دلش پر است از اتهام‌های بی اساسی که این روزها، رسانه‌ها با  کلید واژه‌هایی چون گاز مفت و صادرات مجانی گاز منتشر می کنند: «یک قرارداد به زبان انگلیسی به اضافه پیوست‌های آن شامل 400 صفحه می شود، آیا می توان آن را در صفحه نخست یک روزنامه منتشر و روی آن بحث کرد؟!»

بابازاده با این جمله که «اصلا نمی توانم درک کنم ارتباط کرسنت با بند Price revision و price reduction قرارداد صادرات گاز ایران به ترکیه چیست» می گوید: این موضوع بسیار نادری است و شخصا حاضرم در این زمینه با متخصصان مستقل داخلی گفتگو کنم.

مدیر امور بین الملل شرکت ملی گاز ایران که این روزها در تلاش است حق ایران را به دلیل قطع گاز ترکمنستان در زمستان پارسال به دلیل زیاده خواهی مطالبه کند، از این که رسانه ها و برخی نمایندگان داخلی به جای منافع ملی به فکر منافع دیگر کشورها هستند دلگیر است، « همه عدد و ارقامی که درست و غلط در روزنامه‌ها می نویسند دست کارشناسان ما را می بندد و ما را آزار می دهد.»

بخش نخست گفت‌وگوی شانا با مدیر امور بین‎الملل شرکت ملی گاز ایران که معتقد است، منافع ملی نباید درگیر مرزبندی‌های داخلی شود را در ادامه بخوانید.

********************

صادرات گاز ایران به ترکیه بدون دریافت پول، این روزها سوژه شده است، می گویم سوژه، زیرا بارها وزیر نفت، مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران و روابط عمومی های وزارت نفت و گاز در این زمینه توضیحات شفافی ارائه دادند اما گویا برخی توجهی به آن  ندارد، شما به عنوان مقام ارشد صادرات گاز در این باره توضیح دهید؟

قبل از توضیح در این زمینه باید بگویم، قراردادهای خرید و فروش گاز بین المللی هستند که از قبل توسط الگوهایی آماده شده اند. این که چقدر قدرت و دانش این را داریم که بتوان تاثیر بر تیپ قراردادها بگذاریم چیزی نیست که بتوان در صفحه اول روزنامه‌ها روی آن بحث کرد. این موضوع مثل ایجاد فناوری‌های نو در صنعت نفت است.

شما فرض کنید یک قرارداد به زبان انگلیسی به اضافه پیوست‌های آن شامل 400 صفحه می شود، آیا می توان آن را در صفحه نخست یک روزنامه منتشر و روی آن بحث کرد؟! بدون شک انتشار چنین مطالبی با هدف اصلاح انجام نمی شود. جای اصلاح در صفحه اول روزنامه نیست. ما منکر آزادی رسانه ها برای انتشار اطلاعات و تحلیل هایشان نیستیم اما اینکه برخی از رسانه ها می خواهند از قراردادهای بین المللی بعنوان وجه المصالحه و تسویه حساب سیاسی استفاده کنند تنها به منافع ملی ضربه می زنند و دستمان را برای مذاکره می بندند.

البته باید عنوان کنم به دلیل اینکه تعداد کارشناسان داخلی که در حوزه قراردادهای بین المللی متخصصند، محدودند این موضوع به ایجاد فضای ناآگاهی دامن می زند و همین امر موجب می شود تا رسانه ها در بسیاری موارد ناخواسته در مسیر نادرست قرار گرفته و به اشتباه بیفتند.

 داستان صادرات گاز ایران به ترکیه و شکایت ترک‌ها از ایران چیست؟ اگرچه بارها تکرار شده است.

قرارداد صادرات گاز ایران به ترکیه در سال 1374 با هدف صادرات سالانه 10 میلیارد مترمکعب گاز به امضا رسید. قیمت آن هم فرمولی از پایه قیمت فرآورده‌های نفت بود که در زمان خود، قرارداد بسیار خوب و برد– برد بوده است.
2 بند در این قرارداد ذکر شده است که موضوع اشاره روزنامه های یومیه قرار گرفته است. Price revision (بازنگری درقیمت) و price reduction (کاهش قیمت). در قرارداد صادرات گاز ایران به ترکیه، هر یک از 2 طرف می توانند پنج بار از بند  Price revision استفاده کنند. ترکیه نخستین بار در سال 1387 از بند  Price revisionاستفاده کرد و در سال 1389 آن را به داوری برد و در آن سال 12.5 درصد توانست از ایران تخفیف دریافت کند. چون در طول داوری که سه سال طول کشید ایران صورت حساب را به قیمت قبل از تخفیف صادر کرده است بنابراین پس از حکم داوری باید اضافه دریافتی را مستهلک می کرد که به آن جریمه نمی گویند. جالب این است که ترکیه در آن مقطع به دلیل این که کشش مصرف گاز ما را با این حجم نداشته، مشمول بند جریمه Take or Pay (بگیر یا بپرداز) شده است. که این دو موضوع کاملا جداست.

اما در سال 91، ترکیه بار دیگر 2 ادعا  price reduction و Price revision  را مطرح کرد که در ادعای 25 درصدی نخست، با مذاکرات صورت گرفته ایران پیروز شد و در ادعای دوم ترکیه خواستار 37.5 درصد تخیف شد که با تلاش‌های مستمر و مذاکرات فشرده، این میزان به 13.5 درصد کاهش پیدا کرد. یعنی ادعای 62.5 درصدی ترکها با 13.5 درصد به پایان رسید. ایران پس از حکم داوری باید اضافه دریافتی پول گاز از ترکیه از سال 91 را پرداخت کند یعنی ایران نزدیک چهار سال با قیمت قبل صورتحساب صادر کرده است که باید مستهلک شود و  استهلاک آن باید در صورتحساب‌های بعدی محاسبه شود.

