به گزارش شانا، در بازه‌ هفت ماه ابتدایی سال در منطقه‌ خراسان رضوی رقم اعجاب‌انگیز 350.3 میلیون لیتر و در مناطق گیلان و چهار‌محال‌و‌بختیاری به‌ترتیب 180 و 54 میلیون لیتر صرفه‌جویی از محل مصرف سی‌ان‌جی رقم خورده است.

همین ارقام به تنهایی کافی است که بتوان درک دقیقی از قابلیت‌های بالقوه‌ سی‌ان‌جی در مقایسه با بنزین به دست آورد. به‌طور کلی هر واحد سی‌ان‌جی از حیث متغیر «پیمایش» تقریبا معادل یک لیتر بنزین و تصاعدات آلاینده‌ آن نیز یک پنجم است، اما وزارت نفت معتقد است که باید از ظرفیت موجود به شکل مناسب‌تری در مقایسه با وضع کنونی استفاده کرد.

برخی آمارها حاکی است که سی‌ان‌جی سهم 20 درصدی از سبد مصرف حمل‌ونقل کشور را در اختیار دارد. گفته شده در برخی استان‌ها این سهم بیشتر بوده و به مرز 30 تا 33 درصد هم می‌رسد و در عین حال در شهرهایی مانند تهران یا کرج از نرخ میانگین پایین‌تر و حدود 13 تا 16 درصد است.

طبق آمارهای مراجع رسمی، پارسال میانگین مصرف روزانه‌ سی‌ان‌جی حدود 21 میلیون مترمکعب در روز است. (در سال 1384 شاخص فوق حدود یک میلیون مترمکعب بوده است). این مقدار در واقع معادل نیمی از ظرفیت‌های نصب‌شده است. به بیان دیگر، امکان توزیع روزانه 40 میلیون مترمکعب نیز وجود دارد. این بدان معنی است که اگر در شرایط موجود میزان صرفه‌جویی در مصرف بنزین معادل 20 درصد است، آنگاه می‌توان این مقدار را به 40 درصد رساند. به بیان دیگر، با بهره‌گیری از سی‌ان‌جی حدود 40درصد از مصرف بنزین کاسته خواهد شد.

توفیقات اخیر وزارت نفت در پایداری تولید از منابع گازی پارس جنوبی، حاکی از آن است که فعلاً هیچ نگرانی بابت در اختیار بودن منابع گازی (و سی‌ان‌جی) در کشور وجود ندارد و از این رو مالکان خودرو می‌توانند از این بابت با طیب خاطر به سوی خودروهای سی‌ان‌جی‌سوز گرایش یابند.

اما موضوع به همین سادگی نیست. بنابر اظهارات فعالان حوزه سی‌ان‌جی از برنامه دولت برای تولید خودروهای پایه گازسوز، تعداد بسیار اندکی موتور با این ویژگی تولید شده است. باید قبول کرد که خودروسازان داخلی به‌ دلیل عدم اقبال عامه به استفاده از خودروهای پایه گازسوز تمایل چندانی به سرمایه‌گذاری در این بخش ندارند. در این راستا مسئولان مربوطه به دو دلیل عمده اشاره می‌کنند. اولی همانا کوچک‌بودن اختلاف «قیمت سی‌ان‌جی با بنزین» و دومین اشکال هم «نبود خودروهای سی‌ان‌جی‌سوز» به حد کافی است.

براساس اطلاعات سال 1396 بیشتر از 3.7 میلیون خودرو گازسوز در کشور وجود دارد که حدود  2.7 میلیون خودرو توسط شرکت‌های خودروساز داخلی دوگانه سوز تولید شده‌اند و حدود 900 هزار خودرو هم از طریق طرح  سی‌ان‌جی به خودروی دوگانه‌سوز تبدیل شده‌اند.

اکنون با احتساب 128 جایگاه در دست احداث، تعداد جایگاه‌های سی‌ان‌جی به مرز 2577 جایگاه می‌رسد. در این باره توجه به دو مؤلفه‌ «قیمت سوخت» و «کارمزد جایگاه‌داران» نیز اهمیت دارد. 

