به گزارش شانا به نقل از هفته‌نامه مشعل، از «گواتر»، سیستان‌وبلوچستان تا «بُردِخون»، بوشهر، سواحل و باتلاق‌ها را به محاصره خود درآورده. اهالی بندرعباس «حرا» می‌نامندش، اما بلوچستانی‌ها «تمر»، بوشهری‌ها «گُرم» می‌خوانندش و اهالی دیگر جنوب «تول» صدایش می‌زنند. هرکجا که باشد، ریشه‌هایش را به خورد آب شور می‌دهد و قد می‌کشد و سر از آب بیرون می‌زند تا چشم‌اندازی بسازد از سبزی و طراوت یک جنگل. هم‌زیستی پرندگان ماهیخوار و حرا، قصه‌ای است طولانی. انواع ماهی خورک، درنا، لک‌لک، پلیکان، مرغابی و مرغ‌های دریایی هم از صدقه‌سر بودن حراها، دلی از عزا درمی‌آورند به وقت گرسنگی. آبزیانی همچون گل خورک، مار دریایی، خرچنگ، میگو، شیلو، کلینگ، حلزون و قورباغه و دیگر ماهی‌ها هم همسایگان خوبی هستند برای حراها. هرجا که حراها کنار هم‌قطار می‌شوند و جنگلی زیبا را ترسیم می‌کنند، آب‌وهوا تلطیف می‌شود و خاک از فرسوده شدن، دست می‌کشد.طبق تحقیق جامعی که در سال ۲۰۲۱ در ۱۴۵ مکان مختلف صورت گرفته، ارزش اقتصادی سالانه جنگل‌های حرا بین ۲.۷۷۲ تا ۸۰.۳۳۴ دلار در هکتار برآورده شده است. طبق این برآوردها میانگین سود حاصل از فعالیت‌های تفرجی و گردشگری در هر هکتار از جنگل‌های حرا ۳۷.۹۲۷ دلار تخمین زده شده است. این تحقیقات نشان می‌دهد در صورت حفاظت منطقی و درست از جنگل‌های حرا، این امکان وجود دارد که بازدهی در سال به مرز بالای ۲۵۷.۹۰۵ دلار هم برسد. در ایران نیز ارزش تفرجگاهی جنگل‌های حرای منطقه حفاظت شده در جنوب استان هرمزگان، سالانه ۲.۴۵۵ دلار در هکتار و درمجموع حدود ۲۰ میلیون دلار در سال برآورد شده است. البته طبق تحقیقات و گزارش‌های منابع طبیعی، ارزش اقتصادی جنگل‌های حرا در ایران، به‌ویژه در استان‌های جنوبی مانند بوشهر، به‌طور تقریبی بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ میلیون دلار برآورد شده است. این ارزش شامل عوامل مختلفی مانند تولید چوب، خدمات اکوسیستمی (حفاظت از سواحل و تنوع زیستی) و تأمین منابع غذایی و دارویی می‌شود.
کاشت بیش از ۳۰۰ هزار نهال در یک سال
۷۳۶ هکتار جنگل حرا، نوار ساحلی بوشهر را محاصره کرده و ۴۳۳ هکتار جنگل طبیعی و ۲۹۳ هکتار که به دست عاشقان طبیعت کاشت شده‌اند. در این میان جنگل‌های حرای «نایبند» ۳۹۰ هکتار را به نام خود زده‌اند؛ جنگل‌هایی که به‌واسطه گستردگی در جنوب غرب آسیا و ایران، نامشان سر زبان‌ها افتاده است. جنگل‌های حرای عسلویه حکم انبار هوای زیستی آب‌های جنوب ایران را دارند در میانه آلودگی‌هایی که هرازگاه راه نفس شهر را می‌گیرند. جنگل‌های حرای دیر، نخیلو، خور بردستان و مل‌گنزه هم با بیشترین تراکم، سواحل جنوبی بوشهر را زینت بخشیده‌اند. حرا، شش‌های سواحل جنوبی است و برای همین ۱۲ هزار و ۵۰۰ هکتار از اراضی ساحلی استان بوشهر برای کشت نهال حرا شناسایی شده‌اند. هرچند در یک سال گذشته بیش از ۷۰۰ هکتار از سواحل بوشهر جنگل‌کاری شدند. مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان بوشهر از طرح ملی کاشت یک میلیارد نهال در کشور می‌گوید. نهال‌ها یا همان مانگروهایی که به گفته عبدالرحمن مرادزاده، حد فاصل خشکی و دریا و در مناطق جزر و مدی خلیج‌فارس قد می‌کشند و جنگل‌های حرا را به‌وجود می‌آورند. اهالی استان و علاقه‌مندان به طبیعت هم پای کار آمده‌اند و طبق آمارهای محیط‌زیست استان، طی یک سال گذشته بیش از ۳۰۰ هزار نهال کاشته‌اند. هرچند خود محیط‌زیست هم ۴۰ هزار اصله نهال درخت و نهال حرا را در دریا و سواحل شهر بوشهر کاشته تا شهر نفس تازه کند.
۷۲۰ هکتار جنگل حرا زیر سایه مسئولیت اجتماعی
عسلویه از دیرباز یکی از زیباترین سواحل را به‌واسطه قرار گرفتن در خلیج نایبند داشته است. وجود مخزن عظیم گازی پارس جنوبی در آن و شکل‌گیری تأسیسات مختلف دریایی و خشکی در چند دهه گذشته، ظاهر و شرایط این منطقه را با تغییراتی مواجه کرده است. با این حال جنگل‌های حرای سواحل خلیج نایبند و بخش‌های دیگر ساحلی در استان بوشهر مناظر زیبایشان را دارند و کارکرد خود را در اکوسیستم منطقه حفظ کرده‌اند. وزارت نفت و شرکت‌های تابعه آن، از سال‌های ابتدایی حضور خود در این منطقه، همسو با مسئولیت اجتماعی برای حفاظت از محیط‌زیست و توسعه فضای سبز، بیش از ۱۲۰ هکتار جنگل‌کاری در این منطقه انجام داده‌اند.
