به گزارش شانا به نقل از ایسنا، مهدی صفری ضمن تشریح بعضی از اقدام‌های معاونت‌خانه متبوع خود در حوزه دیپلماسی اقتصادی گفت: احیای برجام مثبت است، اما اینگونه نیست که اگر برجام نباشد ما کنار دیوار صبر کنیم تا برجام بیاید، در یکسال اخیر، روندی در حوزه دیپلماسی اقتصادی کشور ایجاد و وارد ریل شده است که در صورت احیای برجام، سرعت این ریل بیشتر می‌شود.

متن این گفت‌وگو به شرح زیر است:

هم‌اکنون فعالیت‌های دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه روی چه مواردی متمرکز است با توجه به انتظاراتی که جامعه و مردم در بعد تجارت خارجی از دستگاه دیپلماسی کشور دارند؟

ما تلاش داریم، ظرفیت‌های خفته‌ای که در حوزه دیپلماسی اقتصادی وجود دارد را احیا کنیم و در این باره به‌نحوی ریل‌گذاری می‌کنیم که نشان دهیم که کار می‌تواند با برجام و بدون برجام جلو برود.  

همسو با پیشبرد دیپلماسی اقتصادی، گسترش تعاملات با همسایگان، کشورهای پیرامونی، منطقه و کشورهایی همچون چین، هند و روسیه برای ما مهم بوده‌اند و به‌طور موازی گسترش همکاری‌های اقتصادی با کشورهای آمریکای لاتین، آمریکای مرکزی و جنوبی و قاره آفریقا را پیگیری کرده‌ایم، در این مسیر همکاری با کشورهای مسلمانی همچون اندونزی و مالزی در منطقه آسیا نیز برای ما مهم است

معتقدم وقتی سیاست‌گذاری و برنامه‌ها در حوزه دیپلماسی اقتصادی در ریل خود قرار گیرد، فردا هر نوسان‌هایی که در برجام اتفاق بیافتد ما ریل خودمان را جلو می‌بریم، حالا ممکن است کار در یکجا در بخشی یک سکته‌ای بخورد و پایین بیاید، اما دوباره فعالیت آغاز می‌شود و کار به جلو می‌رود.

ظرفیت‌های زیادی در کشور برای تجارت خارجی و صادرات وجود دارد، برای نمونه کشورهای آمریکای لاتین، آفریقا، آسیای مرکزی به کالاهای پتروشیمی ما نیاز دارند، گاه ما می‌رویم کالایمان را به یک کشوری می‌فروشیم که ۱۰۰ درصد با ما تضاد می‌کند. قیمت هم فرق ندارد، اما ما می‌توانیم همان کالا را به کشوری بفروشیم که از آن خرید می‌کنیم. با این روش در این حوزه یک شرت‌کارت و یک‌میان‌بر زدیم و روندهایی همچون اعتبارات اسنادی (ال‌سی) را تا حدودی حذف کردیم، ممکن است عده‌ای بگویند ۱۰۰ درصد نمی‌شود، اما ۹۰ درصد می‌شود، ما هم تلاش می‌کنیم که آن ۹۰ درصد حتما انجام شود، آن ۱۰ درصد هم طوری مدیریت می‌شود که بتوانیم کمترین ضایعات پولی داشته باشند.

در دیپلماسی اقتصادی در وزارت خارجه، سیاست ما تأمین ارز برای کشور است

اگر بخواهیم درباره برنامه‌ها و اهداف معاونت دیپلماسی اقتصادی وزارت توضیح بدهم، باید بگویم در دیپلماسی اقتصادی در وزارت خارجه، سیاست ما تامین ارز برای کشور و ارزآوری است و  یکی از راه‌های ارزآوری‌ها غیر از موضوع صادرات، واردات است. ممکن است این سوال مطرح شود که در واردات چطور می‌خواهید صرفه جویی کنید؟ یکی از کارهایی که در این ارتباط انجام دادیم این بود که در حوزه واردات  دایور سیفای (متنوع‌سازی) کردیم یعنی کالاهایی مثل برنج، گندم، جو، ذرت، کالاهای اساسی یا تجهیزات نفتی را از یک کشور می‌خریدیم که انحصارش بود و هر طور که می‌خواست ما را بعضا بازی می‌داد، ما آمدیم واردات را  چند منبعی کردیم. به جای اینکه از یک کشور خرید کنیم از چند کشور خرید می‌کنیم با همان کیفیت. وقتی چند منبعی شد، قیمت ارزان‌تر هم شد و خود یک نوع ارزآوری برای کشور است.

