به‌دنبال جنگ اوکراین و تحریم واردات نفت روسیه از سوی آمریکا و اروپا، خاورمیانه به‌عنوان مهم‌ترین منبع جایگزین نفت روسیه محسوب می‌شد. پیش‌بینی کمبود عرضه نفت در فصل رانندگی نیز سبب شد رئیس‌جمهور آمریکا طی سفری که به عربستان داشت، خواستار افزایش تولید نفت شود. آمارهای منتشرشده تاکنون نشان می‌دهد که همراه با کاهش صادرات نفت روسیه به اروپا، شاهد افزایش صادرات نفت برخی از کشورهای خاورمیانه هستیم.
صادرات خاورمیانه به اروپا در ماه ژوئیه به بیشترین مقدار خود پس از شیوع کرونا رسید. بیشترین افزایش مربوط به امارات متحده عربی بوده که طبق آمار کپلر در ماه ژوئیه ۲۱۱ هزار بشکه در روز به اروپا نفت صادر کرده است. این کشور تا قبل از ماه مه ۲۰۲۲ صادرات نفت به اروپا نداشت و در ماه ژوئن نیز صادرات آن تنها ۳۱ هزار بشکه در روز ثبت شده است. باید توجه داشت که پالایشگران اروپایی به‌دنبال جایگزینی نفت متوسط و ترش اورال روسیه هستند و از این رو پیش‌بینی می‌شود که تقاضای آنها برای خرید نفت امارات در آینده زیادتر شود. ذکر این نکته نیز ضروری است که برخی از شرکت‌های بین‌المللی نفت مانند توتال انرژی، بی‌پی، اکسون‌موبیل، انی ایتالیا، سپسا اسپانیا و اوام‌وی اتریش که قراردادهای امتیازی با دولت امارات برای توسعه میدان‌های نفتی دارند دارای سهم از نفت تولیدی بوده و می‌توانند سهم نفت خود را به پالایشگاه‌های خود در اروپا منتقل کنند.
عراق دومین کشور منتخب برای صادرات نفت به اروپا است. عراق برای مدتی بزرگ‌ترین صادرکننده نفت به هند بود، اما به‌دنبال تحولات اخیر و افزایش سهم بازار روسیه در بازار هند، عراق با چالش مواجه شده است. در عوض عراق به‌دنبال این است که بخشی از بازار اروپا را به تصاحب خود درآورد، اما با مشکل گوگردزدایی نفت خام مواجه شده است. هزینه گوگردزدایی در اروپا برای شرکت ملی نفت عراق بسیار بالاست و این کشور مجبور است برای صادرات نفت به اروپا قیمت نفت خام خود را کاهش دهد. عراق با اتکا به این راه‌حل توانست صادرات نفت خود به اروپا را در ماه ژوئن به ۸۶۰ هزار بشکه در روز برساند که از ابتدای سال ۲۰۱۹ بی‌سابقه بوده است، اما روند رشد صادرات نفت عراق به اروپا در ماه ژوئیه متوقف شده و این کشور تنها ۸۱۹ هزار بشکه در روز نفت به اروپا فروخته است. برخی تحلیلگران معتقدند پالایشگاه‌هایی که توان پالایش نفت خام عراق در اروپا را دارند محدودند و از این رو انتظار رشد بیشتر صادرات نفت عراق به اروپا در ماه‌های آینده وجود ندارد.
صادرات عربستان سعودی به اروپا در سال‌های اخیر به‌شدت کاهش داشت و از ۹۹۱ هزار بشکه در روز در سال ۲۰۱۲ به تنها ۵۱۷ هزار بشکه در روز در سال ۲۰۲۱ محدود شد. با وجود آنکه تمرکز شرکت آرامکو در سال‌های گذشته بر صادرات به بازارهای آسیایی و شرق بوده، علایمی اکنون مشاهده می‌شود که عربستان بار دیگر به سمت صادرات نفت به بازارهای اروپایی متمایل شده است. کاهش سهم بازار عربستان در چین و جایگزینی آن با روسیه از مهم‌ترین دلایل این تغییر رویکرد بوده است، اما علاوه بر این افزایش تعهدات تولید نفت عربستان در چارچوب تفاهم‌های اوپک‌پلاس سبب شده عربستان برنامه‌هایی را برای افزایش صادرات نفت به اروپا در نظر گیرد. آغاز توقف واردات نفت روسیه از سوی اروپا از ماه دسامبر پیش رو فرصت بسیار مناسبی را در اختیار عربستان قرار خواهد داد تا حجم فروش خود به کشورهای اروپایی را تقویت کند.
جالب آنکه این اتفاق هم‌زمان با کاهش دما در عربستان و افت تقاضای داخلی نفت است. پیش‌بینی می‌شود سوزاندن مستقیم نفت در ماه زمستان در عربستان تا ۴۰۰ هزار بشکه در روز کاهش داشته باشد و این حجم نفت می‌تواند با وجود تغییر نکردن سطح تولید، صادرات به اروپا را افزایش دهد. صادرات نفت عربستان به اروپا از ماه آوریل تا ژوئیه روندی عمدتاً فزاینده را طی کرده و به ۸۳۲ هزار بشکه در روز رسیده است. بخش اعظم این صادرات از طریق خط‌لوله «سومد» مصر بوده که تانکرهای نفتی سعودی محموله‌های خود را در بندر «عین سوخنا» در دریای سرخ تخلیه کرده‌اند و این نفت از طریق بندر خط‌لوله به بندر «سیدی‌کریر» مدیترانه منتقل شده تا به بازار اروپا صادر شود، البته بخشی از این نفت در مصر پالایش نیز شده است.
در مجموع می‌توان گفت اروپا در فصل زمستان به‌دلیل جایگزینی فرآورده‌های نفتی با گاز طبیعی به‌منظور تولید برق با افزایش مصرف نفت مواجه خواهد شد و در صورتی که بخواهد به برنامه توقف واردات نفت از روسیه پایبند باشد، برای جبران حدود ۳ میلیون بشکه در روز نفت خام و ۲ میلیون بشکه در روز فرآورده‌های نفتی چندان نمی‌تواند روی کشورهای خاورمیانه حساب باز کند.
منبع: مدیریت امور اوپک و روابط با مجامع انرژی وزارت نفت
نظر شما