البته بیشترین جنگل‌کاری در عسلویه مربوط به منطقه «پارک جنگلی عسلویه» است. برخی نواحی نزدیک به سواحل بندر بوشهر و جزیره خارک هم به جنگل‌های حرا مزین شده‌اند. وزارت نفت اینجا هم آستین‌ها را بالا زده و حدود ۱۰۰ هکتار را جنگل‌کاری کرده است. این وزارتخانه در شهرستان دیر حدود ۲۰۰ هکتار، در نخیلو، حدود ۱۰۰ هکتار، در منطقه خور بردستان، حدود ۱۰۰هکتار و در منطقه مل‌گنزه، حدود ۱۰۰ هکتار جنگل‌کاری داشته است؛ همه اینها یعنی ۷۲۰ هکتار جنگل حرا که همچنان ادامه دارد.
۱۵۳ هکتار جنگل به همت شرکت‌ها پا گرفته
سیاوش کلبی، رئیس جنگلداری و جنگل‌کاری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان بوشهر از ۱۰۰ هکتار جنگل‌کاری به همت شرکت پتروپالایش کنگان، ۱۵هکتار جنگل‌کاری از سوی پتروشیمی زاگرس و ۱۰ هکتار جنگل‌کاری از سوی انرژی عسلویه خبر داد. به گفته کلبی ۸ هکتار جنگل‌کاری دیگر به همت پتروشیمی نوری، ۱۰ هکتار از سوی پتروشیمی بوشهر و ۱۰ هکتار با همراهی پتروشیمی پردیس به فضای جنگل‌های حرا اضافه شده است.
به گفته رئیس جنگلداری و جنگل‌کاری، اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان بوشهر شروع کار اداره کل منابع طبیعی با مجموعه وزارت نفت، مربوط به تفاهم‌نامه‌ای است که در سال ۱۳۹۶ امضا شد. تفاهم‌نامه‌ای که بنا بر مفاد آن قرار بود ۱۱۰۰ هکتار فضای سبز در مجموعه تملک پارس جنوبی انجام شود، بنا بر نظر کلبی شروع مجدد همکاری دو مجموعه به سال ۱۴۰۲ برمی‌گردد که ۱۵۰ هکتار از عرصه‌ها در محدوده بردخون از توابع شهرستان دیر با گونه حرا جنگل‌کاری شد. البته در سال جاری هم از محل مسئولیت‌های اجتماعی در زمینه تجهیز نهالستان و تولید نهال ۱۵۰ هکتار جنگل‌کاری رقم خواهد خورد.
۵ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان اعتبار برای سال ۱۴۰۳
صحبت از جنگل‌کاری و کاشت نهال که به میان می‌آید، امیدها برای سرسبزی بیشتر جوانه می‌زنند، پس‌تولید اصله نهال می‌شود گام اول این آرزو. شاید برای همین آرزوست که در سال جاری یک‌میلیون و ۱۸۳هزار اصله نهال تولید شد. مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری بوشهر از اختصاص ۵ میلیارد و ۵۰۰میلیون تومان اعتبار برای تولید نهال تنها برای سال ۱۴۰۳ می‌گوید. به‌واسطه همین تأمین اعتبار است که عبدالحسین گرشاسبی از تولید ۶۸۳ هزار اصله نهال در نهالستان‌های دولتی و ۵۰۰ هزار اصله نهال در نهالستان‌های خصوصی در سال ۱۴۰۳ خبر می‌دهد. طبق آمارهای منابع طبیعی و آبخیزداری بوشهر در سالی که گذشت (۱۴۰۲) ۳ میلیون و ۸۰۰هزار اصله نهال تولیدشده تا به سرسبزی استان بیفزاید. گرشاسبی از آینده‌ای می‌گوید که در آن قرار است ۱۲ میلیون اصله نهال تولید شود؛ آینده‌ای به طول چهار سال حد فاصل سال‌های ۱۴۰۲ تا ۱۴۰۶.
اعتبار ۳۵ میلیارد ریالی برای ۳ سال آینده
وزارت نفت حامی جنگل‌های حرا و به‌عبارتی حامی نفس‌گاه‌های بوشهر است. تقویم که به سال ۱۴۰۰ رسید یکی از شرکت‌های زیرمجموعه وزارت نفت طی تفاهم‌نامه‌ای ۱۷ میلیارد ریالی با سازمان حفاظت محیط‌زیست حمایتش را از محیط‌زیست استان بوشهر اعلام کرد. فرهاد رنجبر، کارشناس ارشد مسئولیت اجتماعی این شرکت از بندهای دیگر این تفاهم‌نامه می‌گوید. اینکه قرار است در لایروبی، مطالعات آبی و کاشت حرا در زیستگاه‌های حرا هم مشارکت داشته باشد. این حمایت‌ها و مشارکت‌ها ادامه داشته تا همین خرداد ۱۴۰۳ که پتروشیمی پردیس تصمیم می‌گیرد حمایت از اکوسیستم جنگل‌های حرا و تالاب‌های استان را ادامه بدهد. فرهاد رنجبر از تفاهم‌نامه سه‌ساله‌ای می‌گوید که طی آن شرکت ۳۵ میلیارد ریال پرداخت می‌کند برای اینکه حافظ و حامی جنگل‌های حرا بوشهر باقی بماند.
نظر شما