خرگوشها در انبوهی از سپیدی برف دور خرده نانهایی که یکی از کارکنان ایستگاه تقلیل فشار گاز سیلوانا برایشان ریخته است جمع شدهاند. تماشای این صحنه لبخند را بر چهره گروه خبری شانا و مسئولان شرکت گاز استان آذربایجان غربی مینشاند. راهی استان آذربایجان غربی شدهایم. علیرضا شیخی، مدیرعامل شرکت گاز استان آذربایجان غربی به همراه محمد صبوری، رئیس روابط عمومی با ما همراه شدهاند تا روند گازرسانی به این استان را در شهرستان ارومیه، روستاهای مرزی، مناطق سردسیر و مراکز صنعتی بررسی کنیم.
ایستگاه CGS سیلوانا با ظرفیت 30 هزار مترمکعب گاز در ساعت پوشیده از برف است. منطقه سیلوانا یکی از ۱۹ منطقه جهان با اکسیژن خالص است که از جمله مناطق نمونه گردشگری استان آذربایجانغربی و ایران شناخته شده است. کارکنان شرکت گاز در این ایستگاه پوشیده از برف، از خرگوشهای زیادی نگهداری میکنند و در سرمای زمستان به آنها غذا میدهند. سیلوانا بر فراز مرز ایران و ترکیه قرار گرفته و روستای راژان یکی از روستاهای معروف آن است که به راستی تنفس در آنجا با هر کجای دیگر، متفاوت است.
راهی راژان میشویم. پس از رسیدن به روستا، نگاهی به خانهها میاندازیم. علمک گاز در کنار همه آنها افراشته شده است. در یکی از خانهها باز است و دو بانوی میانسال مشغول طبخ نان هستند. فضای اینجا با شهر بسیار متفاوت است. رد پای حیواناتی مثل روباه و پرندگان روی برف، عطر نان تازه محلی، اکسیژن خالص و آسمان آبی پاک، چشم را نوازش میدهد. همراه با مدیرعامل شرکت گاز آذربایجان غربی اجازه ورود میگیریم، همسخن بانوان میشویم و از میزان رضایتمندیشان درباره گاز میپرسیم.
آنان پس از تعارف نان تازه از تنور درآمده میگویند: «آمدن گاز به راژان کار ما را خیلی راحتتر کرده است. پیدا کردن هیزم در این همه برف بسیار سخت بود. اگر مردهایمان خانه نبودند ما باید به دنبال نفت و گازوئیل میرفتیم یا کپسول گاز را روی دوشمان میگذاشتیم تا بتوانیم غذا درست کنیم اما با آمدن گاز خانههایمان گرم است و فقط برای پختن نان محلی از هیزم استفاده میکنیم».
هر روز یک روستای آذربایجان غربی گازرسانی شده است
راهی کوچه پس کوچههای روستا میشویم. صدای زنگ مدرسه به گوش میرسد. با نیم نگاهی به اطراف، تابلوی دبستان دولتی راژان را میبینیم و به آنجا میرویم. مدرسه کوچکی که در یک راهرو با حدود 15 کلاس خلاصه شده است. مدیر مدرسه به سویمان میآید. با موافقت او وارد یکی از کلاسها میشویم. لباسهای گرم دانشآموزان به چوب لباسی آخر کلاسها آویزان شدهاند و گرمای مطبوعی در همه کلاسها جریان دارد. کلثوم عبداللهزاده، مدیر مدرسه راژان میگوید: در زمان استفاده از سوخت مایع ما دو مشکل عمده در مدرسه داشتیم، نخست آنکه باید میزان سوخت مورد نیاز فصل زمستان و هزینه آن را تخمین میزدیم و از طریق اینترنت ثبتنام میکردیم که اگر در این محاسبه اشتباهی میشد، در زمستان با مشکل مواجه میشدیم. افزون بر این، هر صبح حدود دو ساعت طول میکشید تا فضای مدرسه گرم شود و این موضوع سبب تشدید بیماریهای فصلی بین دانشآموزان شده بود، اما با اتصال این مدرسه به شبکه گاز طبیعی، بار این مشکلات از دوش ما برداشته شده است.
شیخی میگوید: شرکت ملی گاز ایران امسال به دولت وعده داد که در هر روز به 10 روستا گازرسانی کند. این وعده به عنوان یک وظیفه به عهده همه شرکتهای گاز استانی قرار گرفت و ما نیز همت خود را برای اجرای آن به کار گرفتهایم. گازرسانی به روستاهای این استان از سال 93 آغاز شد و تاکنون با پیشرفت خوبی همراه بوده است، به گونهای که از ابتدای امسال تا دهه فجر، 270 روستا را به شبکه گاز متصل کردیم و این رقم تا پایان امسال به 310 روستا میرسد، یعنی به،طور تقریبی در هر روز به یک روستا گازرسانی انجام شده است.
