بهره‌وری استفاده مطلوب، مؤثر و بهینه از زمان، مجموعه امکانات، ظرفیت‌ها، سرمایه‌ها، نیروها و منابعی است که به انسان برای رسیدن به رشد و شکوفایی همه‌جانبه کمک می‌کند. بهره‌وری می‌تواند به معنای بیشترین استفاده از کمترین امکانات و منابع، در راه رسیدن به رشد و شکوفایی همه‌جانبه زندگی انسان باشد.

برای این که بهره‌وری در یک جامعه پایگاهی پیدا کرده و ماندگار شود و در متن عقاید و سنت‌های بومی ریشه بدواند، باید نه تنها به عنوان یک معیار اقتصادی، بلکه به‌عنوان اندیشه و تفکر مطرح شود.

هدف نهایی از بهره‌وری، هوشمندانه کردن فعالیت‌ها برای دستیابی به یک زندگی بهتر و متعالی است؛ هرچند نهادینه کردن فرهنگ بهره‌وری در یک جامعه، مستلزم به‌کارگیری روش‌های عقلانی برای جلوگیری از اتلاف منابع و اصلاح فرهنگ همان جامعه با توجه به ساختار و بافت اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، باورها و اعتقادهای آن جامعه است، اما بدیهی است بدون استفاده از ظرفیت‌های فکری، باورهای دینی، آموزش‌های همگانی برای طیف‌ها و لایه‌های مختلف اجتماعی، ایجاد نظام انگیزشی و در یک کلام، بدون عزم ملی و مشارکت عمومی، دسترسی به بهره‌وری مطلوب، امری محال است.

مدیریت مصرف انرژی در جهان از سال‌های پیش آغاز شده، به طوری که هم‌اکنون مقوله مدیریت و بهینه‌سازی مصرف انرژی خود به‌عنوان یکی از منابع جدید انرژی، در کنار منابع فیزیکی موجود، محسوب می شود، ضمن آن که هیچ‌یک از اعمال انسان، بازدهی صد درصد ندارد؛ از این رو، استفاده بهینه و ممانعت از هدررفت امکانات، امری اساسی و حائز اهمیت است.

منظور از بهینه‌سازی مصرف انرژی، انتخاب الگوها، اتخاذ و به‌کارگیری روش‌ها و سیاست‌هایی برای مصرف درست انرژی است که از نظر اقتصاد ملی، مطلوب باشد و استمرار وجود، دوام انرژی، ادامه حیات و حرکت را تضمین کند.

تعیین سهم صورت‌های مختلف انرژی در سبد انرژی هر جامعه با توجه به امکانات بلندمدت آن و همچنین به کارگیری پربازده‌ترین شیوه استفاده از آن‌ها است که متضمن کاهش تخریب منابع انرژی و تاثیرات سوء ناشی از استفاده ناصحیح از انرژی بر دیگر عوامل حیات و محیط زیست است؛ زیرا استفاده درست و به‌جا از انرژی، نه تنها متضمن استمرار حیات و توسعه پایدار جامعه است، بلکه منجر به بقاء انرژی برای همگان و نسل‌های آتی و مانعی برای تولید و گسترش آلودگی‌های محیط زیستی ناشی از مصرف نادرست انرژی خواهد بود.

اما فراموش نکنیم، ما با وجود این که از منظر ذخایر گازی رتبه دوم را در دنیا داریم، اما در مصرف بی‌رویه نیز رکورد زده‌ایم! که این امر سبب ناترازی تولید و مصرف در این بخش شده، ضمن آن که عواقب این نوع مصرف، بروز صدمات جبران‌ناپذیر به منابع گازی کشور است؛ منابعی که باید برای دیگر نسل‌ها نیز حفظ شود، بنابراین لزوم تلاش همگانی برای بهره‌وری و بهینه‌سازی مصرف انرژی به‌عنوان نیاز و ضرورتی ملی به‌طور کامل مشهود است.

باور من این است که برای بهره‌ور بودن و رسیدن به توسعه پایدار، باید راه مدیریت صحیح منابع انرژی خود را بدانیم؛ انتخاب این راه می‌تواند معیاری برای ارزیابی عملکرد تلاش‌های ما در بخش‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی باشد تا جامعه‌ای بهره‌ورتر را با سخت‌کوشی، دلسوزی و آینده‌نگری بیشتر برای خود به ارمغان بیاوریم.

به هر روی، از این فرصت استفاده می‌کنم و اول خرداد، روز «بهره‌وری و بهینه‌سازی مصرف» که برخاسته از تأثیر غیرقابل‌انکار بهره‌وری به‌معنای استفاده مؤثر و بهینه از ظرفیت‌های موجود و بهینه‌سازی مصرف به معنای جلوگیری از هدررفت منابع است را به همه فعالان عرصه اقتصاد و صنعت کشور تبریک می‌گویم و معتقدم نهادینه کردن این امر مهم، عاملی راهبردی در توزیع عادلانه انرژی در سطح جامعه بوده و می تواند کمک شایانی به رشد متوازن اقتصاد کشور و حفظ محیط زیست کند.

مجید چگنی
 مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران