به گزارش خبرنگار شانا، وحید مشایخی، رئیس ازدیاد برداشت شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب امروز (دوشنبه، ششم اسفند) در نشست تخصصی «نیازهای فناورانه شرکت ملی نفت ایران» در سومین همایش پتروتک گفت: شرکت ملی نفت ایران در نظر دارد اعتبارات لازم برای پروژه‌های پژوهش و فناوری را تأمین کند، اما تۀمین این اعتبار با چالش‌هایی همراه است.  

وی با بیان اینکه اصلاحات در مجوزها و چارچوب‌های مرتبط با قراردادها، به‌ویژه در تلاطم بازار ارز، ضروری است و این اصلاحات می‌تواند به توسعه بازارهای نرم‌افزار تخصصی نفت کمک کند، اظهار کرد: توجه به فناوری‌های پیشران در حوزه‌های میدانی بسیار مهم است و نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و تذکرهای لازم است.

رئیس ازدیاد برداشت شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب با اشاره به اینکه این شرکت به‌دلیل وسعت زیاد و تنوع فناوری‌ها، نیاز به نظم و ترتیب در تغذیه نرم‌افزاری و سخت‌افزاری دارد، افزود: سامانه تولید نفت به سه قسمت تقسیم شده است: مخزن، ستون چاه و سطح‌الارض. فناوری‌ها باید بر اساس این دیدگاه ارائه شوند، همچنین پیشنهاد می‌شود فناوری‌ها بر اساس مخزن‌محور و ستون‌محور تقسیم‌بندی شوند تا خروجی‌های سمینار به‌صورت منظم در اختیار شرکت‌های علاقه‌مند قرار گیرد.

مشایخی به اهمیت یکپارچگی سامانه تولید نفت اشاره کرد و گفت: پژوهشگاه صنعت نفت با مطالعه یکپارچه چاه‌محور و مخزن‌محور به سمت این یکپارچگی حرکت کرده است. این مطالعه‌ها می‌تواند ایرادهای کلی سیستم را شناسایی و به بهبود عملکرد شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب کمک کند.

وی با تأکید بر اینکه مسائل فناورانه باید با توجه به نیازهای صنعت اجرا شود، بیان کرد: توسعه فناوری‌های پیشرفته در حوزه حفاری و مهندسی بهره‌برداری یک ضرورت است و باید انواع نرم‌افزارها و سخت‌افزارهای مورد نیاز برای این حوزه‌ها توسعه یابند و دستاوردهای پژوهشی و فناوری‌های نوین به‌صورت منظم در اختیار تمامی شرکت‌ها و سازمان‌ها قرار گیرد.

فناوری‌ها کاهش‌دهنده ریسک اکتشاف

مجتبی صدیق عربانی، رئیس پژوهش و فناوری مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران نیز در این نشست گفت: ایران در بسیاری از روش‌های فناورانه پیشگام است و باید همچنان پیشگام بماند. ماهیت اکتشاف ذاتاً بکر و جدید است و ما در حوزه‌های جدید وارد می‌شویم که این خود ریسک‌هایی دارد، بنابراین باید توجه ویژه‌ای به فناوری‌های کاهش ریسک اکتشافی داشته باشیم.

وی افزود: ما باید سبد پژوهشی خود را متناسب با نیازها تعریف و مسائل فناورانه را در سطوح مختلف بررسی کنیم. تمرکز ما بر پیوست فناوری است که ظرفیت‌ها و چالش‌های خاصی دارد. با توجه به نقشه راه فناوری اکتشاف سال ۹۵، نیازهای فناورانه در حوزه بالادستی شامل اکتشاف نفت و گاز در اعماق بیشتر و مخازن بزرگ، دما و فشار بالا (HPHT)، اکتشاف در مخازن شکافدار و کربناتی و نفت‌گیرهای چینه‌ای و مرکب است.

