نمایشگاه بین‌المللی نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی ایران با وقفه‌ای یک ساله به‌دلیل شرایط کرونایی، امسال بیست‌وششمین دوره خود را تجربه کرد و برخلاف تصور، وقفه یک ساله و سایه طولانی تحریم نه‌تنها تأثیری منفی بر کیفیت برگزاری نمایشگاه نداشت، بلکه نمایشگاه بیست‌وششم با حضور فعال و قدرتمند شرکت‌های ایرانی و اعتماد به نفس بالای آنها، از پررونق‌ترین، پویاترین و پرشورترین دوره این نمایشگاه را رقم زد.

نمایشگاه بیست‌وششم اگرچه حضور پررنگ شرکت‌های خارجی را نداشت، اما به لحاظ سطح نمایش توانمندی‌های فنی و مهندسی شرکت‌های ایرانی، حضور پررنگ و فعال شرکت‌های دانش‌بنیان و دستاوردهای آن برای صنعت نفت و توسعه آن به‌معنای واقعی در تراز جهانی بود. این رویداد مهم، نمایش رشد و بالندگی قابل‌توجه توانمندی‌های فنی و حتی اقتصادی و مدیریتی داخلی صنعت نفت در سال‌های اخیر است، به‌گونه‌ای که می‌توان اذعان کرد عقب‌ماندگی‌های صنعت نفت در گذشته تا حدی جبران شده و فاصله بین توان داخلی این صنعت با سطح جهانی تا حد زیادی کاهش یافته است.

این مهم در پرتو تداوم و تقویت حمایت دولت و نهادهای حاکمیتی از شرکت‌های نفتی داخلی، می‌تواند به خوداتکایی بیشتر صنعت نفت در سال‌های آینده با بهره‌گیری توأمان از ظرفیت‌های اقتصادی و فنی داخلی و خارجی منجر شود و آسیب‌پذیری صنعت نفت را در برابر محدودیت‌های احتمالی کاهش دهد.

در کنار شور و شوق شرکت‌های دانش‌بنیان، یکی از جلوه‌های مهم این دوره نمایشگاه، شوق و انگیزه مدیران و مسئولان صنعت نفت و شرکت‌های نفتی بود که با حضوری فعال سعی در ارائه گزارش عملکرد و ارائه برنامه‌ها و سیاست‌های کاری به‌منظور توسعه حوزه فعالیت و برقراری تعامل و انجام مذاکره با مدیران شرکت‌ها برای آشنایی با شرکت‌های نفتی و بهره‌برداری از ظرفیت‌های اقتصادی و فنی آنها داشتند که گاه به امضای قراردادها و تفاهم‌نامه‌های همکاری آن هم میان شرکت‌های ایرانی و به‌ویژه شرکت‌های دانش‌بنیان منجر شد، به‌گونه‌ای که به لحاظ حجم امضای قرارداد و تفاهم‌نامه همکاری، نمایشگاه بیست‌وششم کم‌نظیر بوده است.

اما تأکید می‌شود که این شور و شوق نباید محدود به دوره برگزاری نمایشگاه باشد و در صحنه عمل این قراردادها و تفاهم‌نامه‌ها باید عملیاتی شود و زمینه فعال شدن عملی شرکت‌های داخلی در صنعت نفت فراهم آید.  

حضور شرکت‌های معتبر و صاحب‌نام خارجی در رویداد بین‌المللی صنعت نفت به‌طور طبیعی همیشه اعتبار و جایگاه نمایشگاه صنعت نفت ایران را بالا برده و می‌برد و به‌طور طبیعی باید با رفع تحریم‌ها و محدودیت‌ها زمینه برای بازگشت فعال شرکت‌های خارجی فراهم شود تا نمایشگاه بین‌المللی تهران با حضور فعال شرکت‌های داخلی و خارجی، جایگاه و موقعیتی به‌مراتب بالاتر را در میان نمایشگاه‌های مشابه به‌دست آورد.

اما باید به این واقعیت اذعان کرد که در دوره‌های پیشین برگزاری نمایشگاه، شرکت‌های ایرانی در بخش‌های مختلف از حوزه بالادستی گرفته تا بخش‌های پایین‌دستی و ارائه‌دهنده خدمات فنی و مهندسی، همه در حاشیه و سایه شرکت‌های خارجی قرار داشتند و عموماً نمایشگاه بر پایه شرکت‌های خارجی می‌چرخید و کیفیت و رونق آن بر مبنای حضور خارجی‌ها ارزیابی می‌شد، اما در نمایشگاه‌های اخیر و به‌ویژه نمایشگاه بیست‌وششم، با کمرنگ شدن حضور شرکت‌های خارجی، شرکت‌های ایرانی فرصت اعلام وجود و خودنمایی پیدا کردند و توانستند با خارج شدن از سایه شرکت‌های خارجی، دستاوردها و توانمندی‌های فنی، مهندسی و اقتصادی خود را بهتر و بیشتر عرضه کنند و بیشتر و بهتر هم از سوی مسئولان و تصمیم‌گیران صنعت نفت دیده شوند.

بی‌شک این دوره نمایشگاه و نمایشگاه‌های اخیر اعتماد به‌نفس شرکت‌های ایرانی را بسیار بالا برد و با افزایش توان رقابتی آنها در بخش‌های مختلف، زمینه حضور مؤثر در عرصه بین‌المللی و همکاری بیشتر با شرکت‌های خارجی در طرح‌های توسعه‌ای صنعت نفت داخل و خارج از ایران را فراهم کرد.

علیرضا سلطانی

کارشناس اقتصاد انرژی