صدور خدمات مهندسی برای ما خیلی بهتر از صادرات است

راه سوم انتقال تکنولوژی نرم و راه چهارم ارزآوری، صدور خدمات مهندسی استT من همیشه گفته‌ام صدور خدمات مهندسی برای ما خیلی بهتر از صادرات است البته نمی‌شود گفت که این باشد و آن نباشد، این‌ها کامل‌کننده هم هستند و باید هر دو باشند.

شاید بتوانیم در آینده ترانزیت آب هم انجام دهیم

از همه مهم‌تر موضوع ترانزیت کشور است، این ترانزیت، شامل ترانزیت حمل‌ونقل و انرژی از جمله انرژی برق است، یک زمانی هم فرصت شد و توانایی آن را داشتیم، شاید بتوانیم در آینده ترانزیت آب هم انجام دهیم. اگر توانایی‌مان مانند کشورهای دیگر بالا برود و آب شیرین‌کن داشته باشیم با یک قدرت بالا می‌توانیم نیازهای کشورهای همسایه در این حوزه را تامین کنیم، ما در خلیج فارس و عمان دیر جنبدیم، بقیه برداشت‌هایشان را کردند ما  باید سرعت‌مان را بیشتر کنیم.

در پوشش صادرات و واردات برای کشور، یک سری الویت و ارجحیت‌هایی داریم. در این ارتباط آقای رئیس‌جمهوری اعلام کرد که امنیت غذایی برای‌مان مهم‌تر است ما نیز این موضوع را در بحث واردات در اولویت خود قرار داده‌ایم.

یکی دیگر از کارهایی که معاونت دیپلماسی وزارت خارجه انجام داده این است که ما به استان‌های مختلف به‌ویژه استان‌های مرزی سفر کرده‌ایم، تاکنون به ۱۵ استان رفته‌ایم و با بخش خصوصی و دولتی جلسه گذاشته‌ایم، بازدید از محل مرزها و بنادر داشتیم و در این نشست‌ها و بازدیدها  مسائل استان‌ها در حوزه اقتصادی و تجارت خارجی به ما بازتاب داده شده است. بسیاری از استان‌ها  که می‌رویم کمبود دانش دارند، برای نمونه به‌هیج‌وجه نمی‌دانند کاری در حوزه صادرات انجام شده یا خیر؟ یا چطور انجام شده است؟

ما یکی از استان‌ها رفته بودیم، چهار مسئله داشتند و همان جا زنگ زدیم و چهار مسئله را با مقام‌های ملی مربوطه و حتی سفیری که مرتبط با این کار بود، حل کردیم به‌طور کلی در سفر به استان‌ها سعی می‌کنیم در همان جا مسائل را حل کنیم.

برای نمونه ما به استانی رفتیم که کشتارگاه داشتند و گفتند در زمینه غذای حلال فعالیت می‌کردیم، اما اکنون نابود شده‌ایم، درست می‌گفتند ما یک زمانی ۱۲ درصد سهم غذای حلال را داشتیم، اما اکنون به زیر یک درصد رسیده است که باید دنبال پاسخ چرایی آن بود، دلایلی به دست آمد که خارج از  قاعده بود، البته اکنون با پیگیری‌هایی که انجام شد دوباره صادرات در این زمینه آغاز شده است.

لطفا با توجه به اهمیت موضوع ترانزیت توضیحی در مورد  وضع کریدور شمال - جنوب بدهید؟

توافقنامه کریدور شمال- جنوب وقتی که من سفیر در روسیه بودم امضا شد. آن زمان آقای حجتی وزیر راه بود. بین ما، روسیه و هند که فقط همین ترکیب بود و بعد عمان هم اضافه شد. ما به آن توجه نکردیم آنها هم شروط خود را داشتند، اگر این مسیر انجام شود، مسیر رفت‌وآمد ۱۷ روز کوتاه‌تر می‌شود.

در این دولت مسئله چابهار تقریبا قراردادش حل شد. سفری که وزارت خارجه به آنجا داشت تیمی با خود برد و اخیرا وزیر بنادر و کشتیرانی هند به اینجا آمد که این در اثر سفر ما بود، قرارداد را بستند و ۷ جرثقیل الان آمده است، تقریبا با این قرارداد ۷ تا ۸ میلیون به نوشته خود بنادر به  ظرفیت آن جا اضافه می‌شود.