رئیس پژوهش و فناوری مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران تصریح کرد: در حوزه منابع غیرمتعارف، چالش‌ها و فرصت‌هایی وجود دارد که نیازمند فناوری‌های خاص است. برای ‌مثال عربستان سعودی در حوزه شیل‌های نفتی سرمایه‌گذاری زیادی کرده است. ما نیز باید در فرایند اکتشاف اهداف عمیق و فشار بالا، افزایش سرعت و دقت در فرایند اکتشافی و کاهش اثرات زیست‌محیطی تلاش کنیم.

عربانی گفت: در حوزه پژوهش و فناوری باید با توجه به نیازهای صنعت، مسائل فناورانه را به اجرا برسانیم. برای مثال در حوزه ژئوفیزیک، زمین‌شناسی، حفاری و مهندسی نفت و هوش مصنوعی، پروژه‌های مختلفی در حال برنامه‌ریزی و اجرا هستند، همچنین توسعه فناوری تصویرسازی زیرسطحی و کاربرد روش‌های یادگیری ماشین در تفسیر و پردازش داده‌های لرزه‌ای ازجمله این پروژه‌ها هستند.

وی با بیان اینکه با توجه به چالش‌های موجود در حوزه‌های مختلف اکتشاف، باید فرهنگ‌سازی استفاده از فناوری‌ها در سطح شرکت‌ها و بخش‌های ستادی شرکت نفت وزارت نفت انجام شود، گفت:  همچنین تأکید بر هوش مصنوعی به‌عنوان یکی از حوزه‌های جدی پژوهش و فناوری، تدوین نقشه راه تحول دیجیتال مدیریت اکتشاف و اجرای پروژه‌های هوش مصنوعی در اکتشاف نفت و گاز از اهمیت بالایی برخوردار است.

اجرای پیوسته فناوری در قراردادهای شرکت اروندان 

عیسی نویری، رئیس پژوهش و توسعه شرکت نفت اروندان نیز در این نشست گفت: تنها میدانی که از آغاز توسعه‌اش، تزریق گاز امتزاجی داشته میدان آزادگان شمالی است. این میدان در نوع خود هوشمند بوده و دارای شرایط خاصی است که از نظر ایمنی هوشمند، انتقال و سیستم‌های مانیتورینگ به‌عنوان یک میدان خاص در کشور شناخته می‌شود و انتقال این تجربیات می‌تواند بسیار حائز اهمیت باشد.

وی  با بیان اینکه تنها میدان نفتی در تمام ایران که به‌طور پیوسته فناوری در آن اجرا شده، میدان آزادگان شمالی است، تصریح کرد: افزون بر این، پایلوت تزریق آبی که در آزادگان شمالی وجود دارد، تنها پایلوت تزریق آبی است که آماده استفاده است.  

رئیس پژوهش و توسعه شرکت نفت اروندان گفت: از سال ۱۴۰۱ اجرای پیوسته فناوری را در قراردادهایمان شروع کرده‌ایم و چالش‌های آن را کنار زده‌ایم. هم‌اکنون در بسیاری از قراردادهایمان این الزام به‌خوبی اجرا شده است. در قراردادهای حفاری نیز از این فناوری استفاده کرده‌ایم و شناسایی شرکت‌های مجموعه را انجام داده‌ایم. گرچه بودجه پژوهش یک درصد هزینه‌ها را شامل می‌شود، عملکرد شاخصی داشته است.

نویری افزود: شرکت اروندان تنها دستگاه فرآورشی سیار «Skid Mounted» را که در سطح کشور وجود دارد، خریداری کرده است. با استفاده از فناوری و قراردادهای پژوهشی، ظرفیت فرآورشی در یکی از میدان‌های غرب کارون با استفاده از این دستگاه از هزار بشکه به ۵۵ هزار بشکه و هم اکنون به ۵۸ هزار بشکه در روز رسیده است. این افزایش ظرفیت با استفاده از فناوری و تغییر طراحی‌ها به‌دست آمده است.

