رضا پدیدار در گفت‌وگو با خبرنگار شانا در مورد مسئله ناترازی انرژی اظهار کرد: اکنون در کشور انرژی بسیار زیادی تولید می‌شود، اما متأسفانه این مقدار انرژی به شکل بسیار بد و نامناسبی مصرف می‌شود.
وی با بیان اینکه به گواه نظر کارشناسان، ناترازی انرژی یک ابرچالش بزرگ در کشور است، افزود: امروز پیامدهای این مسئله در بخش‌های مختلف جامعه مانند صنعت و تولید احساس می‌شود و می‌توان گفت این ناترازی ما را در یک مسیر منتهی به سقوط اقتصادی قرار داده زیرا به‌صورت مرحله‌ای منجر به کاهش بهره‌وری و اختلال در فعالیت‌های اقتصادی شده است.
با دست خودمان، ناترازی انرژی را بیشتر می‌کنیم!
رئیس کمیسیون توسعه پایدار، محیط زیست و استاندارد اتاق ایران با اشاره به اینکه ناترازی انرژی پدیده‌ای نیست که طی چند روز و چند ماه شکل گرفته باشد، بیان کرد: این موضوع سابقه طولانی در کشور دارد که ردپای آن حتی در پیش از انقلاب هم دیده می‌شود. از ریشه‌های اصلی شکل‌گیری ناترازی انرژی، می‌توان به «ساختار حفظ صنعت»، «ساختار توسعه صنعت» و «ساختار تأسیسات صنعت» اشاره کرد؛ هرکدام از این عوامل، دارای فرآیندی است که رابطه مستقیمی با بخش نفت، گاز، پالایش، پتروشیمی و از همه مهم‌تر با بخش برق دارد.
پدیدار با بیان اینکه در سالیان اخیر به دلیل رشد جمعیت و عدم آگاهی جامعه از نحوه صحیح مصرف، بیشترین چالش را در مصارف خانگی و اداری در جامعه داشته‌ایم، اظهار کرد: تداوم این وضعیت منجر به «گسترش ناترازی‌های دامن زده» شده است، به عبارت دیگر، با دست خودمان و با بد مصرف کردن، شکاف ایجادشده میان مقدار تولید و مصرف را افزایش دادیم؛ البته این موضوع نیازمند امکانات استاندارد گرمایشی و سرمایشی است که متأسفانه اکنون کمتر به آن توجه می‌شود.
وی با اشاره به نقش حکمرانی در شکل‌گیری ناترازی انرژی گفت: مهم‌ترین ضعف حاکمیتی به‌ویژه در سطوح قانون‌گذاری است که می‌توان به آن اشاره کرد، عدم تصمیم‌گیری در حوزه انرژی و همچنین پیگیری نکردن برای رعایت استانداردهای روز جهانی است؛ نخستین گام برای رفع این چالش این است که حداقل کف استاندارها را رعایت کنیم که می‌توان با اطمینان گفت در صورت توجه به این موضوع، بخش عمده‌ای از ناترازی‌ها حل خواهد شد.
راندمان پایین نیروگاه‌ها، یک چالش جدی در بحث ناترازی انرژی
نایب رئیس فدراسیون نفت ایران با اشاره به اینکه یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های ما در بحث ناترازی انرژی این است که نیروگاه‌های ما مطابق ظرفیت‌های استاندارد خود عمل نمی‌کنند، گفت: در یکی از جلسات، یکی از مقامات وزارت نیرو می‌گفت که راندمان نیروگاه‌ها قرار بوده از ۳۶ درصد به ۴۸ درصد برسد، اما هیچ‌کس پیگیر این مسئله نشد و در نهایت می‌بینیم که در این موضوع حتی عقب‌گرد هم داشته‌ایم.
