ارتباط قیمت و تقاضای جهانی نفت به طور معمول برای پیش بینی میزان تقاضای نفت خام در یک کشور، رشد ناخالص ملی آن کشور پیش بینی و تقاضای انرژی آن محاسبه می شود. سهم انرژی های اتمی، برق، باد و دیگر انواع انرژی نیز در این محاسبه تعیین و در نهایت تقاضای نفت مشخص می شود که چون رشد تولید ناخالص ملی همواره مثبت است، تقاضای نفت خام کشورها نیز همواره افزایشی است. هرچند در صورتی که تقاضای جهانی نفت افزایش یابد، اما تولید و عرضه نفت در بازارهای جهانی کافی نباشد، قیمت ها افزایش و تقاضا کاهش می یابد. به طور معمول یک سناریوی افزایش یک میلیون و 500 هزار بشکه ای برای افزایش تقاضای جهانی نفت خام در هر روز تعریف شده است که این میزان تقاضا در سال 2004 میلادی به روزانه حدود 2 میلیون و 900 هزار بشکه رسید که نبود ظرفیت تولید و افزایش قیمت ها را به دنبال داشت. عرضه جهانی نفت ارتباط تولیدکنندگان عضو اوپک و غیراوپک در سال های گذشته به گونه ای بوده است که وقتی کشورهای غیراوپک عرضه نفت خود را به بازار جهانی افزایش داده اند، اوپک مقداری از عرضه خود را کم کرده است؛ به گونه ای که افزون بر حفظ وضعیت خود در بازار، قیمت ها را نیز در سطح معقولی نگه دارد، افزایش تولید کشورهای غیراوپک نیز مقطعی و در زمان هایی خاص بوده است. پیش بینی می شود افزایش تولید کشورهای غیراوپک در پنج سال آینده300 تا 400 هزار بشکه باشد که پاسخ گوی روند رو به رشد افزایش تقاضا در سال های آینده نیست و پاسخ به این پرسش را که آیا اوپک می تواند این نقش را به عهده بگیرد؟ ضروری کرده است. ضمن این که باید به خاطر داشت تولید مخازن نفت خام به دلیل ویژگی های خاص آنها، در هر سال به میزان مشخصی افت می کند؛ به گونه ای که میانگین افت تولید مخازن نفت در خشکی 7 درصد و در دریا 13 درصد برآورد شده است. افت تولید سالانه کشورهای عضو اوپک نیز به طور میانگین یک میلیون و 200 هزار بشکه پیش بینی شده است، به همین دلیل نیز با وجود تلاش اعضای این سازمان به افزایش ظرفیت تولید خود، بازار افزایش محسوسی را در سطح تولید آنها مشاهده نمی کند. در واقع تولید کنندگان نفت خام هم باید افت تولید طبیعی از مخازن نفت خام خود را جبران کنند و هم به رشد فزاینده مصرف پاسخ دهند. بازار آمریکا؛ رهبر قیمت ها بازار آمریکا در یکی-دوسال اخیر رهبری کننده قیمت های جهانی نفت بوده است؛ به گونه ای که تحولات این بازار، دیگر بازارهای نفت خام را تحت تاثیر قرار می دهد. تحلیل گران شرایط کنونی بازار جهانی نفت را نیز که در سال های اخیر آغاز شده است، به بازار آمریکا ربط می دهند. حضور عراق در بازار جهانی نفت حضور عراق در بازار جهانی نفت چندان تاثیرگذار نخواهد بود، این کشور در صورتی که در شرایط باثباتی باشد، می تواند ظرفیت تولید روزانه خود را در دو سال آینده به 3 میلیون و 500 هزار بشکه برساند که این کار در شرایط کنونی ناشدنی است ولی شاید در ده سال آینده بتواند به چنین ظرفیتی دست یابد، هرچند در آن زمان تقاضای نفت خام به حدی می رسد که عرضه نفت عراق در حد 3 تا 4 میلیون بشکه نفت خام در روز، قابل ملاحظه نخواهد بود. پایان دوران آسان کشف نفت برخی تحلیل گران معتقدند: میدان های نفتی بزرگ با نفت خام های مرغوب، در گذشته کشف شده اند و میدان هایی که تولید نفت خام آنها دشوار است و یا در مناطقی دورافتاده قرار دارند، باقی مانده اند. در واقع دوره کشف آسان نفت های شیرین و مرغوب به پایان رسیده است و بهتر است تولید کنندگان و مصرف کنندگان نفت، برنامه ریزی برای پالایش نفت خام های سنگین را آغاز کنند، به ویژه آن که در سال های گذشته با وجود روند رو به رشد تقاضای فرآورده های پالایشی، به بخش پالایش صنعت نفت و سرمایه گذاری در آن بی توجهی شده و ظرفیت های این بخش متناسب با تقاضا توسعه نیافته است، البته در شرایط کنونی می توان چند صد هزار بشکه نفت خام به ظرفیت پالایشگاهی کل دنیا اضافه کرد، ولی این میزان درقیاس با میزان تقاضا، محدود است. در میان کشورهای واردکننده فرآورده های نفتی نیز آمریکا همواره محدودیت خواهد داشت و باید واردکننده این فرآورده ها باشد. کشورهای مکزیک و ونزوئلا نیز به عنوان کشورهایی که می توانند این نیاز آمریکا را تامین کنند، محدودیت های خاص خود را دارند. پس این کشور می تواند فرآورده های مطابق با استانداردهای زیست محیطی خود را تنها از اروپا وارد کند. احداث پالایشگاه در ایران در صورتی که ایران از 3 سال پیش برای احداث پالایشگاه اقدام می کرد، در شرایط کنونی می توانست از نتایج