کریدور شمال - جنوب از ۴ تا ۵ نقطه از جمله اینچه برون، بندرکاسپین و ...است و فقط آستارا-رشت نیست. آستارا -رشت باید ساخته شود و این کار در کشور در حال انجام است و روزبه‌روز توسعه یافته است.

ما باید زمان ترانزیت را در کشور به نزدیک صفر برسانیم همینطور که کشورهای دیگر انجام می‌دهند.

آورده اقتصادی کریدور شمال - جنوب در حالت ایده‌آل چقدر است؟

مجموع ترانزیت‌های ما اگر شکل بگیرد به ۶۰ میلیارد دلار می‌رسد، در مورد این کریدور هم فکر می‌کنم، اگر درست عمل کنیم تا ۱۵ میلیارد دلار می‌رسد.

شما چندی پیش با اشاره به بازار روسیه گفته بودید یکی از بازارهای مهم ما در بحث مصالح ساختمانی روسیه و قزاقستان است، اکنون صادرات ما در این حوزه چقدر است؟

ما صادرات مصالح به روسیه داریم و به‌زودی نمایشگاه مصالح ساختمانی در آنجا افتتاح خواهیم کرد که البته به نظر من این نمایشگاه مصالح ساختمانی چهار روزه نمی‌تواند باشد باید دو ماه باشد ‌که مشتری بیاید آنجا نقطه تو نقطه قراردادش را امضا کند.

عدد دقیق صادرات را نمی‌دانم، اما ۳۲ درصد رشد نسبت به پارسال داشتیم. آنها گفتند ما آمادگی داریم تا ۵ میلیارد دلار از شما مصالح ساختمانی بخریم ما باید در این زمینه فعالیت‌مان را سرعت ببخشم چرا آنها منتظر نمی‌مانند تا ما برویم، کشورهای مختلف تلاش می‌کنند که از این ظرفیت استفاده کنند.

درباره همکاری با قزاقستان نیز به‌زودی در قزاقستان سمیناری برگزار می‌کنیم که شرکت‌ها بتوانند صدور خدمات مهندسی داشته باشند زیرا قزاقستان کشوری مانند کاناداست. جمعیتش ۱۹ میلیون نفر و ۲.۷ میلیون مترمکعب است و بیشتر مواد اولیه مانند فسفات، مس، سنگ آهک، طلا، الماس، در این کشور وجود دارد، حالا کشوری که در منطقه این چنین معادنی وجود دارد چرا برویم از اروپا و آفریقا و آمریکای لاتین این مواد را تأمین کنیم، البته آنها را رد نمی‌کنیم، اما اولویت را  باید به اینجا بدهیم.

در بحث روسیه شما چندی پیش با خبرگزاری اسپوتنیک روسیه مصاحبه کردید که سامانه پرداخت میر روسیه در ایران قرار است راه‌اندازی شود و اینکه ایران و روسیه می‌خواهند، جایگزینی برای سوئیفت داشته باشند؟ آیا این اتفاق رخ داده است؟

سوئیفت یک مورد تعریف شده است، ما اکنون یک سوئیفت بین خودمان و روسیه و چند کشور دیگر تعریف کرده‌ایم و به‌زودی راه‌اندازی می‌شود.

سامانه میر از لحاظ نرم‌افزاری باید تطبیق داده شود، من فکر می‌کنم تا چند روز آینده این سامانه نیز راه بیافتد البته اطلاعات بیشتر در این زمینه را باید از رئیس کل بانک مرکزی بپرسید.

با توجه به اینکه روسیه تحریم‌ شده و اگر تحریم‌های ایران برداشته شود این اتصال مشکل‌ساز نمی‌شود؟

مگر ترکیه و هند با روسیه کار نمی کنند؟ ترکیه که جزو ناتوست و اعلام کرد من منافع مردم و کشور را دنبال می‌کنم و باید گاز از روسیه بگیرم و مردمم را نمی‌توانم سرما بدهم.

البته ما کارها و همکاری‌هایی که با روسیه انجام دادیم و در حال انجام است، مربوط به قبل از این مسائل است و پیش  از این تحولات آغاز شده بود، آنها با این وضعیتی که ایجاد  شده است، سرعت عمل روس‌ها بیشتر شده است، دنیا هم دنیای فرصت است و باید از هر فرصتی که ایجاد می شود، استفاده کرد.

