به گزارش شانا، سال ۲۰۱۳ مجمع بین‌المللی تغییرات آب‌وهوایی (IPCC) در تحقیقی که انجام داده بود اعلام کرد بر اساس شبیه‌سازی‌ها، تغییر دمای جهانی سطح زمین تا پایان قرن ۲۱ نسبت به سال ۱۸۵۰ تا ۱.۵ درجه افزایش می‌یابد.

با توجه به اهمیت موضوع سازمان ملل متحد، ۲۴ اکتبر هر سال (برابر با دوم آبان‌ماه) را به‌عنوان روز جهانی تغییرات اقلیمی تعیین کرده است تا در این روز توجه مردم جهان به این موضوع حیاتی جلب شود. دانشمندان می‌گویند حتی اگر همین حالا هم گازهای گلخانه‌ای را به‌اندازه چشمگیری کاهش دهیم، اثرات آن ادامه خواهد داشت، چراکه بخش‌های زیادی از محیط‌زیست به آستانه‌ها رسیده و دیگر تحمل فشار بیشتر را ندارد و اگر هم بخواهد خودش را با شرایط جدید هماهنگ کند به زمان زیادی نیاز دارد که تا آن زمان هم قطعاً تعداد زیادی از گونه‌ها منقرض، بسیاری از تالاب‌ها خشک و بخش زیادی از جنگل‌ها نابود خواهد شد.

نکته حائز اهمیت اینکه نخستین موضوعی که بعد از شنیدن کلمه تغییرات اقلیمی، به ذهن متبادر می‌شود تأثیرات آن بر آب‌وهوا، خشکسالی، کاهش منابع آبی، بادی و بسیاری موارد پیرامون محیط‌زیست انسانی است، حال‌آنکه بنا بر گزارش‌های بین‌المللی، تغییرات اقلیمی تأثیر بسزایی در کاهش منابع و ذخایر نفت و گاز دارد؛ موضوعی که مؤسسه وریسک مپلرکافت (Verisk Maplercoft) در تحقیقات خود به آن پرداخت و با ترکیب شاخص‌های قرار گرفتن در معرض تغییرات اقلیمی ساحلی و فراساحلی خود با داده‌های مربوط به تأسیسات نفت و گاز از مؤسسه وود مکنزی (Wood Mackenzie)، توانست دارایی‌های فیزیکی نفت و گاز موجود در مناطق مختلف را که تا اواسط قرن بیشتر در معرض تأثیرات تغییرات اقلیمی شدید قرار دارند، مشخص کند.

این داده‌ها نشان می‌دهد عملیات نفت و گاز خشکی در معرض طیف وسیعی از اثرات فیزیکی تغییرات اقلیمی از جمله افزایش سطح دریا، طوفان، موج گرما، سیل و سایر رویدادهای شدید اقلیمی قرار دارد.

بنا به گزارش این مؤسسه، در مجموع، ۱۰.۵ درصد از ذخایر نفت و گاز قابل استحصال جهان در مناطقی قرار دارد که طبق شاخص‌های قرار گرفتن در معرض تغییرات اقلیمی به‌عنوان «ریسک شدید» رتبه‌بندی می‌شوند و ۲۹.۵ درصد آنها دارای «ریسک بالا» هستند. رقم این ذخایر، معادل ۶۱۷ میلیارد بشکه نفت خام است؛ موضوعی که حکایت از آن دارد تهدیدهای اقلیمی مرتبط با عرضه نفت و گاز پیش‌تر آشکار شده است. نمونه آن، یخ‌زدگی تگزاس در فوریه ۲۰۲۱ بود که تولید نفت و گاز ایالات متحده را به کمترین حد کاهش داد یا طوفان آیدا سبب ثبت ۵۵ نشت در خلیج مکزیک شد و اختلال تاریخی در عرضه نفت خام و فرآورده‌های نفتی این منطقه ایجاد کرد، یا گرمای بی‌سابقه در روسیه، ذوب یخ‌های دائمی را تسریع کرد، روندی که به ۴۰ درصد از ساختمان‌ها و زیرساخت‌ها در مناطق شمالی که به‌شدت به تولید نفت و گاز وابسته هستند، آسیب رساند.

این نوع رویدادهای جوی وقتی مکرر و شدیدتر می‌شوند، شوک‌های بزرگ‌تری را در صنعت نفت و گاز ایجاد می‌کنند، اما شناسایی و افشای این مخاطره‌ها مطابق توصیه‌های «کارگروه افشای مالی مرتبط با اقلیم (TCFD)» اکنون ضرورت راهبردی برای شرکت‌های انرژی است، اگر بخواهند این تهدیدها را کاهش دهند و به نگرانی‌های سرمایه‌گذاران در مورد گذار به آینده کم‌کربن پاسخ دهند.