قیمت سوخت‌های جایگزین نظیر سی‌ان‌جی در تناسب با قیمت سوخت اصلی (یعنی بنزین) تعیین می‌شود. گفته شده که هم‌اکنون فاصله‌ای معادل 40 درصد در نسبت قیمت‌های این دو وجود دارد، حال آنکه فعالان این صنعت معتقدند باید این فاصله به بازه‌ 20 تا 25 درصد برسد. قضاوت در مورد این نسبت‌ها در موقعیتی که نرخ بنزین در کشور از نظام یارانه‌ای تبعیت می‌کند، چندان آسان نیست. نباید اتفاقی که برای بنزین افتاده است، برای سی‌ان‌جی تکرار شود. تلاش دولت معطوف این است که بابت سی‌ان‌جی یارانه ندهد ( یا اگر قائل به تخصیص یارانه است، به اندازه و وسعت بنزین نباشد). مخالفت دولت با کاهش قیمت سی‌ان‌جی نیز در همین راستا قابل فهم است، کما اینکه عقیده بر این بوده که تغییر قیمت موجب تغییرات قابل‌توجهی در مصرف نخواهد شد. مهم آن است که نباید رابطه‌ مستقیم و خطی بین قیمت بنزین و قیمت سی‌ان‌جی وجود داشته باشد بدین معنی که فارغ از هر تصمیمی که برای بنزین گرفته شود، نباید تا چند سال قیمت سی‌ان‌جی  را افزایش داد.

در بخش کارمزد نیز نرخ کارمزد ویژه در شهرهای کوچک معادل  120 تومان و برای کلانشهرها مثل تهران 140 تومان به‌ازای هر مترمکعب تعیین شده بود که این ارقام به 140 تا 160 تومان افزایش یافت.

با توجه به عواملی نظیر «نبود جاذبه قیمتی کافی»، «بی‌رغبتی خودروسازان داخلی» و «ناآگاهی عامه‌ مردم»، چه‌بسا رسیدن به برنامه‌های جانمایی سوخت سی‌ان‌جی در سبد مصرفی بخش حمل‌و‌نقل مشکل می‌نمایاند، با این حال حرکت به‌سوی ایجاد تعادل بین بنزین و سی‌ان‌جی در سبد مصرفی سوخت ایرانیان می‌تواند به‌عنوان گام نخست در دستیابی به این هدف بزرگ تلقی شود.

اما کارشناسان معتقدند که این تعادل نباید از طریق تبدیل خودروهای بنزینی به دوگانه‌سوز انجام شود، زیرا این شیوه، فقط یک «اقدام مقطعی» است که نمی‌تواند یک راهکار همیشگی، دائم و جامع‌الاطراف باشد. در یک نگاه  درازمدت باید مخازن  سی‌ان‌جی خودروهای کشور در پلت‌فرم تعبیه شوند و کیفیت موتور به‌ نحوی باشد که بازدهی مناسبی (یعنی حداقل 400 کیلومتر کارکرد) را به دست آورند.

به‌نظر می‌رسد که موضوع بهره‌برداری و توسعه‌ استفاده از جایگاه‌های سی‌ان‌جی و بالطبع کاهش مصرف بنزین، کاملا در قواره‌ یک طرح ملی درآمده است. لذا  از این حیث ضرورت دارد همه ظرفیت‌های بخش‌های مختلف اجرایی و فنی کشور تحت راهبری واحدی به مقابله با روند افزایشی مصرف بنزین برخیزند.

در این راستا با توجه به جمیع جهات و همچنین موقعیت‌ کشور در بخش مصرف سوخت و بنزین، لازم است که دستگاه‌های تصمیم‌گیرنده‌ کلان اقتصادی کشور با همراهی تمامی دستگاه‌های اجرایی و مجلس محترم شورای اسلامی با درک مقتضیات کنونی و آینده نسبت به تامین مالی برنامه‌های توسعه‌ جایگاه‌های سی‌ان‌جی توجه ویژه‌ای نشان دهند.

 محمد ابراهیمی