شما چندی پیش اعلام کردید که در جریان سفر معاون نخست وزیر روسیه به ایران توافقی بین روسیه و ایران  انجام شده که بدهی ایران به روسیه در مورد نیروگاه بوشهر  از طریق تهاتر پرداخت شود، اما به تازگی سفیر روسیه در مصاحبه‌ای بار دیگر به موضوع اشاره کرده و گفته است که بدهی پرداخت نشده است. الان این اتفاق افتاده؟

این امر قرار است از طریق تهاتر کالاهای ساختمانی انجام شود. چرا ما اصرار می‌کنیم مصالح ساختمانی صادر شود؟ چون هم به نفع کشور است و هم می‌توانیم بدهی‌مان را پرداخت کنیم.

برخورد روس‌ها در مورد نیروگاه بوشهر بعد از نشست آقای مخبر معاون اول رئیس‌جمهوری و نواک معاون نخست وزیر روسیه برخورد خیلی بهتری شد.

کاری که آقای صالح‌آبادی، رئیس کل بانک مرکزی در مورد روبل و ریال واحد پول ایران و روسیه انجام دادند، این است که ما باید روبل آنجا خلق کنیم یکی از راه‌های سوآپ نفت و گاز است. یکی دیگر از راهکارها ترانزیت است. آنها باید حق ترانزیت را به ما بدهند. این پول آنجا خلق می‌شود، حالا که خلق شد آن تهاتری که ما گفتیم، می‌توان ایجاد کرد.

روس‌ها در مورد پروژه نیروگاه بوشهر و دیگر پروژه‌ها که در ایران کار می‌کنند گفته‌اند که ما حاضریم تمام پروژه‌ها را به سابکانتراکتور (کارفرمای) ایرانی بدهیم، البته همراه با انتقال تکنولوژی ساخت. اکنون نیز این کار را می‌کنند یعنی به جای اینکه خودشان سابکانتراکتور از روسیه بیاورند از سابکانتراکتور ما که خود آنها تایید کرده‌اند، انتخاب می‌کنند و اینها قطعات را می‌سازند.

در این مسیر در کنار ساخت، انتقال فناوری هم انجام می‌شود که برای نمونه این قطعات چه هستند؟ موادش چه چیزی است و دیگر مسائل مربوط به این موضوع.

شما این در ذهنتان باشد که ماشین‌سازی اراک را روس‌ها برای ما ساختند، روس‌ها زمانی که ذوب‌آهن را ساختند، گفتند برای اینکه ما نخواهیم به شما لوازم یدکی بدهیم، ماشین‌سازی اراک را درست می‌کنیم که خودتان بتوانید قطعات لازم را ایجاد کنید.

شما اگر با غربی‌ها صحبت کردید، بپرسید آمریکایی‌ها اینجا چه ساختند؟ جز هواپیمای اف‌-۴ و اف‌-۵ و اف‌-۱۴ چیزی دیگر ندادند آن هم تعمیراتش را.

به نظر شما آیا با احیای برجام سفره معیشتی مردم ایران تغییر می‌کند و تغییر ملموسی در زندگی مردم از بعد اقتصادی رخ می‌دهد؟

 درباره احیای برجام هم، همه می‌دانیم دولت به‌صورت جدی در این زمینه در حال کار کردن است و پس از یک مدتی توقف، دوباره کار فشرده آغاز شد و در حال جلو  رفتن است، بی‌شک از لحاظ روانی احیای برجام  بسیار موثر است.

گشایش در فروش نفت بیشتر، گشایش در کارهای بانکی تاثیرات خودش را دارد. اما باید ببنیم به چه صورتی اجرایی می‌شود. این خیلی مهم است. کسی منکر اهمیت احیای برجام نیست. در صورت احیای برجام برخی کشورهایی که اکنون با ما رابطه دارند، راحت‌تر با ما کار خواهند کرد. احیای برجام مثبت است، اما این گونه نیست که اگر  برجام نباشد ما کنار دیوار صبر کنیم تا برجام بیاید. در یکسال اخیر، روندی در حوزه دیپلماسی اقتصادی کشور ایجاد و وارد ریل شده است که در صورت احیای برجام، سرعت این ریل بیشتر می‌شود.

