پیشبرد ۱۴ قرارداد کلان پژوهشی با دانشگاه‎ها در بالادست صنعت نفت

وزارت نفت که در حمایت از دانشگاه‎ها و مراکز تحقیقاتی ید طولایی دارد و آثار حمایت‎هایش در ایجاد و توسعه دانشکده‎‎ها و انستیتوهای نفتی در دهه ۸۰ مشهود بوده است، از ابتدای دولت یازدهم تاکنون نیز به این روند حمایتی ادامه داده که نتیجه آن، امضای قراردادها و تفاهمنامه‎های مطالعاتی متعدد به‌ویژه امضا و پیشبرد ۱۴ قرارداد کلان پژوهشی در بالادست صنعت نفت است.

به گزارش خبرنگار شانا، وزارت نفت به‌منظور تربیت سرمایه انسانی مورد نیاز کشور در رشته‎های بالادستی، در اوایل دهه ۱۳۸۰ از طریق حمایت مالی، تامین تجهیزات آزمایشگاهی و تربیت کادر علمی با هماهنگی وزارت علوم اقدام به ایجاد دانشکده‎های مهندسی نفت در دانشگاه‎های تراز اول داخل کشور کرد که از جمله این اقدام‌ها می‎توان به ایجاد انستیتو نفت در دانشکده فنی دانشگاه تهران، ایجاد دانشکده مهندسی نفت در دانشگاه صنعتی امیرکبیر، تبدیل دانشکده مهندسی شیمی دانشگاه صنعتی شریف به دانشکده مهندسی شیمی و نفت، تبدیل دانشکده مهندسی دانشگاه شیراز به دانشکده مهندسی شیمی، نفت و گاز، ایجاد دانشکده گاز و پتروشیمی در دانشگاه خلیج فارس و کمک به راه‎اندازی رشته مهندسی نفت در دانشگاه سهند تبریز اشاره کرد.

با توجه به راه‎اندازی رشته‎های متنوع بالادستی نفت و گاز در مقاطع مختلف تحصیلی در دانشگاه‎های مختلف کشور، روند پذیرش دانشجو در رشته‎های بالادستی نفت در سال‎های اخیر صعودی بوده، به‌طوری‌که در ۱۰ سال گذشته تعداد دانشجویان پذیرفته شده در رشته‎های بالادستی دانشگاه‎های کشور در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا بیش از ۳۴۰۰ نفر بوده که عمده این دانشجویان در دانشکده‎هایی پذیرش شده‎اند که با حمایت وزارت نفت راه‎اندازی شده است.

این ظرفیت تحقیقاتی و علمی که وزارت نفت در شکل‎گیری آن نقشی بسزا داشته است، در دولت تدبیر و امید به کمک این وزارتخانه آمدند و انجام فعالیت‎های مطالعاتی را در دو بخش ازدیاد برداشت مخازن و توسعه زیرساخت‎های علمی و فناوری در کشف منابع هیدروکربوری در قالب قراردادهایی با شرکت ملی نفت ایران در دستور کار قرار دادند.  

قراردادهای توسعه فناورانه میدان‌های نفتی

بر اساس قراردادهای مطالعه فناورانه ۹ میدان نفتی کشور که اواخر سال ۹۳ امضا شد، میدان آزادگان به انستیتو مهندسی نفت دانشگاه تهران، میدان نفتی دارخوین به دانشگاه امیر کبیر، میدان نفتی سروش به دانشگاه سهند تبریز، میدان اهواز به پژوهشگاه صنعت نفت، میدان کرنج به دانشگاه آزاد اسلامی، میدان کوپال به دانشگاه صنعتی شریف، میدان منصوری به دانشگاه شیراز، میدان گچساران به دانشگاه صنعت نفت و میدان بی بی حکیمه به پژوهشکده ازدیاد برداشت واگذار شد.

حالا پس از گذشت حدود چهار سال از امضای این قراردادها، از شرکت ملی نفت ایران خبر می‎رسد که ارتباط صنعت نفت با دانشگاه‎ها و مراکز تحقیقاتی در برخی طرح‌ها به قدری محکم شده که حتی اگر دانشگاه هم دیگر نخواهد پای کار باشد، نفت کوتاه نمی‎آید. در این قراردادهای پژوهشی روند کار به این شکل است که فاز نخست به شناخت میدان اختصاص دارد و فاز دوم به شکل‎گیری یا بررسی مدل توسعه. در فاز سوم آزمایش‎های لازم انجام می‎شود و در فاز چهارم، ترکیبی از مدل با آزمایش‎ها در دستور کار قرار می‎گیرد. فاز پنجم هم فاز پایانی است.

