به گزارش شانا به‌نقل از هفته‌نامه بررسی تحولات بین‌المللی انرژی و تغییر اقلیم مدیریت کل امور اوپک و روابط با مجامع انرژی، براساس مطالعه مؤسسه «کربن مجرز دیتابیس» (Carbon Majors Database) اگرچه دولت‌ها در سال ۲۰۱۵ طی موافقت‌نامه پاریس متعهد شدند گازهای گلخانه‌ای را کاهش دهند، اما بیشتر تولیدکنندگان بزرگ جهان تولید سوخت‌های فسیلی و انتشار گازهای گلخانه‌ای مرتبط با آن را طی هفت سال پس از اجرایی‌شدن موافقت‌نامه اقلیمی در سال ۲۰۱۶ در مقایسه با هفت سال پیش از آن افزایش داده‌اند.

در پایگاه‌ داده‌های مؤسسه یادشده، اطلاعات ۱۲۲ شرکت از بزرگ‌ترین انتشاردهندگان تاریخی جهان جمع‌آوری شده است. با بررسی اطلاعات این شرکت‌ها، محققان دریافتند ۶۵درصد شرکت‌های دولتی و ۵۵درصد شرکت‌های بخش خصوصی تولید سوخت فسیلی خود را در هفت سال اخیر افزایش داده‌اند.

از میان این شرکت‌ها، بزرگ‌ترین انتشاردهنده گازهای گلخانه‌ای شرکت اکسون موبیل ایالات‌متحده است که در طول هفت سال گذشته با انتشار ۳.۶ گیگاتن دی‌اکسید کربن، ۱.۴درصد کل انتشار جهانی را به خود اختصاص داده است.

شرکت‌های شل، بی‌پی، شورون و توتال‌انرژی هرکدام با سهم حدود یک‌درصد انتشار جهانی در رتبه‌های بعدی قرار داشتند. بااین‌حال، بارزترین روند افزایش انتشار طی هفت سال اخیر، مربوط به رشد فزاینده انتشار شرکت‌های دولتی و غیردولتی، به‌ویژه در بخش زغال‌سنگ آسیاست.

تحقیقات پایگاه‌ داده‌های Carbon Majors از این نظر مهم است که با تخصیص انتشار کربن به شرکت‌هایی که از استخراج و تولید سوخت‌های فسیلی سود می‌برند، به‌جای افرادی که بعدها آن‌ها را سوزانده و کربن آن را به جو تخلیه می‌کنند، به تغییر روایت درباره مسئولیت بحران اقلیمی کمک می‌کند.

ریچارد هید، بنیان‌گذار مؤسسه «کربن مجرز دیتابیس»، گفت: این برای شرکت‌ها از نظر اخلاقی مذموم است که با علم به مضربودن محصولاتشان، به توسعه اکتشاف و تولید سوخت‌های کربنی طی چند دهه ادامه داده‌اند.

وی تأکید کرد: مصرف‌کنندگان را سرزنش نکنید، زیرا به‌دلیل تصرف دولت توسط شرکت‌های نفت و گاز، آن‌ها مجبور به مصرف نفت و گاز شده‌اند.

اطلاعات پایگاه‌ داده‌های یادشده که سال ۲۰۱۳ ایجاد شده است، شامل مقایسه روند انتشار بلندمدت دی‌اکسید کربن از انواع سوخت‌های فسیلی از سال ۱۸۵۴ است و روند انتشار اخیر را از زمان اجرای موافقت‌نامه پاریس در سال ۲۰۱۶ شامل می‌شود.

روند تاریخی انتشار ۱۲۲ نهاد مورد بررسی، از آغاز انقلاب صنعتی (از سال ۱۷۵۱) تاکنون به ۱۴۲۱ گیگاتن دی‌اکسید کربن می‌رسد. این نهادها که ۷۲درصد از انتشار ناشی از سوخت فسیلی و سیمان را به خود اختصاص می‌دهند، شامل ۷۵ شرکت خصوصی، ۳۶ شرکت دولتی، ۱۱ دولت، ۸۲ واحد تولید نفت، ۸۱ واحد گاز، ۴۹ واحد زغال‌سنگ و ۶ کارخانه سیمان می‌شود.