ما باید تلاش کنیم در این زمان در آنجاهایی که نقاط ضعف‌مان است، خودکفا شویم. در زمانی که برجام برگشت باید خیلی حواسمان باشد که دوباره دست به واردات نزنیم و در جهت خودکفایی و استقلال حرکت کنیم. مثلا آنقدر باید پالایشگاه بسازیم که یک بشکه نفت کشور صادر نشود و محصولات  آن را صادر کنیم، زیرا بشکه نفت را می‌توانند تعقیب کنند، اما محصولات آن را نه. ما الان نفت می‌فروشیم چون پالایشگاه نداریم اگر پالایشگاه به اندازه کافی داشته باشیم و محصولات پتروشیمی و بنزین تولید کنیم دیگر نیازی به فروش نفت نداریم.

آقای اوجی (وزیر نفت) در این زمینه خیلی خوب کار می‌کند، یکجا مشاهده کنند، ظرفیت است، بلافاصله از آن ظرفیت استفاده می‌کند، در منطقه مکران، جاسک و در بندرعباس چند پالایشگاه پرظرفیت ایجاد کردند و اگر این پالایشگاه‌ها به ظرفیت تولید برسند، دیگر نیازی نیست که ما نفت خام بفروشیم.

یک زمانی ما آروزی‌مان بود یک جایی پالایشگاه داشته باشیم ۴۰۰ هزار بشکه نفت ببریم آنجا فرآورده کنیم و بفروشیم که این کار در چند کشور آغاز شده است.

درباره پالایشگاه‌ها در داخل کشور کار شده است، ما اگر در پتروپالایشگاه خودکفا شویم، قول می‌دهم که دیگر در بسیاری جاها نمی‌توانند به ما فشار بیاورند.

براساس بعضی از گزارش‌ها، ایران باید حدود ۲۰۰ میلیارد دلار در حوزه صنعت نفت سرمایه‌گذاری کند که عقب‌ماندگی‌های ایجاد شده را جبران کند؟

تقریبا حدود ۵۰ میلیارد با سرمایه‌گذاری روس‌ها جبران شده است، اما باید به این موضوع سرعت بیشتری بدهیم برای نمونه در پارس جنوبی باید سرعت عمل بیشتری داشته باشیم.

درباره میدان گازی آرش نیز ما به خاطر عقب‌ماندگی‌هایی که داریم نتوانستیم به اندازه کویت و عربستان از این میدان بهره‌برداری کنیم؟

 در مورد میدان آرش مثل اینکه اقدام‌هایی آغاز شده است.

در این یکسال گذشته به چه میزان ساختار وزارت خارجه به سمت اجرای دیپلماسی اقتصادی حرکت کرده است؟ با توجه به برخی از تحلیل‌ها که گفته می‌شد این وزارتخانه ظرفیت لازم را برای این کار ندارد و اینکه شخص شما با توجه به سابقه فعالیت‌تان در حوزه اقتصادی در این زمینه  چقدر موثر بوده‌اید؟

آقای امیرعبداللهیان وقتی برای کسب رای اعتماد در مجلس سخنرانی می‌کرد گفت من ۴۰ درصد کار وزارت خارجه را به‌عهده معاونت دیپلماسی اقتصادی و فعالیت در حوزه اقتصاد قرار می‌دهم یعنی ۶۰ درصد را به چهار بخش کنسولی، سیاسی، رسانه و بین‌الملل دادند و ۴۰ درصد را به موضوع اقتصاد و آن را در اولویت نخست کار وزارت خارجه قرار دادند.

نخستین کار ما در وزارت خارجه در این حوزه باید این باشد دیپلماتی که می‌خواهیم به مأموریت اعزام کنیم اقتصاد محور باشد. بیشتر کسانی که در وزارت خارجه هستند، اقتصاد محور نیستند و تنها سیاسی هستند. ما در این دوره ۶۰ نفری که می‌خواستیم اعزام کنیم دو تا سه ماه به آنها به‌عنوان کارشناس اقتصادی آموزش دادیم. آنها را به حدود ۱۲ تا ۱۳ استان برای آشنا شدن با ظرفیت‌های داخلی مانند عسلویه، اصفهان، قزوین، خوزستان و اراک اعزام کردیم زیرا ما می‌گوییم دیپلمات اقتصادی که به ماموریت می‌رود نخست باید ظرفیت‌های ایران را بشناسد که چه توانی دارد؟ کجا ضعف دارد؟ با واردات و صادرات باید آشنا باشد و با آشنایی با اینجا، صادرات ما را به کشور محل مأموریت خود هدایت کند ما این آموزش را می‌دهیم و خیلی از استان‌ها هم راضی هستند.