خدمات گازرسانی برای مسجد و کلیسا، یکسان است
از مدرسه بیرون میآییم. کمی آنسوتر بالای ورودی ساختمان کوچکی، تابلوی دهیاری روستای راژان نصب شده است. راهی دهیاری میشویم. شیخی ادامه میدهد: بودجه گازرسانی روستایی از منابع داخلی شرکت و نیز از محل بند ق تبصره 2 قانون بودجه سال 93 تامین میشود. در این سالها درصد بهرهمندی گاز روستایی از 32 درصد در سال 92 به 65 درصد در سال 97 رسیده است.
اکنون از 44 شهر استان آذربایجان غربی، 40 شهر مصرفکننده گاز طبیعی هستند. گازرسانی به سه شهر دیگر نیز در حال اجرا است و یک شهر باقی مانده نیز در مرحله مطالعه و طراحی خط انتقال است. از 2 هزار و 457 روستای بالای 20 خانوار نیز تا دهه فجر یک هزار و 68 روستا از گاز بهرهمند شدهاند و گازرسانی به حدود 590 روستا در حال اجرا است.
وارد ساختمان دهیاری میشویم. صادق نیکنیا، دهیار روستای راژان به استقبالمان میآید. به گفته او، روستای راژان با جمعیتی بالغ بر 4 هزار نفر و یکهزار خانوار در مرکزیت بخش سیلوانا و در 35 کیلومتری شهرستان ارومیه واقع شده است و با رسیدن گاز به این منطقه، سطح رفاه مردم افزایش یافته است.
نیکنیا ما را به کلیسای این روستا دعوت میکند و میگوید: تعداد زیادی از مردم این منطقه مسیحی هستند. اینجا ملاک خدمترسانی در مسلمان بودن یا اقلیتبودن نیست. فرقی ندارد که خانوادهها چه دین و مذهبی داشته باشند یا در چه سطح اقتصادی زندگی کنند. گاز به خانه همه روستاییان و اماکن مذهبی وارد شده است.
مدیرعامل شرکت گاز آذربایجان غربی سخن او را اینگونه تکمیل میکند: این استان دارای رنگینکمانی از اقوام است. روستاهای راژان و دزگیر در مرز ترکیه هستند که مردمانشان با مذاهب گوناگون کنار هم زندگی میکنند. اینجا ترک و کرد و فارس، ارمنی و آشوری و مسلمان همه با صلح کنار هم هستند و گازرسانی به مسجد با کلیسا نیز برای ما هیچ تفاوتی ندارد. گازبهای اماکن مذهبی در قانون رایگان است. نامی از مسجد یا کلیسا برده نشده است و همه اماکن مذهبی شامل این قانون میشوند.
گاز بر کیفیت سلامت مردم تاثیر مثبت داشته است
از شیخی درباره گازرسانی به مناطقی که بافت ویژه تاریخی دارند میپرسیم و پاسخ میشنویم: برای مناطق گردشگری خاص نیز راهی برای حل مشکل پیدا میکنیم. به عنوان مثال، راه لولهکشی جایگزین انتخاب میکنیم تا به بافت طبیعی و تاریخی منطقه آسیبی وارد نشود، یا حفاریها را با حضور و نظارت کارشناسان میراث فرهنگی انجام میدهیم و خوشبختانه تاکنون با مشکلی در مناطق تاریخی روبهرو نشدهایم. به عنوان مثال، گازرسانی به منطقه تپه حسنرود که قدمت 7 هزار ساله دارد و یکی از آثار باستانی با ثبت جهانی است و مجموعه تخت سلیمان با قدمت 5 هزار ساله بدون هیچ آسیبی به بافت تاریخی و طبیعی منطقه انجام شده است. همچنین کلیسای تادئوس مقدس یا کلیسای طاطاووس (قره کلیسا) به عنوان نخستین کلیسای جامع جهان مسیحیت که یکی از ارزشمندترین بناهای مذهبی در آیین مسیحیت به شمار میرود نیز گازرسانی شده است. این گونه مناطق در استان ما زیاد هستند و ما نیز با افتخار تلاش میکنیم سوخت پاک و ایمن گاز را به همه آذربایجانیها ارائه دهیم.