آیا ادعای منتقدان که می گویند « ترکیه به این دلیل که قیمت گاز ایران در قرارداد کرسنت پایین بوده است خواستار کاهش قیمت گاز شد.» درست است؟
دقیقا فاجعه ازاین جا شروع می شود که قرارداد صادرات گاز ایران به ترکیه را به کرسنت ارتباط می دهند. من 29 سال است که در شرکت ملی گاز ایران هستم ولی اصلا نمی توانم درک کنم ارتباط کرسنت با بند Price revision و price reduction قرارداد صادرات گاز ایران به ترکیه چیست؟ دلم می خواهد با متخصصان مستقلی که از اول تصمیم شان را نگرفته باشند به صورت تخصصی در این زمینه صحبت کنم تا ارتباط این دو را متوجه شوم.
اینجاست که می گویم کشاندن بحث‌هایی که اتفاقا با منافع ملی ما گره خورده است به صفحه اول روزنامه ها از روی صداقت و با هدف اصلاح نیست.

حال که بحث کاهش قیمت گاز صادراتی ایران به ترکیه بر اساس بند Price revision مطرح است آیا در سال‌های گذشته که ترکمنستان قیمت صادراتی گاز به ایران را افزایش داد بر اساس این بند بوده است؟

افزایش قیمت گاز از سوی ترکمنستان در سنوات گذشته بدون استناد به بندهای قراردادی و توافقی بوده است. برایم جالب است که همین منتقدان که امروز دلواپس کاهش 13 درصدی قیمت گاز ایران به ترکیه به دلیل بندهای قراردادی هستند و آن را ظالمانه می دانند در سنوات گذشته، هیچ اعتراضی نسبت به زیاده خواهی ترکمنستان نداشتند و بدون حساب و کتاب به آنها پول پرداخت می شد.

این که ترکمنستان هر زمستان شیر گاز را به سمت ایران ببندد آیا یک رویه معمول و اصولی بود؟

خیر اصلا اینطور نبود. باج دادن ناشی از ناتوانی در هیچ مقوله ای اصولی نیست. تنها راهش این بود که از شرایط ضعف خارج شویم که به لطف خدا سال گذشته این اتفاق افتاد. شرکت ملی گاز ایران پیش از آغاز مذاکره با ترکمن گاز و برای تسهیل گاز رسانی به استان‌های شمالی کشور اقدام به اجرای خط رشت- سنگر و رساندن خط کیاسر به ساری کرد تا با پشتوانه تامین گاز مردم استان‌های شمالی کشور به مذاکره برود. بلافاصله بعد از حضور در جلسه، ترکمن ها درخواست افزایش قیمت گاز را مطرح کردند که ایران نپذیرفت و آنها گاز را قطع کردند. آنها منتظر بودند تا مانند سنوات گذشته ایران متقاضی بازکردن شیرگاز شود اما ما اینکار را نکردیم و هنوز گاز قطع است و یک متر مکعب گاز از ترکمن‌ها دریافت نمی کنیم. خوشبختانه گاز را از همه مبادی کشور تامین می کنیم. اما به ترکمن ها هم گفته ایم که ما در هر صورت شریک تجاری هم هستیم و در خصوص رساندن گاز ترکمنستان به هر جایی که مقدور باشد با گرفتن حق سوآپ همکاری می کنیم.

ایران در حال حاضر خواستار کاهش قیمت گاز دریافتی از ترکمنستان  است؟

بله قطعا خواهان این امر هستیم. ما انتظار داریم که قیمت گاز ترکمنستان که در سنوات گذشته، 9 برابر افزایش یافته است، بر مبنای قیمت منطقه ای و بین المللی کاهش پیدا کند.  

آیا برنامه ای برای استفاده از بند Price revision در این قرارداد در دیوان بین المللی داوری دارید؟

بله. آنها اشتباه کردند و غیر قراردادی عمل کردند. البته آنها ادعای بدهی ایران به این کشور را از سنوات گذشته دارند. در مقابل ما نیز، ادعایی خسارت وارده به دلیل قطع گاز، استفاده از سوخت‌های میان تقطیر و آسیب‌های که به مردم منطقه و محیط زیست رسیده را مطرح کردیم که با ادعای آنها برابری می کند. بدین ترتیب ما معتقدیم دیگر پولی به آنها بدهکار نیستیم. این موارد قطعا در داوری مشخص می شود.

شکایت گازی ایران از ترکمنستان به داوری رفته است؟

هنوز خیر. منتظریم تا کارهای مقدماتی این امر آماده شود.

مطالبی که در رسانه های ایران درباره ارسال گاز مجانی به ترکیه منتشر می شود چه تاثیری بروی مذاکرات ایران و شکایت ایران از ترکمن گاز در داوری خواهد داشت؟

مطمئنا در روند داوری ما اثر می گذارد. همه عدد و ارقامی که درست و غلط در روزنامه ها می نویسند دست کارشناسان ما را می بندد و ما را آزار می دهد. داوری، دادگاه نیست، شما را صدا می کنند و می گویند فلان روز عددی را گفتید چه بود؟ اگر راست بگویید  که داوری را باختید و دروغ هم بگویید و آن دروغ  ثابت شود کلا می بازید. شهادت شاهدان در روند داوری اثر بسزایی دارد. منافع ملی نباید درگیر این مرزبندی های داخلی شود. ممکن است مرزبندی مصرف داخلی داشته باشد اما در قراردادهای بین المللی و تعامل جهانی نباید این مرزبندی‌ها اثر داشته باشد.

رویا خالقی