به گزارش شانا به نقل برنا، سیدابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری اسلامی ایران در رأس هیئتی با هدف حضور در کشورهای ونزوئلا، کوبا و نیکاراگوئه به آمریکای لاتین سفر کرد. با اینکه سه کشور، هدف سفر رئیسی است، ولی به نظر می‌رسد حجم بسیاری از تفاهم‌نامه‌های همکاری در کاراکاس و در زمینه انرژی امضا شود. ونزوئلا یکی از اعضای بنیان‌گذار سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و یکی از تولیدکنندگان مهم در بازار جهانی نفت است.  این کشور در میان ۱۵ کشور تولیدکننده برتر نفت و فرآورده‌ نفتی در سال ۲۰۱۷ بوده، اما تولید این کشور با توجه به افت قیمت نفت خام از ابتدای سال ۲۰۱۴ به‌طور قابل توجهی کاهش یافته است. ونزوئلا بزرگ‌ترین ذخایر نفتی جهان را دارد و این در صورتی است که تولید نفت خام این کشور به‌طور مداوم کاهش می‌یابد.

تولید نفت خام تحت تأثیر مشکلات مالی و تحریم‌های آمریکا در بخش نفت و گاز این کشور کاهش قابل ملاحظه‌ای را تجربه کرده است. این کشور دارای ذخایر نفتی اثبات شده حدود ۳۰۲ میلیارد بشکه در ژانویه ۲۰۱۸ است که بر این اساس بزرگ‌ترین دارنده ذخایر نفت در جهان به‌شمار می‌رود. بیشتر ذخایر اثبات‌شده ذخایر نفت این کشور از نفت خام سنگین تشکیل می‌شود.  

در نمودار زیر میزان ذخایر نفت تولید کنندگان قابل مشاهده است:

شرکت دولتی نفت ونزوئلا در حال فعالیت و سرمایه‌گذاری مشترک با شرکت‌های خارجی است و شرکای بزرگ سرمایه‌گذاری مشترک عبارت‌اند از: شورون، شرکت ملی چین، انی، استات اویل، توتال و رز نفت. تولید نفت خام ونزوئلا توسط شرکت دولتی این کشور و شرکای آن در ماه مه ۲۰۲۰ به‌دلیل کاهش قیمت نفت، مشکلات فنی، قطعی برق و تحریم‌های آمریکا علیه دولت مادورو به ۴۷۰ هزار بشکه در روز کاهش یافت و در ماه آوریل شاهد کاهش تولید نفت خام به میزان ۶۲۰ هزار بشکه در روز بود.  

در نمودار زیر تأثیر تحریم اعمالی ایالات متحده آمریکا بر تولید نفت ونزوئلا قابل ملاحظه است:

مشتریان نفتی ونزوئلا

مشتریان نفتی ونزوئلا قبل از تشکیل تحریم‌های نفتی از سوی ایالات متحده کشورهای چین، هند و آمریکا بودند که روند صادرات نفت ونزوئلا به کشورهای یادشده در نمودار زیر قابل مشاهده است.

این در صورتی است که پس از تحریم‌های اعمالی از سوی آمریکا صادرات نفت این کشور به‌شدت افت کرد و حتی بازار آمریکا که یکی از بازارهای اصلی صادراتی آن بود از دست رفت.

نمودار زیر نیز روند صادرات نفت ونزوئلا در شرایط تحریم در  سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۰ را نمایش می‌دهد:

صادرات نفت ونزوئلا به‌دنبال تحریم به پایین‌ترین سطح خود در ۱۷ سال گذشته رسیده است. مشتریان جدید ونزوئلا از ماه آوریل ۲۰۱۹ کشورهای مالزی و آفریقای جنوبی بودند که نمودار زیر گواه این آمار است:

انواع نفت خام های ونزوئلا

ونزوئلا هشت نوع نفت خام مختلف تولید می‌کند، اما بیشتر آن سنگین و ترش است. برخی از نفت‌ خام‌های سنگین آن با نفت خام سبک آن شامل نیجریه مخلوط می‌شود و همان‌طور که در شکل زیر قابل مشاهده است سهم تولید نفت سنگین ونزوئلا بین سایر کشورها ۱۹ درصد است.  