پدیدار ادامه داد: با توجه به قدمت طولانی نیروگاه‌های ما که از دهه ۱۳۲۰ به بعد فعال شدند اما نکته عجیب اینجاست که اصلاً این موارد، مورد رصد قرار نمی‌گیرد که ما چگونه می‌توانیم این نیروگاه‌ها را به بازدهی مناسب برسانیم.
وی با بیان اینکه در مقایسه با متوسط بهره‌برداری از نیروگاه‌ها در دنیا، می‌توان گفت نیروگاه‌های ما اکنون نصف این راندمان را تجربه می‌کنند، اظهار کرد: به عبارت دیگر، اگر نیروگاهی در یک کشور توسعه‌یافته اروپایی، راندمان ۵۶ تا ۵۸ درصدی را ثبت می‌کند، نیروگاه‌های موجود در ایران راندمان زیر ۳۰ درصد دارند، همان‌طور که می‌بینید این یک فاجعه است! یعنی همان‌قدر انرژی را مصرف می‌کنند اما نصف آن بازدهی دارند.
برای کاهش اتلاف انرژی در نیروگاه‌های کشور، چه باید کرد؟
نایب رئیس فدراسیون نفت ایران در خصوص ارائه راهکار برای کاهش اتلاف انرژی در نیروگاه‌ها، گفت: در مواجهه با این وضع باید دو کار انجام داد، کار نخست این است که راندمان نیروگاه‌های گازی و فسیلی را تا حد ممکن، بالا ببریم تا دچار ناترازی نشویم؛ بعد از این به نظر من، باید ابتدا کل نیروگاه‌های کشور را بر اساس نوع، ظرفیت و فرآیند تبدیل انرژی در آنها، طبقه‌بندی کنیم.
پدیدار ادامه داد: برای نمونه، همان‌طور که می‌دانید دو مکانیسم صنعتی در تولید برق از طریق نیروگاه‌ها وجود دارد، «دیزل ژنراتور» و «ژنراتورهای گازی». دیزل ژنراتورها هم سوخت مایع مصرف می‌کند و هم سایر سوخت‌های مجاز اما مورد دوم فقط با گاز کار می‌کند؛ استفاده از هرکدام از اینها مزایا و معایبی دارند. باید ابتدا تفاوت‌ها شفاف شود و سپس انتخاب کنیم که استفاده از کدام‌یک در چه منطقه‌ای، به صرفه‌تر است.
وی افزود: یک اقدام مهم دیگر که در تأسیس نیروگاه‌های جدید می‌توان در دستور کار قرار داد این است که نیروگاه‌های کشور را در دو یا سه مقیاس (کوچک، متوسط و بزرگ) تقسیم‌بندی و ارائه کنیم. اگر نیروگاه‌های گازسوز کوچک را در کشور توسعه دهیم، هم نگهداری آن آسان‌تر است و هم بازدهی و راندمان آن را می‌توان با هزینه کمتر، بالا نگه داشت؛ همچنین می‌توان آن را به بخش خصوصی واگذار کرد تا دولت هم از تصدی‌گری در این حوزه فارغ شود.
نیروگاه‌هایی که با لابی سیاسی ایجاد شدند و الان خاک می‌خورند
رئیس کمیسیون توسعه پایدار، محیط‌زیست و استاندارد اتاق ایران با بیان اینکه ایران یکی از کشورهای منحصربه‌فرد در منطقه است که تنوع اقلیمی بسیار زیادی دارد، گفت: از طرف دیگر نیروگاه‌های مختلفی ازجمله دیزلی، گازی، بخاری، سیکل ترکیبی، برق‌آبی، هسته‌ای، خورشیدی، بادی، زمین‌گرمایی و انواع دیگر وجود دارد؛ سؤالی که مطرح می‌شود این است که آیا برای اقلیم‌های مختلف ایران، مطالعه‌ای انجام شده است که کدام‌یک از نیروگاه‌ها در مناطق مختلف، می‌تواند بیشترین بازدهی داشته باشد؟ من تا به حال شاهد چنین مطالعه‌ای نبودم.