از منظر رتبه جهانی انتشار تاریخی، تولید زغال‌سنگ بخش دولتی چین با سهم ۱۴درصد در انتشار تاریخی دی‌اکسید کربن، با فاصله زیاد بیشترین سهم را دارد. به‌طوری‌ که انتشار این بخش، بیش از دو برابر انتشار اتحاد جماهیر شوروی سابق است که در رتبه دوم قرار دارد و بیش از سه برابر بیشتر از انتشار شرکت نفت سعودی آرامکوست که در رتبه سوم قرار دارد.

در این رتبه‌بندی، شرکت‌های بزرگ نفت آمریکایی شورون (۳درصد) و اکسون موبیل (۲.۸درصد) در رتبه‌های چهارم و پنجم قرار دارند و پس از آن‌ها، شرکت‌ ملی نفت ایران و گازپروم روسیه در رتبه‌های ششم و هفتم هستند. پس از آن‌ها، دو شرکت اروپایی بی‌پی و شل هرکدام با سهم بیش از ۲درصد قرار دارند. رتبه دهم این فهرست متعلق به شرکت زغال‌سنگ هند (Coal India) است.

ظهور آسیا در قرن بیست‌ویکم زمانی به‌عنوان یکی از مناطق مؤثر در انتشار جهانی کربن آشکار می‌شود که سوابق تاریخی با داده‌های دوره هفت‌ساله ۲۰۲۲-۲۰۱۶ مقایسه شود. در این دوره، سهم زغال‌سنگ چین به بیش از یک‌چهارم کل انتشار دی‌اکسید کربن افزایش‌ یافته است، همچنین سهم شرکت آرامکوی عربستان سعودی به حدود ۵‌درصد می‌رسد. درواقع، ۱۰ شرکت برتر انتشاردهنده کربن در این دوره هفت سال اخیر، نهادهای دولتی چین و روسیه به همراه کشورهای هند و ایران هستند. انتشار شرکت‌های سرمایه‌دار غربی، به غیر از شرکت اکسون موبیل که با سهم ۱.۴درصد در رتبه یازدهم قرار دارد، به نیمی از میانگین تاریخی خود نمی‌رسند.

ممکن است در آینده تصویر انتشار جهانی و سهم کشورها دوباره تغییر کند. ایالات‌متحده بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت و گاز جهان است. جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا، به چند پروژه اکتشافی جدید مجوز اعطا کرده است. کشورهای حوزه خلیج‌فارس نیز در حال برنامه‌ریزی برای افزایش تولید نفت و گاز خود هستند.

هم‌اکنون شرکت‌های نفتی بزرگ اکسون موبیل، شورون، بی‌پی و شل همگی دارای اهداف خالص انتشار هستند، اگرچه تعاریف آن‌ها از این هدف و روش‌های دستیابی به آن متفاوت است. بسیاری از شرکت‌های موجود در این فهرست سرمایه‌گذاری‌هایی در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر انجام داده‌اند. بااین‌حال تحلیل تازه نشان می‌دهد بیشتر شرکت‌های نفتی تولید خود را پس از موافقت‌نامه پاریس افزایش داده‌اند.

ریچارد هید، بنیان‌گذار مؤسسه «کربن مجرز دیتابیس»، استدلال می‌کند که تولیدکنندگان سوخت فسیلی موظف‌اند آسیب‌هایی را که به اقلیم وارد کرده‌اند، بپردازند.

وی به پیشنهاد میا موتلی، نخست‌وزیر کشور جزیره‌ای باربادوس، درباره شرکت‌های نفت و گاز مبنی بر اینکه حداقل ۱۰ سنت به ازای هر دلار درآمد نفتی به صندوق ضرر و زیان (Loss&Damage) کمک کنند، اشاره می‌کند.