امنیت انرژی کدام مناطق جهان بیش از همه در خطر است؟

منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا نه‌تنها بزرگ‌ترین ذخایر نفت و گاز جهان را در خود جای داده است، بلکه بالاترین نسبت ذخایر در معرض مخاطره تغییر اقلیمی را نیز دارد. در شرایطی که شرکت‌های بزرگ نفتی برای کاهش تولید خود تحت‌فشار قرار دارند، راهبرد اقتصادی بلندمدت عربستان مبتنی بر هزینه‌های پایین و شدت کربن کم فرآیند تولید نفت در این کشور است، اما صرف‌نظر از عدم‌قطعیت در مورد میزان تقاضای جهانی نفت و گاز در دهه‌های آینده، قرار گرفتن عربستان در معرض شدیدترین تنش‌های گرمایی، کمبود آب و طوفان‌های گردوغبار پاشنه آشیل موفقیت این راهبرد شناخته می‌شود.

آفریقا دومین ذخایر نفت و گاز تحت‌تأثیر تهدید تغییرات اقلیمی را در جهان دارد، اگرچه این منطقه مقدار نسبتاً کمی از ذخایر قابل استحصال جهان را به خود اختصاص می‌دهد. در نیجریه، ۷۲ درصد ذخایر در معرض خطر اقلیمی زیاد یا شدید قرار دارد. این کشور با افزایش دما و الگوهای نوسانی بارندگی روبه‌روست که هم خشکسالی و هم سیل را به همراه خواهد داشت. این وضع نه‌تنها تولید هیدروکربن در این کشور را به خطر می‌اندازد، بلکه کشاورزی را نیز محدود می‌کند و در نتیجه، به‌طور مؤثر اقتصاد نیجریه حتی بیشتر از مخاطره وابستگی به ذخایر نفت و گاز در معرض تهدید قرار می‌گیرد.

همچنین شرکت‌هایی که دارای ذخایر نفت و گاز در مکان‌های در معرض شدید تأثیرات فیزیکی تغییرات اقلیمی هستند، با رویدادهای مخرب‌تر، هزینه‌های بالقوه بالاتر برای استخراج و نیاز به سرمایه‌گذاری در اقدام‌های کاهش آثار اقلیمی روبه‌رو خواهند شد. این شرکت‌ها ممکن است مجبور به توقف تولید شوند، یا اقدام به ایمن‌سازی تأسیسات خود در مقابل طوفان‌های استوایی کنند، یا زیرساخت‌های ساحلی را برای مواجهه با افزایش طوفان‌ها و افزایش سطح دریا ایجاد کنند. خطرات حوادث و نشت در مکان‌های حساس از نظر محیط زیستی نیز می‌تواند افزایش یابد، زیرا خطوط لوله در معرض رویدادهای شدید اقلیمی قرار می‌گیرند که ممکن است برای مقاومت در برابر چنین رویدادهایی طراحی نشده باشند.

راهبرد بین‌المللی برای مقابله با تغییرات اقلیمی

گریزی از این واقعیت وجود ندارد که صنعت نفت به‌شدت در معرض تأثیرات فیزیکی پدیده تغییرات اقلیمی و جهان نظارتی سخت‌گیرتر درباره انتشار گازهای گلخانه‌ای قرار دارد. برای نگه‌داشتن سرمایه‌گذاران، شرکت‌های انرژی باید نشان دهند اهداف خالص انتشار کربن صفر آنها، از طریق سیاست‌های شرکت، سرمایه‌گذاری‌ها و اقدام‌ها، به‌طور واقعی پشتیبانی می‌شوند.

ضمن اینکه خالص انتشار صفر زمانی حاصل می‌شود که انتشار جهانی دی‌اکسیدکربن حاصل از فعالیت‌های انسانی از طریق حذف دی‌اکسیدکربن طی یک دوره مشخص متعادل شود که آن هم در صورت روی‌ آوردن به اشکال پاک تولید انرژی، مانند انرژی خورشیدی، بادی و برق‌آبی، همچنین بهبود کارایی انرژی حیاتی حاصل می‌شود؛ موضوعی که پتری تالاس (Petteri Taalas)، دبیرکل سازمان جهانی هواشناسی بر آن تأکید کرده و معتقد است در صورتی جهان به هدف خالص انتشار صفر تا سال ۲۰۵۰ دست خواهد یافت که تولید و عرضه برق کم‌کربن طی هشت سال آینده دو برابر شود.

در همین حال در رویداد انرژی خاورمیانه به میزبانی ابوظبی که مهرماه سال جاری برگزار شد، ۲۰ شرکت نفت و گاز برای مقابله با تغییرهای اقلیمی، در ابتکار کاهش انتشار کربن‌زدایی اعلام مشارکت کردند، ضمن اینکه اعلام شد صنعت نفت و گاز برای تضمین امنیت انرژی جهان به ۱۴ تریلیون دلار یا ۶۰۰ میلیارد دلار در سال سرمایه‌گذاری تا سال ۲۰۴۵ میلادی نیاز دارد.