پدیدار ادامه داد: به‌دلیل بی‌توجهی به همین مطالعات، دیده می‌شود در منطقه‌ای که امکانات برق‌آبی نداریم، نیروگاه برق‌آبی تأسیس شده و در نتیجه آن نیروگاه اکنون خاک می‌خورد و اصلاً کارایی ندارد. وقتی بر اساس معیارهای مدیریت سیاسی و نه اقتصادی، یک نیروگاه ایجاد می‌شود، نتیجه هم طبیعتاً چیزی جز شکست نیست.
وی با اشاره به لزوم استفاده بهینه از نیروگاه‌های دیزلی، بیان کرد: ما می‌توانیم برای شهرهای کوچک یا مناطق دورافتاده و یا به‌عنوان برق اضطراری در مکان‌های مختلف، نیروگاه دیزلی راه‌اندازی کنیم که نیازی به آب ندارند؛ اما اکنون چون میزان بازدهی این نیروگاه‌ها پایین است، دیگر به سمت راه‌اندازی آنها نمی‌رویم؛ این در حالی است که در برخی مواقع هزینه راه‌اندازی این نیروگاه‌های از هزینه انتقال برق به برخی مناطق کمتر است.
رئیس کمیسیون توسعه پایدار، محیط‌زیست و استاندارد اتاق ایران در خصوص راندمان پایین نیروگاه‌های گازی تصریح کرد: این نیروگاه‌ها از لحاظ تکنیکی سیال هستند و عمدتاً از کمپرسورها استفاده می‌کنند، این کمپرسورها کار مکش هوا را انجام می‌دهند و سبب راندمان نیروگاه می‌شوند که البته آلودگی محیط‌زیست را هم در پی دارد چون احتراق باید کامل شود، با علم به این شرایط، ضریب بازدهی این نیروگاه باید چقدر باشد؟ در صورتی فعالیت این نیروگاه مقرون‌به‌صرفه است که مطابق نمونه‌های خارجی، بازدهی بالای ۵۰ درصد داشته باشد، این در حالی است که بازدهی این نیروگاه‌های در ایران زیر ۳۰ درصد است.
پدیدار ضمن اشاره به اینکه اکنون در سایر کشورها برای جلوگیری از تخریب محیط‌زیست، تولید برق از زباله رایج شده است، گفت: با وجود این، متأسفانه در ایران کمتر به این موضوع پرداخته می‌شود.
دولت باید در حوزه تولید انرژی، دست از خودمحوری بردارد!
نایب رئیس فدراسیون نفت ایران با بیان اینکه دولت با خودمحوری در حوزه تولید انرژی، چالش‌های زیادی برای خود و جامعه ایجاد کرده است، تصریح کرد: اکنون در مقاطعی از سال، برق یا گاز فعالیت‌های تولیدی و صنعتی و یا حتی خانگی قطع می‌شود، این در حالی است که با ورود بخش خصوصی می‌توان بخش زیادی از این مشکلات را رفع کرد. البته لازمه این کار، مقدمه‌سازی، اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی است که این امر باید توسط رسانه‌های تخصصی صورت گیرد.
وی در پایان با اشاره به لزوم اصلاحات اقتصادی برای برطرف کردن ناترازی انرژی گفت: تا زمانی که مدیریت سبد اقتصادی کشور، در دست دولت، صندوق‌های بازنشستگی و شرکت‌های خصولتی باشد، امیدی به تغییر رویکرد و اصلاح این وضعیت وجود ندارد، اما اگر ترکیب مدیریتی سبد اقتصادی (که اکنون ۹۰ درصد در دست دولتی‌ها و خصولتی‌هاست)، تغییر کند، می‌توان به بهبود شرایط امیدوار بود چراکه بخش خصوصی نظام اقتصادی را بهتر درک می‌کند و متناسب با درآمد خود، هزینه ایجاد می‌کند.
نظر شما