آن بهره مند شود، ولی اکنون برنامه ریزی به منظور ایجاد ظرفیت های پالایشی در سال های آینده دیر است، زیرا کشورها و سرمایه گذاران دیگر نیز به این فکر افتاده اند که سبب می شود در یک دوره زمانی، چندین پروژه و پالایشگاه برای تولید فرآورده های نفتی به بهره برداری برسند و ظرفیت پالایشی مازاد قابل توجهی در بازار به وجود آید. ایران نمی تواند به صادرکننده بزرگ گاز دنیا تبدیل شود ایران به پنج دلیل نمی تواند به صادرکننده بزرگ گاز دنیا تبدیل شود: 1- مصرف گاز در ایران، به ویژه در مصارف خانگی به حدی کنترل ناشدنی رسیده است، به گونه ای که به نظر نمی رسد بتوان سوخت های دیگر را جانشین گاز در سبد مصرفی کشور کرد، به ویژه آن که با بهبود شرایط اقتصادی مردم، تقاضای آنها برای دریافت گاز با قیمت های ارزان کنونی بیشتر شده است. 2- با این که هنوز مطالعه دقیقی برای تعیین میزان گاز مورد نیاز برای تزریق به مخازن ایران انجام نشده است، کارشناسان بر ضرورت تزریق گاز به میدان های نفتی ایران تاکید دارند. به طور میانگین نیز برآورد می شود که باید دست کم 10 میلیون فوت مکعب گاز در روز به میدان های نفتی ایران تزریق شود. 3- برنامه های توسعه صنعت پتروشیمی در ایران بر مبنای خوراک گاز در حال اجرا است که نیاز به گاز را در سال های آینده چندین برابر می کند. این برنامه ها از بزرگ ترین برنامه های توسعه صنعت پتروشیمی در دنیا به شمار می روند. 4- اجرای پروژه های CNGسوز کردن مصرف کننده های اصلی فرآورده های نفتی، از جمله برنامه ریزی برای تبدیل سالانه 400 هزار خودروی بنزین سوز به CNGسوز که معادل 60 تا 70 هزار بشکه نفت خام می شود. 5- مخالفت مقامات ایران با صادرات گاز به کشورهای دیگر که از موانع به نتیجه رسیدن مذاکرات به شمار می رود. البته در بحث صادرات گاز، نمی توان ایران را با کشوری مانند قطر مقایسه کرد، چون میزان مصرف داخلی گاز ایران، درقیاس با کشور کم جمعیت قطر کمترو لازم است ایران سیاستی را در پیش بگیرد که هم نقش صادرکننده گاز را در بازارهای جهانی ایفا کند و هم پاسخ گوی مصرف داخلی باشد. ایران و هند در عرصه گاز ایران در سال هایی که برای مذاکرات صادرات گاز به مصرف کنندگان، آماده می شد، چندین بار پیشنهاد صادرات گاز به قیمت ارزان را به هند ارائه کرد، ولی هندی ها به دلیل حضور قطر در بازار، تمایلی به خرید گاز از ایران نشان ندادند تا این که قطر اعلام کرد دیگر قراردادی برای فروش گاز امضا نخواهد کرد که سبب شد هند برای تامین گاز مورد نیاز خود، به طرف ایران بیاید. هرچند مذاکرات دو کشور در سال های گذشته، تنها تعهد ایران را برای صادرات 5 میلیون تن ال.ان.جی به هند، به دنبال داشت که طبق قرارداد، در صورتی که فعالیت های مربوط به تولید این محصول به موقع آغاز نشود، به گونه ای که ایران نتواند میزان ال.ان.جی تعیین شده را در سه ماه سوم سال 2008 میلادی به هند تحویل دهد، مشمول جریمه ای حدود 150 میلیون دلار می شود. کشور قطر در تعیین قیمت های صادرات گاز نیز شرایط خاص خود را اعمال می کند، از جمله در کنار قرارداد اصلی صادرات گاز، قراردادی جانبی امضا می شود که بر اساس آن قیمت صادرات گاز به قیمت های نفت وابسته می شود و در برخی دوره های زمانی می تواند تا حدود 7 دلار نیز افزایش یابد، هرچند این شرط نیز در قرارداد گذاشته می شود که اگر کشور خریدار، بتواند از دیگر صادرکنندگان، گازی ارزان تر از قطر دریافت و 2 میلیون و 500 هزار تن از گاز خریداری شده را نیز وارد کند، در قیمت صادرات گاز قطر تخفیف در نظر گرفته خواهد شد. بازارهای گاز؛ رو به هم گرایی تولید نفت خام در آمریکا از سال 1973 روند نزولی داشته است و پیش بینی می شود تولید گاز این کشور نیز از سال 2004 میلادی رو به کاهش بگذارد که سبب ایجاد تقاضای جدید در بازار می شود. در واقع کشورهای چین، هند و آمریکا به عنوان بازیگران جدید بازار جهانی گاز، برای افزایش واردات ال.ان.جی در سال های آینده برنامه ریزی کرده اند، از جمله میزان واردات ال.ان.جی این سه کشور در سال 2015 میلادی، حدود 150 میلیون تن برآورد می شود که با حجم 115 میلیون تن ال.ان.جی وارداتی سه کشور ژاپن، کره و تایوان، یعنی بازیگران اصلی کنونی بازار، در همان سال، قیاس پذیر است. بررسی شرایط بازار جهانی گاز نشان می دهد، قیمت های نفت و گاز در حال رسیدن به هم و برقراری ارتباط هستند. قیمت ها در بازار جهانی گاز نیز در حال نزدیک شدن به هم است؛ به گونه ای که تعیین قیمت های جهانی برای گاز را در آینده نزدیک شدنی می کند.