وی بیان کرد: ما تجربه‌های زیادی داریم که آماده انتقال آنها به دیگر عزیزان در سطح شرکت ملی نفت ایران هستیم. در ابتدای سال ۱۴۰۰، نقشه راه توسعه فناوری شرکت اروندان را تدوین کردیم و با شناسایی چالش‌ها و طراحی درخت فناوری، به حل آنها پرداختیم. افزایش تولید و نگهداری به پژوهش مرتبط است و توانسته‌ایم این موضوع را نهادینه کنیم.

۶۰ درصد تولید نتیجه عملکرد بهینه حفاری

محمدعلی بیگ‌زاده، مدیر پژوهش، فناوری و مهندسی شرکت ملی حفاری ایران هم در این نشست گفت: از ابتدای امسال که شرکت ملی حفاری از فهرست خصوصی‌سازی خارج شد، تولد دیگری برای شرکت ملی حفاری اتفاق افتاد و این شرکت دوباره زیرمجموعه شرکت ملی نفت قرار گرفت، و حالا می‌تواند از اعتبارات شرکت ملی نفت ایران استفاده کند و تعامل بهتری با شرکت‌های تابع داشته باشد.

وی با بیان اینکه صنعت حفاری نباید تنها در قالب شرکت ملی حفاری دیده شود و وزارت نفت باید توجه ویژه‌ای به صنعت حفاری داشته باشد، اظهار کرد:  ۶۰ درصد تولید نتیجه عملکرد بهینه حفاری است و انتظار اینکه فقط شرکت ملی حفاری این بار را به دوش بکشد، عقلانی نیست. توجه وزارت نفت و شرکت‌های تابع باید به صنعت حفاری باشد تا در بحث‌های نوآورانه، پژوهشی و هوش مصنوعی همگام شوند.

مدیر پژوهش، فناوری و مهندسی شرکت ملی حفاری ایران افزود: شرکت‌های تابع باید همکاری کنند و ما را به‌عنوان کاربر در کنار خود ببینند و جدا از هم نباشیم، ما باید برای پروژه‌های نوآورانه زمان کوتاهی را در نظر بگیریم. اگر یک سال و نیم برای اخذ مجوز زمان ببریم، دیگر مفهوم نوآورانه بودن از بین می‌رود. ما مجبوریم فرایندهای کاری داخلی خودمان را کوتاه کنیم و بازنگری انجام دهیم تا تحول ایجاد شود.

بیگ‌زاده بیان کرد: در شرکت ملی حفاری نیازهای فناورانه و پژوهشی زیادی داریم که بحث ساخت و بومی‌سازی تجهیزات یکی از مهم‌ترین موارد است. هم‌اکنون بزرگ‌ترین پروژه‌ای که در دست داریم، ساخت موتور ژنراتور دستگاه‌های حفاری است که به‌زودی قراردادش امضا می‌شود، ‌همچنین ساخت سانتریفیوژ دستگاه‌های حفاری و کابل بالابرنده دکل نیز از پروژه‌های مهم است.

وی افزود: در بحث نرم‌افزار نیز قراردادی برای نرم‌افزار مهندسی و تحلیلی عملیات نمودارگیری با استفاده از هوش مصنوعی امضا شده است. این نرم‌افزار بر اساس داده‌ها و الگوریتم‌های هوش مصنوعی تحلیل می‌کند و پیشنهادهای مناسب را به کاربر ارائه می‌دهد. استفاده از مواد شیمیایی نیز از دیگر پروژه‌های ماست که با همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان ساخت داخل انجام شده است.

بیگ‌زاده با بیان اینکه در بحث هوش مصنوعی پروژه‌هایی برای افزایش راندمان حفاری تعریف کرده‌ایم و دو پروژه مبتنی بر گزارش‌های روزانه دستگاه‌های حفاری و کنترل انتظارات دستگاه در دست اجراست، گفت: باید توجه داشته باشیم که تا وقتی تجهیزات ما کارآمدی لازم را نداشته باشند، سیستم‌های هوش مصنوعی نمی‌توانند عملکرد مناسبی داشته باشند. ما باید تجهیزات را بومی‌سازی کنیم و از هوش مصنوعی به‌صورت یکپارچه استفاده کنیم.