مهم‌ترین نفت خام‌های تولیدی این کشور بر اساس ویژگی‌ها و مشتریان آنها بر اساس جدول زیر است:

وضعیت پالایشگاه های ونزوئلا

ظرفیت اسمی پالایشی ونزوئلا در سال ۲۰۱۷ حدود ۲.۷ میلیون بشکه در روز بود که پالایشگاه‌های آن در ایالات متحده، کارائیب و ونزوئلا هستند، با این حال ظرفیت عملیاتی پالایشی با توجه به مشکلات تأسیساتی پالایشگاه‌های آن در داخل کشور به میزان قابل توجهی پایین و در سطح ۱.۸ میلیون بشکه در روز بود و در ابتدای سال ۲۰۱۸ با نرخ بسیار پایین ۲۰ درصد فعالیت می‌کردند.  

ظرفیت اسمی پالایش نفت خام این کشور در سال ۲۰۱۷ حدود ۱.۳ میلیون بشکه در روز بود که توسط شرکت دولتی پالایش می‌شد،  این در صورتی است که ظرفیت پالایش واقعی این کشور اوایل سال ۲۰۱۸ کمتر از نیمی از ظرفیت اسمی آن یعنی حدود ۶۲۶ هزار بشکه در روز بود و این آمار بر اساس گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا در سال ۲۰۱۸ است. در شکل زیر میزان ظرفیت پالایش ونزوئلا در مناطق مختلف مشاهده می‌شود.

این در صورتی است که در ابتدای سال ۲۰۲۰ شرکت نفت ونزوئلا دو پالایشگاه عملیاتی خود یعنی پالایشگاه‌های amuay و cardon را در ونزوئلا تعطیل کرده و امکانات آنها را در مرکز پالایشگاه پاراگوئا بسته است.  

به‌دلیل خرابی‌های متعدد و نبود فرآوری نفت خام پالایشگاه amuay با ظرفیت حدود ۶۴۵ هزار بشکه در روز به‌طور کامل تعطیل شد.  

همچنین شرکت نفت دولتی ونزوئلا بر آن است تا واحد fcc پالایشگاه cardon با ظرفیت ۹۰ هزار بشکه در روز را با ۶۰۰ متریک‌تن کاتالیزور وارداتی راه‌اندازی کند که نیازمند توان فنی بالا و به‌خصوصی است.

تعمیر و نگهداری؛ بزرگ‌ترین مشکل پالایشگاهی ونزوئلا

فعالیت واحد fcc این پالایشگاه به‌دلیل کمبود کاتالیزور و مشکلاتی که در واحد خدمات صنعتی پالایشگاه وجود داشت از ماه آوریل ۲۰۱۹ متوقف شده است، بنابراین یکی از مسائل حوزه پالایشگاهی ونزوئلا تعمیرات و نگهداری پالایشگاه‌های این کشور است که این موضوع به قطعات و تجهیزات فنی نیاز دارد. در این ارتباط با توجه به تحریم‌های اعمالی توسط آمریکا امکان تهیه این تجهیزات فراهم نبوده است و به همین دلیل ونزوئلا برای ترمیم پالایشگاه‌های دولتی این کشور و تکمیل فرآورده‌های نفتی مورد نیاز خود از کشور ایران درخواست کمک کرده است.  

در این زمینه ایران در حال تحویل تجهیزات بخش‌های پالایشگاهی، کاتالیزور و تکنیسین‌ها برای ترمیم مجتمع crp است و در صورتی که شرکت pdv موفق به ترمیم پالایشگاه‌های یادشده و واحدهای مرتبط به آن شود می‌تواند کسری فرآورده‌های نفتی را که موجب رشد ناآرامی در این کشور شده بود، به‌طور قابل توجهی کاهش دهد.  

تحریم‌های نفتی مشترک ایران و ونزوئلا از سوی ایالات متحده علاوه بر روابط تاریخی این دو کشور در اوپک سبب همکاری کشورهای ایران و ونزوئلا در زمینه هم‌پوشانی فناوری است.  