سهند در آستانه فاز سوم مطالعات سروش

اگر بخواهیم روند هر یک از قراردادها را مورد بررسی قرار دهیم، باید گفت کار در برخی میدان‌ها مثل سروش و آزادگان پیشرفت مناسب‎تری دارد و در دیگر میدان‌ها نیز در حال پیشروی است. در میدان سروش، فاز نخست و دوم طرح پایان یافته و در شرف ورود به فاز سوم کار هستند. در طرح فناورانه میدان سروش، تزریق گاز و تزریق پلیمر به عنوان بهترین گزینه‎ها انتخاب شدند و بررسی‎ها برای انتخاب روش بهینه‎تر ادامه دارد. دانشگاه سهند در بحث تزریق گاز از دانش و توان کافی برخوردار است، اما از آنجا که برای نخستین بار در میدان سروش (زیر نظر شرکت نفت فلات قاره ایران) شاهد آزمایش‎های تزریق پلیمر هستیم، دانشگاه سهند از مشاوره و همراهی شریک خارجی خود برای تامین تجهیزات و انتقال فناوری به منظور انجام این آزمایش‎ها بهره‎مند می‎شود. بنابراین در پایان طرح، حتی اگر روش تزریق گاز به عنوان روش بهینه انتخاب شود، باز هم با انجام این پروژه، دانشگاه موفق به انتقال فناوری و تامین تجهیزات آزمایشگاهی خود برای انجام آزمایش‎های تزریق پلیمر شده است.

کاهش ریسک فعالیت‎های توسعه‎ای در آزادگان

فاز دوم طرح میدان آزادگان هم به‌زودی پایان می‎یابد. ارتباط دانشگاه و صنعت در این طرح به نحوی است که نمایندگانی از انستیتو نفت دانشگاه تهران در شرکت متن مستقر شده‎اند و حداقل ماهی دو بار، جلسات مشترک و مفصلی با استفاده از ویدئواسکایپ بین نمایندگان انستیتو، شرکت متن و مشاور خارجی برگزار و نتایج مطالعات در میدان استفاده می‌شود. نتایج این طرح قابل توجه بوده است و می‎تواند تاثیر قابل‎توجهی در کاهش ریسک فعالیت‎های توسعه‎ای میدان داشته باشد. دانشگاه تهران هم‌اکنون به عنوان بازوی پژوهشی شرکت متن در طرح آزادگان فعال است و به قدری این ارتباط علمی مؤثر واقع شده که دیگر حتی اگر دانشگاه هم نخواهد پای کار باشد، نفت کوتاه نمی‎آید.

پیگیری فعالیت‎های فناورانه نو در طرح دارخوین

در دارخوین (تحت نظر شرکت نفت و گاز اروندان) کار بزرگی در دست اقدام است و آن اینکه طرح پژوهشی درصدد ایجاد و آزمایش سیستم ردیاب گاز تزریقی برآمده تا از این طریق، مشخص شود گاز پس از تزریق چه مسیری را طی می‎کند. البته ردیابی گاز تزریق شده در مایع، معمول است اما قرار است به سامانه‎ای برای ردیابی گاز پس از تزریق در گاز دست پیدا شود که دانشگاه امیرکبیر به عنوان دانشگاه طرف قرارداد در این طرح به این منظور در تلاش است و انتظار می‎رود در آینده نزدیک، مرکزی با این شرح کار در این دانشگاه ایجاد شود تا بتواند ارائه‎دهنده این خدمت باشد.

افزون بر این، راه‎اندازی مرکز پیشرفته آنالیز رسوب آسفالتین در دانشگاه امیرکبیر در دستور کار است که در صورت تصویب در کمیته راهبری، اجرایی می‎شود. در صورت راه‎اندازی چنین مرکزی، می‎توان به بررسی و رفع معضل رسوب آسفالتین در بسیاری از میدان‌ها به‌ویژه میدان‌های غرب کارون ورود کرد.

فاز نخست هر ۶ طرح (منصوری، بی‎بی‎حکیمه، کرنج، کوپال، اهواز و گچساران) در شرف پایان است، البته میدان منصوری پیشرفت بهتری نسبت به پنج طرح دیگر دارد.

