نخست هم نیستیم، چون مصرف بسیار بالا و غیربهینه داریم و همه گاز را در داخل کشور استفاده می‌کنیم. ضمن اینکه متأسفانه وسایل گازسوز ما هم استاندارد نیست و انرژی بسیاری را هدر می‌دهد.
عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی از تعرفه‌گذاری پلکانی به‌عنوان یکی از راه‌های اصلاح الگوی مصرف یاد کرد و افزود: پرمصرف‌ها باید به نسبت مصرفی که دارند، هزینه واقعی انرژی را پرداخت کنند. در واقع می‌توان گفت این طرح گامی برای عادلانه کردن مصرف انرژی و یارانه‌های انرژی در میان مردم است، زیرا در وضع غلط پیشین از تعرفه‌گذاری پلکانی، استفاده بیشتر از یارانه برای مشترکان پرمصرف است و این یک ظلم آشکار به شمار می‌آید.
نماینده مردم در مجلس در پایان گفت: در زمینه مصرف انرژی، کشور با مشکلات زیادی روبه‌رو بود، اما دولت با حرکت به سمت اصلاح مصرف مردم در زمستان ۱۴۰۰ به‌خوبی توانست در زمینه مدیریت بحث کمبود گاز ورود کند و همین بحث تعرفه‌گذاری پلکانی پرمصرف‌ها یکی از اقدام‌های خوب دولت بوده است.
نظر شما