اقدام دیگری که در این حوزه انجام داده‌ایم این بوده است که پست‌های بدون تغییر اقتصادی در وزارت امور خارجه را آزاد کرده‌ایم که تعداد آن تاکنون ۳۵ عدد بوده است، این کار را ادامه می‌دهیم و آموزش‌های لازم را هم به دیپلمات‌های اعزامی در حوزه اقتصادی  ارائه خواهیم داد.

ما به سفارت‌خانه‌ها گفته‌ایم، شماها دیده‌بان‌های کشور هستید، در موضوع دانش‌بنیانی که مقام معظم رهبری بر آن تاکید دارند، هم اکنون پروموت کردن بازار خارج از کشور برای  شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی یکی از وظایف سفارت‌خانه های ماست. کمیته‌ای از چند وزارتخانه را در وزارت خارجه شکل دادیم که هر هفته نشست دارند، روی سایت وزارت امور خارجه هم  اسامی ۶۲۰ شرکت دانش‌بنیانی که توانایی صادرات دارند، منتشر شده است و به همه نمایندگی‌هایمان اعلام کردیم که برای آنها بازار صادرات پیدا کنند.

از طرف دیگر هر کشوری که سه محصول از ما در حوزه نانو واردات داشته باشد حتما به آنجا می‌رویم تا خانه فناوری ایجاد کنیم، مانند کاری که در کنیا، ازبکستان، ارمنستان، انجام شده است همین الان یک تیم نانو از ایران در مکزیک، ونزوئلا و اروگوئه هستند که کار تکنولوژی‌های لبه ما ارائه کنند تا اگر بتوانیم تولیدات مشترک و صادرات داشته باشیم.

با سفیران هم باید کار کنیم و از آنها کار بخواهیم، برای نمونه سفیری که می‌گویند کار نکرده اکنون رابطه تجاری ۲۰۰ میلیونی ما را به یک میلیارد رسانده است چون که از وی کار خواسته شده است.

نوع همکاری شما در معاونت دیپلماسی اقتصادی  وزارت امور خارجه با دستگاه‌های دیگر چگونه است؟

در ستاد هماهنگی روابط اقتصادی خارجی مستقر در وزارت امور خارجه که حدود ۲۵ دستگاه مختلف در آن حضور دارند و در کمیسیون‌های مشترک، همکاری و تعامل گسترده‌ای داریم. به‌زودی گزارش عملکرد دستگاه‌ها برای تقویت دیپلماسی اقتصادی را تنظیم و در اختیار مقام‌های ارشد کشور قرار خواهیم داد و متناسب با ارزیابی‌ها، برای تحقق حداکثری منافع کشورمان در حوزه اقتصاد خارجی برنامه‌ریزی و تلاش خواهیم داشت.

شما در سخنان خود به تربیت کارشناسان اقتصادی در وزارت امور خارجه اشاره کردید لطفا درباره تفاوت وظایف وابستگان بازرگانی و کارشناسان اقتصادی هم توضیح دهید؟

وابستگان بازرگانی با محور وزارت  صنعت، معدن و تجارت (صمت) و نقش دیگر دستگاه‌های اقتصادی به وزارت امور خارجه معرفی شده و پس از ارزشیابی و مصاحبه به برخی از نمایندگی‌ها اعزام می‌شوند. ابتدای دولت فقط دو وابسته بازرگانی داشتیم و حالا به ۱۵ نفر رسیده و امیدواریم به سقف مورد نظر صمت که همانا ۳۵ نفر است نزدیک شویم. این وابستگان بازرگانی بیشتر به تقویت تجارت مشغول  هستند.

اما کارشناسان اقتصادی همان دیپلمات‌های حرفه‌ای وزارت خارجه هستند که می‌توانند از وابسته اقتصادی، دبیران درجه یک تا سه و یا رایزن درجه یک تا سه باشند. آنها علاوه بر مباحث تقویت تجارت، به ده‌ها وظیفه دیگر محوله در بخش‌های مختلف همانند جذب سرمایه، توسعه صادرات محصولات دانش‌بنیان، صادرات محصولات کشاورزی، انتقال فناوری و تقویت همکاری‌های اقتصادی در دیگر بخش‌ها مشغول هستند.

