ازجمله این موارد، پیروزی دور از انتظار دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکاست که سبب کاهش دوباره قیمت نفت گشت به‌طوری‌که به بشکه‌ای کمتر از 50 دلار رسید. این کاهش قیمت بیشتر به دلیل فضایی است که با ریاست جمهوری ترامپ رخ داد. وی نخستین رئیس جمهوری خواهد بود که استقلال انرژی آمریکا را ایجاد خواهد کرد.
به‌طوری‌که با کاهش واردات نفت از خارج، تولید داخلی آمریکا افزایش یافته و به‌تبع آن قوانین محدودکننده از صنعت نفت این کشور حذف خواهد شد. در این صورت تولید نفت خام آمریکا با توجه به سیاست‌های وی 2 برابر خواهد شد. با تصمیم ترامپ، تولید نفت شیل آمریکا افزایش می‌یابد و این به نفع بازار انرژی که با تولید بیش از تقاضای نفت اشباع شده، نخواهد بود و احتمال می‌رود قیمت نفت بازهم کاهش یابد.
یکی از مهم‌ترین تهدیدهای جهانی حضور ترامپ مسئله محیط زیست است. وی اعتقادی به توافقهای زیست محیطی نداشته و بارها از بازنگری در این پیمان‌نامه‌ها سخن گفته است. این موضوع خوشایند شرکت‌های انرژی است که با انتخاب وی به ریاست جمهوری به‌شدت با اقبال روبهرو شده‌اند. ترامپ معتقد است تولید انرژی بیشتر مسبب دسترسی به انرژی ارزان‌تر، رشد اقتصادی پایدارتر و شغل بیشتر برای امریکا خواهد بود. این تصمیم می‌تواند به تولید انرژی‌های بیشتر و ارزان‌تر در جهان بینجامد و بازارهای جهانی و کشورهای تولیدکننده و صادرکننده انرژی ازجمله ایران را متأثر سازد.
از دیگر تهدیدهای حوزه انرژی، افت شدید واردات و تقاضای نفت خام چین، به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین خریداران این کالاست، به‌طوری‌که آمار واردات در ماه اکتبر ٢٠١٦ هشداری برای کاهش بیش از پیش تقاضای نفت است.
آمار اداره گمرک این کشور نشان می‌دهد که واردات نفت چین در ماه اکتبر امسال به ٦ میلیون و ٧٨٠ هزار بشکه در روز رسید که از ماه ژانویه امسال کمترین میزان به شمار می‌آید. بیشترین واردات نفت این کشور امسال مربوط به ماه سپتامبر می‌شود که رقم آن هشت میلیون و ٤٠ هزار بشکه در روز بوده است.
دلایل مختلفی برای این کاهش شدید یاد شده است که یکی از آن‌ها افت میزان خرید پالایشگاه‌های مستقل و کوچک چین «تیپاتها» است، زیرا سهم رسمی خرید نفت خام این پالایشگاه‌ها برای سال جاری میلادی در آستانه به پایان رسیدن است.
اما موضوع حائز اهمیت دیگری که اینجا مطرح است حساسیت چین برای خرید و ذخیره‌سازی نسبت به قیمت نفت است. به‌طوری‌که پس از توافق اولیه اوپک مبنی بر کاهش سطح تولید این سازمان و نگه‌داشتن آن در حد ٣٢,٥ میلیون بشکه روز در اواخر ماه سپتامبر، قیمت این کالا در ماه اکتبر به بالای 50 دلار برای هر بشکه رسید که بالاترین میزان در سال جاری میلادی به شمار می‌آید. (شایان یادآوری است که چین واردات خود را در اکتبر که قیمت نفت افزایش داشته است، کاهش داد.)
بنابراین مشکل پیش روی سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) اینجاست که در صورت اجرایی شدن توافق فریز نفتی و سرانجام افزایش دوباره قیمت نفت، چین ممکن است تصمیم بگیرد واردات و سطح ذخیره‌سازی خود را پایین نگه دارد. در این صورت، سطح تولید نفت، طبق توافق اوپک کاهش می‌یابد، اما میزان خرید بزرگ‌ترین واردکننده این کالا نیز از سوی دیگر افت می‌کند که این رویکرد، برنامه فریز نفتی و کاهش سطح تولید را خنثی می‌کند.
حقیقت این است که همه تلاش این سازمان برای ایجاد چنین توافقی ممکن است در صورت تصمیم این کشور به کاهش واردات این کالا بی‌نتیجه بماند.
موضوع دیگری که در حوزه نفت مطرح است تولیدات روسیه به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت در جهان است. در حال حاضر روسیه با کاهش بودجه و کمبود منابع روبرو است و برای آنکه درآمد بیشتری از فروش نفت حاصل کند اوپک را در فریز نفتی همراهی خواهد کرد.
با وجود تصمیم همکاری روسیه با توافق فریز نفتی، انتظار می‌رفت تولید نفت این کشور در ماه‌های آینده کاهش یابد که طبق سخنان الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه روز پنج‌شنبه (٢٠ آبان)، تثبیت سطح تولید در حد ماه نوامبر برای این کشور به‌منزله کاهش عرضه است.
بر اساس گزارش وزارت انرژی روسیه، سطح تولید نفت این کشور در ماه اکتبر با یک‌دهم درصد افزایش نسبت به ماه سپتامبر، به ١١ میلیون و ٢٠٠ هزار بشکه در روز رسید که بیشترین مقدار از زمان استقلال کشورهای اتحاد جماهیر شوروی سابق به شمار می‌رود.
در حالی که بازار نفت در انتظار تصمیم بزرگی مبنی بر فریز و ثبات تولید کشورهای تولیدکننده نفت است، روسیه تولید نفت خام خود را افزایش داده و حتی رکورد تولید نفت خام در زمان اتحاد جماهیر شوروی سابق را شکسته است.
روسیه در صورت همکاری با طرح فریز نفتی با وجود اینکه تصمیم دارد سطح تولید خود را در حد ماه نوامبر حفظ کند، ولیکن همین سطح تولید نسبت به ماه‌های پیشین بیش‌ازحد معمول خواهد بود.
با توجه به مسائل مطرح شده به نظر می‌رسد در سال 2017 نمی‌توان چشم‌انداز قیمتی رو به رشدی برای تولیدکنندگان نفت متصور بود.
سروین آقاجانی
کارشناس ارشد حوزه انرژی و مشاور اقتصادی در حوزه خاورمیانه
نظر شما