دبیرکل سازمان کشورهای صادرکننده نفت، عصر دیروز در مراسمی از سند چشم‌انداز ٢٠٤٠ اوپک رونمایی کرد. این یکی از معتبرترین اسناد بین‌المللی برای نگاه کردن به آینده عرضه و تقاضا و موضوعات مرتبط با بازار جهانی نفت است. اوپک پیش‌بینی کرد که تقاضای نفت در سال ٢٠٤٠ به بیش از ١١١ میلیون بشکه در روز برسد. مصرف جهانی نفت در سال ٢٠١٦ به طور متوسط روزانه ٩٥ میلیون و ٤٠٠ هزار بشکه بوده است. سند چشم‌انداز اوپک چین و هند را به عنوان دو کشوری که تقاضا برای نفت را بالا خواهند برد معرفی کرده است. با این حال، نرخ رشد تقاضا از حدود یک‌ و نیم میلیون بشکه در روز در سال ٢٠١٧ به ٨١٠ هزار بشکه در روز در سال ٢٠٢٢ و ٣٠٠ هزار بشکه در روز در سال ٢٠٤٠ کاهش خواهد یافت. این گزارش نشان می‌دهد هر چند افزایش بهره‌وری و رشد استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر بر تقاضای سوخت‌های فسیلی اثر خواهد گذاشت اما «نفت» همچنان مهم می‌ماند و «اوپک» بازیگری تاثیرگذار خواهد ماند.

۱- یکی از نکات مهم در سند چشم‌انداز ٢٠٤٠ اوپک، افزایش تولید نفت شیل در آمریکاست که در چهار سال آینده رشد شتابنده‌ای خواهد داشت. در سال ٢٠٢١، تولید نفت شیل در امریکای شمالی، ٧ میلیون و ٥٠٠ هزار بشکه در روز خواهد بود که ٥٦ درصد بالاتر از پیش‌بینی‌های سال گذشته است. بیشترین تولید نفت شیل از امریکا خواهد بود. همچنان که در کنار کانادا، آرژانتین و روسیه، شیل‌اویل‌ها تولید خواهند شد. تولید نفت شیل در آمریکای شمالی در سال ٢٠١٧، حدود ٥ میلیون و ١٠٠ هزار بشکه در روز بوده است. تولیدکنندگان شیل اویل‌ها توانسته‌اند خود را با نوسان قیمت نفت وفق دهند. افزایش تولید نفت شیل در آمریکا، وابستگی این کشور به واردات نفت به ویژه از خاورمیانه را کم خواهد کرد.

۲- سند چشم‌انداز ٢٠٤٠ اوپک، پیش بینی کرده است که قیمت نفت به تدریج افزایش یابد. نفت برنت دیشب در بازار لندن، بشکه‌ای ٦٣ دلار و ٧١ سنت معامله شد. اوپک یک سال و نیم است که تلاش می‌کند سطح ذخایر جهانی نفت را به میزان پنج سال گذشته برگرداند. از این‌روست که با همکاری غیراوپکی‌ها روزانه یک میلیون ٨٠٠ هزار بشکه از بازار خارج کرده‌اند و قرار است حدود بیست روز دیگر دوباره دور هم جمع شوند تا به احتمال زیاد توافق کاهش تولید را حداقل برای 6 ماه دیگر تمدید کنند. هر چند تشدید تنش‌های اخیر در خاورمیانه و تحولات سعودی بر افزایش قیمت نفت تاثیرگذار بوده است اما، نباید فراموش کرد که بازار نفت در بلندمدت تابع مولفه‌های اصلی تاثیرگذار از جمله عرضه و تقاضاست. اوپک با انسجام جمعی در درون این سازمان و همکاری با غیراوپک توانسته است قیمت نفت را از کانال ٢٠ دلاری، به محدوده بیش از ٦٠ دلار برساند. اعضای اوپک، جملگی متکی به نفت هستند و اگر درآمدهای پایدار آینده را می‌خواهند راهی جز همکاری ندارند.

۳- سند چشم‌انداز ٢٠٤٠ اوپک پیش‌بینی کرده است عرضه نفت غیراوپکی‌ها از روزانه ٥٧ میلیون بشکه در سال ٢٠١٦ به روزانه ٦٢ میلیون بشکه در سال ٢٠٢٢ افزایش یابد که بیش از پیش‌بینی‌های قیلی است. افزایش تولید نفت ایالات متحده در این سبد نقش مهمی دارد. تولید نفت غیر اوپکی‌ها اما، به مرور کاهش خواهد یافت و در سال ٢٠٤٠ به روزانه ٦٠ میلیون و ٤٠٠ هزار بشکه در روز می‌رسد. گزارش اوپک نشان می‌دهد که تولید اوپک در سال ٢٠٤٠ به روزانه ٤١ میلیون و ٤٠٠ هزار بشکه افزایش خواهد یافت. به عبارت ساده‌تر سهم اوپک در بازار جهانی نفت از ٣٤ درصد سال ٢٠١٦ به ٣٧ درصد در سال ٢٠٤٠ افزایش خواهد یافت. با این معنی، اوپک در سه دهه آینده سازمان مهم‌تری خواهد شد. با این نتیجه‌گیری حالا می‌توان گفت که استراتژی بلندمدت اعضا باید تحکیم روابط در داخل این سازمان باشد.

رضا زندی

روزنامه نگار ارشد و تحلیلگر نفتی

منبع: روزنامه اعتماد