لطفا در مورد آخرین وضع اجرای قراداد جامع ۲۵ ساله بین ایران و چین توضیح دهید، عده‌ای معتقدند که این قرارداد فقط  روی کاغذ مانده است؟ و آثار اجرایی نداشته است؟

تاکنون وزیر خارجه دو سفر به چین داشتند و در سفر اول اعلام شد که اجرای این قرارداد آغاز شده است، یک نماینده چینی‌ها برای پیگیری این موضوع مشخص کردند، آقای امیر عبداللهیان هم من را به‌عنوان نماینده ایران در این حوزه در همان نشست با وزیر خارجه چین مشخص کردند. پس از دو ماه ونیم نماینده چینی‌ها به ایران آمد یکماه و نیم در ایران بود و با ارگان‌های مختلف از جمله بخش ترانزیت، مخابرات، نفت، گاز، بانک مرکزی و... نشست برگزار شد. نماینده چین وقتی به چین برگشت گزارش را به مقام‌های این کشور ارائه کرد.

بعد تماس تلفنی اخیر روسای جمهوری دو کشور ایران و چین و وزیر خارجه چین با آقای امیرعبداللهیان، آنها از ما دعوت کردند که به چین برویم و به‌زودی این سفر انجام می‌شود آقای رئیس‌جمهوری و همچنین آقایان مخبر و امیرعبداللهیان بر ضرورت انجام این سفر تاکید دارند و این سفر، یک سفر مقدماتی برای ملاقات دو رئیس‌جمهوری نیز است. درباره افزایش  همکاری‌ها بین ایران و چین و اجرای قرارداد کارهایی انجام شده است اکنون موضوعی که خیلی برای ما مهم است کار فاینانس است و در این زمینه فرمول‌هایی نو دادیم که امیدواریم اجرایی شود.

کار بانکی بین ایران و چین با توجه به بحث تحریم‌ها سخت بوده است، اما بهترین همکاری‌ها را داشته باشند و اگر برجام امضا شود آنها در کارهای مالی با ما راحت‌تر کار می‌کنند.

چینی‌ها، گاه به ما می‌گویند شما ما را در مقطعی هنگامی روی بعضی از پروژه ها در ایران کار می‌کردیم، بیرون کردید و حتی در این زمینه مصاحبه کردید که به غربی‌ها پیام بدهید که ما چینی‌ها را بیرون کردیم، اکنون هم می‌گویند که برجام امضا شود چه تضمینی وجود دارد که این کار را دوباره نکنید و چه اعتمادی باید بکنیم که این موضوع تکرار نشود؟

با سفر به چین به آنها این پیام را می‌دهیم هر اتفاقی بیفتد ما می‌خواهیم با شما کار کنیم.

برخی منتقدان دولت معتقدند که در وزارت امور خارجه دولت سیزدهم سه وزیر وجود دارد و آقایان باقری و صفری نیز خود را  وزیر می‌دانند؟

به هیچ‌وجه چنین حرفی نیست، ما با ایشان کار می‌کنیم و به‌هیچ‌وجه در این زمینه ادعایی نداریم، آقای باقری نیز در چارچوب وظایفش کارش را انجام می‌دهد و ما همگی مطیع آقای امیرعبداللهیان در چارچوب کار و وظایف خود هستیم.

به نظر می‌رسد که یکی از مؤلفه‌های قدرت ما در مذاکرات احیای برجام تحرکات دیپلماسی اقتصادی است با توجه به این که شما هم در مقطعی با گروه مذاکره کننده در مذاکرات حاضر بودید آیا این موضوع برای شما ملموس است؟

به نظرم یک دلیلی که آمریکایی‌ها تلاش می‌کنند که موضوع برجام حل شود این است که می‌بینند که با نیامدن‌شان مشکلات مان در حال حل شدن است و تا حدودی حل شده است و اگر ما این تحرک را نداشتیم، آنها فشار بیشتری به ما وارد می کردند.

با توجه به سفر اخیر وزیر امور خارحه به تعدادی از کشورهای آفریقایی لطفا درباره اهمیت کار با آفریقا هم توضیح دهید؟ و اینکه چندی پیش شما  گفته بودید که چند کشور آفریقایی  برای سفر شهروندان ایرانی لغو ویزا کرده‌اند، لطفا نام این کشورها را نیز بیان کنید؟

دو کشور موریس و ماداگاسکار ویزا را برداشتند و دو کشور دیگر هم در آینده اقدام‌هایی در این زمینه انجام خواهند داد.