در ادامه تهیه گزارش از تاثیر گازرسانی برای استان آذربایجان غربی، سراغ مرکز خدمات جامع سلامت روستایی راژان میرویم. مرکز درمانی روستا با بهرهمندی از حضور چند پزشک، پذیرای بیماران است. با هماهنگی مدیریت درمانگاه، وارد اتاق یکی از پزشکان میشویم. با حامد علیزاده، پزشک جوانی که مشغول معاینه یکی از کودکان است گفتوگو میکنیم. او معتقد است اتصال روستاهای آذربایجان غربی به شبکه گاز طبیعی در سلامت مردم این منطقه تاثیر فراوانی داشته است، زیرا در زمان مصرف سوختهای مایع و کپسول گاز مردم از بیماریهای ستون فقرات، آلرژی، آسم و بیماریهای تنفسی و ... رنج میبردند، همچنین گروههای سالمند نیز به سبب حمل کپسولهای گاز یا سوخت مایع با مشکلات عضلانی و ستون فقرات دست به گریبان بودند، اما پس از گازرسانی، درصد این مشکلات تا حد قابل ملاحظهای کاهش یافته و میزان بیماریهای فصلی مانند آنفلوآنزا و سرماخوردگی نیز بسیار کمتر شده است.
نگران بخاریهای نفتی نیستیم
راژان را به مقصد دزگیر ترک میکنیم. دزگیر یکی دیگر از روستاهای مرزی ایران و ترکیه است. در مسیر راه، شیخی به ارائه توضیحاتی درباره تاثیر گازرسانی روستایی در میزان مهاجرت روستاییان میپردازد و میگوید: بیشک، گاز یکی از عوامل رفاه است و 71 درصد از سبد انرژی استان را تشکیل میدهد. در سالهای اخیر، شاهد مهاجرت معکوس روستاییان از شهرها به روستاهای خودشان هستیم، زیرا با رسیدن گاز به بخشهای مختلف استان، زمینه توسعه صنعت بهویژه در بخش کشاورزی و گلخانهها در آذربایجان غربی فراهم شده است.
مدیرعامل شرکت گاز استان آذربایجان غربی، میزان رشد توزیع و مصرف گاز در این استان را نسبت به پارسال 8 درصد اعلام میکند و میگوید: پارسال میزان مصرف گاز استان 5 میلیارد و 100میلیون مترمکعب بود که این رقم امسال به 5 میلیارد و 800 میلیون مترمکعب رسیده است. شرکت گاز استان آذربایجان غربی با آمادگی کامل، هم شبکه گاز را توسعه میدهد و هم با اجرای برنامههای نگهداشت شبکه و انجام تعمیرات اساسی و سالانه به همراه عملیات نشتیابی برای گازرسانی در همه روزهای سال آماده است. زمستان امسال نیز بسیار سرد و پر برف بود، اما مشکل قطع گاز را در هیچ کجای استان نداشتیم. حتی شهرستان سردشت که سالهای گذشته با مشکل افت فشار گاز همراه بود، امسال به سبب اتصال به خط انتقال نهم سراسری با هیچ مشکلی روبهرو نشد.
به دزگیر میرسیم. بارش برف شدت گرفته است. اینجا به کوههای مرزی ایران و ترکیه بسیار نزدیک است. علمک گاز در کنار ساختمان مدرسهای نصب شده است. به سوی مدرسه میرویم و سراغ مدیر مدرسه را میگیریم. تعداد دانشآموزان در این مدرسه اندک است. ناصر عزیزی، مدیر و معلم دبستان دزگیر از مدرسه خارج میشود و میگوید: امسال شرکت گاز استان آذربایجان غربی علمک گاز را برای این مدرسه نصب کرده است ما نیز لولهکشی داخلی را انجام دادیم و همزمان با دهه فجر، سبک جدیدی از گرمایش را در این مدرسه تجربه میکنیم. حالا دیگر بوی سوخت مایع در مدرسه نمیپیچید و نگران بخاریهای نفتی نیستیم، دانشآموزان هم با آرامش خاطر در کلاسهای درس حاضر میشوند و از گرمای یکسان مدرسه برخوردار شدهاند.
شنیدن این جملات و تصور هر آنچه سبب افزایش رفاه و آرامش مردم میشود، بسیار خوشایند است. در این روستا نیز پیروان ادیان اسلام و مسیحیت در کنار هم زندگی میکنند. کلیسای رایان هرمز یکی از کلیساهایی است که نمونهاش را تاکنون ندیدهایم. کلیسایی کوچک در قالب یک اتاق که در میان حیاط واقع شده است و برای ورود به آن باید روی زمین بنشینیم و از در کوچکی که تنها نیم متر ارتفاع دارد وارد شویم. هموطنان مسیحی در این کلیسا گرد هم آمدهاند. از آنها درباره گازرسانی به روستایشان میپرسیم و شاهد اعلام رضایت و قدردانی آنان درباره رسیدن گاز به خانهها و اماکن مذهبیشان هستیم.