نمودار زیر ظرفیت پالایشگاه‌های مختلف ونزوئلا را نشان می‌دهد: 

ایران کشوری قابل اعتماد برای ترمیم خسارت‌های نفتی کاراکاس

ایران به‌دلیل موقعیت ویژه خود در منطقه به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین دارندگان ذخایر هیدروکربوری جهان دارای اهمیت است. نزدیکی به بازارهای مصرفی اروپای از طریق خشکی در مقایسه با سایر کشورهای غرب آسیا، همچنین امکان دسترسی به آب‌های آزاد در مقایسه با کشورهای آسیای میانه و قفقاز از نقاط قوت ایران محسوب می‌شود، همچنین ساختار با ثبات سیاسی و اجتماعی در منطقه، نیروی انسانی متخصص و سطح بالای دانش عمومی و تخصصی از مزیت‌های سرمایه‌گذاری در ایران است.  

سهم عمده درآمدهای ارزی حاصل از صادرات نفت در بودجه کشور وابستگی بخش‌های تولیدی به انرژی ارزان و بسیاری از نمونه‌های دیگر نشان‌دهنده جایگاه سوخت‌های هیدورکربنی در کشور است. ایران با داشتن ۱۶۰.۱۲ میلیارد بشکه ذخیره قابل برداشت هیدروکربور مایع و  ۳۳.۳۳ تریلیون مترمکعب ذخیره قابل برداشت گاز طبیعی در سال ۱۳۹۶ از عمده‌ترین کشورهای تأمین‌کننده انرژی جهان است.  

ذخایر قابل برداشت هیدروکربور مایع و گاز طبیعی در سال ۱۳۹۷ نسبت به سال ۱۳۸۳ به‌ترتیب نزدیک به ۱۶.۵ درصد و ۲۵.۲ درصد افزایش یافته که این موضوع به‌طور مستقیم از اکتشاف‌های جدید و بازنگری‌های انجام‌شده از مطالعات جدید مخازن نفت و گاز است.  

همچنین با وجود تحریم‌های اقتصادی، شرکت ملی نفت ایران توانسته سطح تولید نفت خام را حفظ کند و به اهداف صادراتی خود دست یابد. این شرکت با تکیه به توانمندی‌های داخلی اقدام به توسعه میدان‌های گازی به‌ویژه در میدان‌های مشترک کرده که این به افزایش تولید گاز غنی در سال ۱۳۹۶ منجر شده است.  

استفاده از ظرفیت ایران برای مقابله با تحریم‌ها توسط ونزوئلا:

ونزوئلا به دو صورت می‌تواند از ظرفیت خدمات نفت ایران برای مقابله با تحریم‌های آمریکا استفاده کند، اول از ظرفیت فنی و خدمات ایران برای انجام عملیات تعمیرات و نگهداری پالایشگاه‌های خود بهره ببرد تا کمبود فرآورده‌های نفتی را جبران کند و دوم با توجه به کسری فرآورده‌های نفتی در کوتاه‌مدت تا زمان انجام تعمیرات فرآورده‌های نفتی مورد نیاز واردات خود را از کشور ایران انجام دهد.

اورهال یا تعمیر و نگهداری پالایشگاه‌ها برای رساندن به حداکثر تولید و فرآوری نفت خام، یکی از مهم‌ترین محورهای سفر رئیس جمهور به ونزوئلا است و همان‌طور که رئیس جمهور در سفر به اندونزی، ظرفیت تجهیز ۱۲ بیمارستان این کشور به روبات‌های جراح را فراهم کرد، تجهیز پالایشگاه‌های کاراکاس به آخرین فناوری‌های روز دنیا که حاصل تلاش علمی فناوران ایرانی است، می‌تواند در عین کمک به این کشور برای جبران خسارات تعطیلی این واحدها، سودآوری برای کشورمان داشته باشد. ونزوئلا کشوری غنی و ثروتمند است که تحت تحریم آمریکا از به فعلیت رسیدن ظرفیت‌های خود محروم مانده است.