در آفریقا نعمت روی زمین ریخته است که ما باید برویم با آنها کار کنیم، من  معتقدم که یک نفر فقط باید مسئول کار آفریقا باشد، ما باید ارتباطات وسیع‌تری با کشورهای آفریقایی داشته باشیم، به‌تازگی سفری به اوگاندا داشتیم، سفر خوبی بود، در این سفر از آقای رئیس‌جمهوری دعوت کردند که به این کشور آفریقایی سفر کنند.

در این مدت چه تعداد کمیسیون مشترک اقتصادی برگزار شده است؟ با توجه به اینکه یکی از اقدام‌های مهم معاونت دیپلماسی اقتصادی وزارت خارجه برگزاری این کمیسیون‌ها و پیگیری اجرای مصوبات این کمیسیون‌هاست.

ما تاکنون ۱۵ کمیسیون مشترک برگزار کردیم و تلاش داریم که تا آخر سال به ۳۰ تا ۳۵ عدد برسد و این آمار در مقیاس دوره‌های مشابه قابل توجه است، در معاونت دیپلماسی تمرکز ما روی برگزاری کمیسیون‌های مشترک و پی‌گیری اجرا شدن مصوبات آن است.

در این مدت برگزاری کمیسیون‌های مشترک را ما جدی گرفتیم، در ستاد اقتصادی خارجی که  ۴۰ سال است در وزارت خارجه برگزار می‌شود و اعتبار مصوبه‌هایش در حد مصوبه‌های هیئت دولت است. هر کمیسیون مشترکی را ارزیابی می‌کنیم و نمره می‌دهیم. به‌زودی وزارتخانه‌ها را درباره عملکردشان در کمیسیون‌های مشترک و همکاری‌های خارجی‌شان ارزیابی می‌کنیم و نتایج این ارزیابی در قالب گزارشی با امضای وزیر امور خارجه به رئیس‌جمهوری تقدیم می‌شود.

در این میان باید به این نکته هم اشاره کنم و این موضوع را از من قبول کنید که  الحق وزارت خارجه در این حوزه در حال خط شکنی است و کار را جلو می‌برد.

آقای صفری گفته می‌شود، شما دیپلماتی هستید که در دانشگاه جورج واشنگتن آمریکا تحصیل کرده‌اید، اما شرق‌گرا هستید و تمایل جدی به روسیه و چین دارید؟

من شرق‌گرا نیستم ... من نگاه می‌کنم منافع جمهوری اسلامی کجاست و از آن استفاده می‌کنم، شما ببینید کشورهای غربی کدام کار را می‌خواستند به ما بدهند که ما رد کردیم؟

یک نکته‌ای هم که می‌خواهم در این ارتباط اضافه کنم، این است که ما در دنیا یونیک هستیم، ابرقدرتی فقط به داشتن بمب اتم نیست، ما در فناوری‌های لبه پیشرفت‌های مطلوبی داشتیم و مقدار کمی با ابرقدرتی فاصله داریم.

وضع دیپلماسی اقتصادی ایران در سوریه و عراق چگونه است؟ در افکار عمومی این پرسش مطرح است که ایران چرا با وجود هزینه‌های زیادی که از نظر جانی و انسانی در سوریه پرداخت کرده در بازار سوریه و بازسازی آن حضور فعالی ندارد؟ و عرصه به دیگر رقبا واگذار شده است؟

در بازار عراق کار خودمان را انجام می‌دهیم و تلاش‌های خوبی انجام شده و وضع به نسبت خوب است.

درباره سوریه هم، مقابله با داعش ضروری بود و باید برای توسعه همکاری‌ها نیز تلاش برجسته‌تری داشته باشیم.

در بخش اقتصادی هم باید تلاش کنیم که نهایت بهره را از بازار سوریه ببریم. در سوریه بیشتر از اینها می‌توانیم کار کنیم به‌ویژه در کشت فرار سرزمینی، بخش لبنی، نساجی... فضای کار در سوریه خیلی زیاد خواهد بود.

 و سخن آخر

ما از طریق اقتصادی، روابط سیاسی را در آسیای مرکزی درست کردیم، در واقع می‌خواهم روی این موضوع تاکید کنم که کار اقتصادی می‌تواند ضمانت روابط سیاسی باشد به‌ویژه در زمینه صدور خدمات مهندسی و سرمایه‌گذاری در تکنولوژی‌های نوین. چرا روابط سیاسی با یک باد از هم پاشیده می‌شود، اما روابط اقتصادی در هم تنیده است و به راحتی به هم نمی‌خورد.