مسئولیت یک شرکت یا سازمان در قبال آثار و پیامدهای تصمیم‌ها و فعالیت‎هایش بر جامعه و محیط زیست به‌طور شفاف، مشارکت در توسعه پایدار، در نظرگرفتن انتظارهای ذی‌نفعان، تطابق با قوانین و هنجارهای رفتاری بین‎المللی و یکپارچه‎سازی مسئولیت اجتماعی در سراسر سازمان را شامل می‌شود.

در این میان برخی عوامل محرک و الزام‎آور عمل به مسئولیت اجتماعی مطرح می‎شود که شرکت‎ها باید خود را ملزم به رعایت آن کنند. از جمله این عوامل الزام‎آور، عامل اخلاقی است که این هشدار را می‎دهد؛ سازمان‎ها مجاز نیستند به‌منظور سودآوری و توسعه کسب‎وکارشان، تهدیدی برای حیات انسان‎ها و محیط زیست باشند.

سازمان‎ها برای پیشگیری از اعمال قانون و جریمه‎های قانونی، باید خود را با الزام‌های قانونی داخلی و بین‎المللی از جمله الزام‌های برنامه توسعه محور منطبق کنند؛ همچنین کم‎توجهی به کارکنان، خانواده‎ها و جوامع پیرامون صنایع نفت و گاز از دیگر عوامل محرک‎ است که می‎تواند به عنوان مانعی برای رقابت‎پذیری و تداوم کسب‎وکار شرکت‎ها و سازمان‎ها مطرح باشد، بنابراین می‎طلبد تا همه شرکت‎ها و سازمان‎های فعال اقتصادی و صنعتی به ویژه صنعت نفت و گاز نسبت به رعایت الزام‎ها و عوامل تحدیدکننده توجه ویژه داشته باشند.

نگاهی به وضع مسئولیت اجتماعی در دنیا نشان می‎دهد که جریان عمل به مسئولیت اجتماعی در شرکت‎های نفتی بزرگ دنیا با اراده‎ای توأم با برنامه‌ریزی و راهبرد شرکت در قبال مطالبات ذی‌نفعان همراه بوده است و پاسخگویی ارادی و معقولانه به مطالبات ذی‌نفعان از سوی دست‌درکاران وجود دارد که سبب شکل‌گیری CSR  آگاهانه و هدف‌دار همراه با توسعه کسب‎وکار شرکت‎ها، توسعه ملی و رفاه ذی‌نفعان همراه خواهد شد.

موضوع مسئولیت اجتماعی شرکت‎ها از مولفه‎های توسعه پایدار در جوامع امروزی به شمار می‎آید که طی آن به مناسبات شرکت‎ها در قبال ذی‌نفعان و جوامع توجه و بهینه‎سازی می‌شود.

بر اساس اعلامیه دفاتر و آژانس‎های سازمان ملل متحد کشورها متعهد شده بودند تا سال ۲۰۱۵ در باره اهداف توسعه‎ای نظیر ریشه‎کنی فقر و گرسنگی، کاهش مرگ و میر کودکان، دستیابی به آموزش، دستیابی به محیط زیست پایدار و .... به استانداردهای لازم و تعیین‌شده دست یابند. 

شکل‎گیری حوزه مشاور اجتماعی وزارت نفت در سال ۹۲ گویای اهتمام این وزارتخانه در زمینه تحقق اهداف و عمل به موضوع مسئولیت اجتماعی است. این حوزه همه همت خود را وقف پیگیری اشاعه موضوع مسئولیت اجتماعی شرکت‎ها در صنعت نفت و گاز کرده و در نخستین اقدام به تدوین و عملیاتی‎سازی نظام‎نامه و یک قالب استاندارد گزارش‎گیری (CSR) از شرکت‎های نفت و گاز پرداخته است.

در تشریح عمده اهداف حوزه مشاور اجتماعی وزیر نفت می‎توان به مواردی از جمله استاندارد کردن اقدام‎های جاری شرکت‎های نفتی در زمینه CSR، کمک به کاهش ریسک‎ها و بحران‎های اجتماعی در مناطق و تسهیل پیشبرد پروژه‎های صنعت نفت، حرکت در مسیر توسعه همزمان صنعت و جوامع پیرامونی، تهیه و ارائه چارچوب و سازوکار گزارش‎دهی منظم و موثر CSR برای شرکت‎ها، دستیابی صنعت نفت به وجهه، خوشنامی و جایگاه جهانی در زمینه CSR، پایبندی به الزام‎های جهانی درباره CSR و همسویی با مجامع و شرکت‎های بین‎المللی و استفاده از امتیازها اشاره کرد.

انجام نخستین مطالعه مسئولیت اجتماعی شرکتی در مجموعه نفت در سال ۹۲، طرح ارزیابی مشارکتی زیرساخت‎های شهرستان عسلویه، طرح جامع مطالعات اجتماعی، اقتصادی، مدیریتی و زیست محیطی مناطق غرب کارون، طرح مطالعات همسویی میان ذینفعان برای دستیابی به توسعه پایدار در صنایع نفت و گاز منطقه جاسک از جمله اقدام‌های حوزه مشاور اجتماعی وزیر نفت در امر تحقق اهداف مربوط به حوزه مسئولیت اجتماعی به شمار می‌آیند. 

پیگیری تشکل شورای سیاستگذاری، شورای راهبردی و دبیرخانه CSR، پیشنهاد و پیگیری تعیین مشاوران اجتماعی برای چهار شرکت اصلی، پیشنهادهای حقوقی و پیگیری گنجاندن مواد قانونی مرتبط با مسئولیت اجتماعی شرکت در اساسنامه شرکت نفت و قرادادهای نفتی، تدوین نظام‎نامه مسئولیت اجتماعی صنعت نفت، تدوین پیش‎نویس پیوست اجتماعی و فرهنگی پروژه‎های صنعت نفت، تدوین راهنماهای مورد نیاز برای استقرار CSR در شرکت‎ها و گزارش پایداری، تشکیل کمیته تخصصی اسکان کارکنان صنعت نفت را نیز می‌توان از دیگر اقدام‌های این حوزه برشمرد.

مشارکت در پروژه مدیریت مشارکتی پارک ملی نایبند، کمک به ایجاد دفتر تعاملات اجتماعی در سازمان منطقه ویژه انرژی پارس، کمک به ایجاد کمیته‎های CSR در شرکت‎های نفتی، برگزاری سه همایش با موضوع مسئولیت اجتماعی صنعت نفت، برگزاری کارگاه‎های آموزشی تسهیل‎گری اجتماعی در صنعت نفت، برگزاری دوره‎های آموزشی CSR، آموزش‎های مهارتی و فنی، آموزش‎های ارزیابی مشارکتی مهارت آموزش، ارائه مشاوره در زمینه مسئولیت اجتماعی شرکت به سازمان‎ها و شرکت‎های نفتی، ترویج و تسهیل‎گری اخلاق حرفه‎ای و CSR در سطوح مدیریتی و کارشناسی سازمان‎ها و شرکت‎ها، دستگاه‎ها و سازمان‎های مردم نهاد و افکار عمومی از طریق سفرهای ترویجی، رسانه‎ها، مکاتبات و..... از جمله دیگر اقدام‌های حوزه مشاور اجتماعی وزیر نفت در بخش تحقق اهداف مربوط به حوزه مسئولیت اجتماعی است.