قراردادهای اکتشاف‎محور

اما گروه دوم قراردادهای کلان پژوهشی بالادست صنعت نفت به امضای قراردادهای اکتشاف‎محور شرکت ملی نفت ایران در اواخر سال گذشته مربوط می‎شود؛ قراردادهایی که با هدف توسعه زیرساخت‎های علمی و فناوری در کشف منابع هیدروکربوری، با پنج دانشگاه منتخب کشور شامل دانشگاه‎ شهید بهشتی، فردوسی مشهد، خوارزمی، صنعتی شاهرود و شهید چمران اهواز امضا و مدت زمان اجرای هر یک از آنها ۱۰ سال در نظر گرفته شد.

در اجرای قراردادهای پژوهشی حوزه اکتشاف شرکت ملی نفت ایران، پروژه پژوهشی «توسعه فناوری‎های نوین ژئوشیمیایی اکتشافی با تاکید بر مدل‌سازی هیدروکربوری حوضه رسوبی در ناحیه دزفول شمالی» با همکاری دانشگاه شهید بهشتی و پروژه پژوهشی «توسعه فناوری‎ بهبود تصویرسازی زیرسطحی در اکتشاف منابع هیدروکربوری در حوضه رسوبی کپه‎داغ» با همکاری دانشگاه فردوسی مشهد اجرا می‎شود.

دانشگاه خوارزمی در زمینه «توسعه فناوری‌های سنگ‎های کربناته شکافدار در ناحیه دشت آبادان» با مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران همکاری خواهد کرد و «کاربرد ژئومکانیک در اکتشاف منابع هیدروکربوری و فناوری‎های نوین حفاری و مهندسی نفت در چاه‎های اکتشافی» موضوع همکاری با دانشگاه صنعتی شاهرود خواهد بود.

پروژه پژوهشی دانشگاه شهید چمران اهواز نیز «توسعه فناوری‎های نوین ژئوشیمیایی اکتشافی با تاکید بر ژئوشیمی سطحی و زیرسطحی در ناحیه دشت‎آبادان» است.
در این زمینه نیز بسته نخست هر پنج قرارداد در مراحل پایانی است و احتمالا تا پایان سال، فاز اول که با هدف تولید نقشه راه در دستور کار دانشگاه‎ها قرار دارد نهایی می‎شود و آنچه به عنوان نقشه راه هر یک از پنج قرارداد اکتشاف‎محور اعلام شود، برنامه کاری این قراردادها را در سال آینده مشخص می‎کند.

حمایت از استارتاپ‎ها و شرکت‎های دانش‎بنیان

افزون بر آنچه گفته شد، شرکت ملی نفت ایران در حمایت از استارتاپ‎ها و شرکت‎های دانش‎بنیان نیز دستی بر آتش دارد و از ایده‎های خلاقانه دانشجویان و یا مسابقات دانشجویی با هدف ایجاد انگیزه در جامعه علمی کشور استقبال می‎کند. به‌طور مثال هم‌اکنون در دانشگاه امیرکبیر مسابقه‎ای با موضوع مطالعه مخزن در حال برگزاری است که تاکنون ۲۸ گروه از دانشگاه‌‏های مختلف ثبت‎نام کرده‎اند و با اعلام نتایج آن تا پیش از پایان سال، به گروه‎های اول تا سوم جوایز اعطا می‏‌شود. یا پارسال مسابقه ارائه فرمول سیال حفاری را برگزار کردیم که با استقبال بسیاری مواجه شد. جالب است بدانید برندگان آن مسابقه، هم‌اکنون در این زمینه فعالیت می‎کنند و کسب‎وکارشان را با همین محور پیش می‎برند. مدیریت پژوهش و فناوری شرکت ملی نفت ایران گاهی ایده اولیه را طرح و گاهی از ایده‎های دانشگاه‎ها با چنین محورهایی استقبال و حمایت می‎کند و معتقد است این ایده‎ها می‎تواند بعضا بازار کار خوبی را پیش‌روی دانشجویان و فارغ‎التحصیلان قرار دهد.  
این مسیر ادامه دارد

بر اساس برنامه‎ریزی صورت گرفته در شرکت ملی نفت ایران، سومین گام در قراردادهای پژوهشی کلان در بخش بالادست صنعت نفت، امضای قراردادهایی با مراکز تحقیقاتی با محوریت بهینه‎سازی واحدهای بهره‎برداری نفت است که بر اساس اعلام مدیریت پژوهش و فناوری این شرکت، این برنامه در دستور کار یک سال آینده این مجموعه قرار دارد.

کد خبر 287562

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
0 + 0 =