شیخی درباره نحوه تامین گاز مورد نیاز استان توضیح میدهد: منطقه 8 عملیات انتقال گاز عهدهدار تامین گاز مورد نیاز استان آذربایجان غربی با استفاده از خطوط انتقال گاز است. ما روزانه به طور میانگین 20 میلیون مترمکعب گاز از منطقه 8 انتقال، دریافت میکنیم. خوشبختانه با افزایش میزان فرآورش گاز در کشور و بهرهمندی از توان سازندگان ایرانی که اکنون همه کالاها و تجهیزات مورد نیاز صنعت گاز را تامین میکنند، هیچ کدام از شرکتهای گاز استانی نگران تامین گاز مناطق زیر پوشش خود نیستند. در سالهای اخیر همه تجهیزات مورد استفاده در شبکههای گازرسانی ازسوی سازندگان داخلی تامین شده است، تجهیزاتی که پیش از این از خارج کشور تهیه میشدند نیز با همراهی پارکهای علم و فناوری و بهرهمندی از توان و تخصص کارکنان صنعت گاز، بومیسازی شدهاند.
گام دوم؛ افزایش کیفیت خدمات به مشترکان گاز
در مسیر کارخانههای صنعتی هستیم. از کنار روستایی عبور میکنیم که پر رفت و آمد به نظر میرسد. مردانی با لباس کردی مشغول گپوگفت با یکدیگر هستند. نزدیک آنها توقف میکنیم. نگاهی به بام خانهها میاندازیم. دودکشها با کلاهک H خودنمایی میکنند. مدیرعامل شرکت گاز آذربایجان غربی، با زبان آذری مشغول گفتوگو با روستاییان میشود. گرچه برای رسیدن به شهرکهای صنعتی عجله داریم، اما به دعوت اهالی روستا به خانه یکی از آنها میرویم.
رضا نصیری، یکی از جوانانی است که گاز را عامل اشتغالزایی در روستایشان میداند و میگوید: با رسیدن گاز به این روستا، خیلی از جوانان برای خودشان شغلی دست و پا کردهاند. بعضیها آموزش دیدهاند و کار لولهکشی داخلی ساختمانها را انجام میدهند.
آقای محمدی که مشغول نوشیدن چای است، حرف جوان را اینگونه ادامه میدهد: گاز روی همه بخشهای زندگی ما اثر گذاشته است. از کیفیت نان نانواییها گرفته تا بهتر شدن وضعیت سلامت مردم؛ هر کسی هم که بخواهد میتواند از این موقعیت استفاده کند و برای خودش کاری راه بیندازد.
روستا را ترک میکنیم و راه را ادامه میدهیم. شیخی میگوید: یکی از اهداف شرکت ملی گاز ایران، برند شدن است. اکنون از لحاظ کمیت و توسعه، بخش زیادی از مناطق شهری و روستایی کشور گازرسانی شده است، بنابراین گام دوم ما، حرکت به سوی افزایش کیفیت خدمات و جلب رضایت مشترکان گاز است. به همین منظور برای مشترکان جدید گاز، از کنتورهای ارتقایافته استفاده میکنیم. گروههای امدادی در همه ساعات شبانه روز آماده خدمترسانی به مشترکان در کوتاهترین زمان ممکن هستند. بیش از 17 نوع خدمت را از طریق دفاتر پست و دفاتر پیشخوان به مشترکان گاز ارائه میدهیم، همچنین در زمان اجرای طرحهای گازرسانی، توجه ویژهای به حفظ محیط زیست و رعایت اصول HSE داریم.
مدیرعامل شرکت گاز استان آذربایجان غربی، ادامه میدهد: ارائه اطلاعات و آموزشهای صحیح به شهروندان برای استفاده بهینه و اصولی از گاز طبیعی نیز یکی دیگر از اقدامهای شرکت گاز استان است. همزمان با آغاز به کار مدارس، با هماهنگی اداره کل آموزش و پرورش گروههایی را به مدارس سراسر استان اعزام میکنیم تا مصرف صحیح گاز را به دانشآموزان آموزش دهند. همچنین در تعامل با صداوسیمای استان و مطبوعات به همراه تبلیغات سطح شهر، مردم را نسبت به خطرات استفاده نادرست از وسایل گازسوز آگاه میکنیم.
مدیریت توزیع گاز با نامه کتبی
به یکی از شهرکهای صنعتی ارومیه میرسیم. سراغ یکی از کارخانههای تولید مواد غذایی میرویم و با هماهنگی روابط عمومی و حراست وارد کارخانه میشویم. بخش میترینگ در ابتدای محوطه کارخانه قرار دارد که گاز ورودی به واحدهای صنعتی را اندازهگیری میکند. جعفر صادق طایفه ابراهیمی، رئیس بهرهبرداری و تعمیرات اداره گاز منطقه 2 ارومیه که در بازدید از مناطق صنعتی با ما همراه شده است، وارد بخش میترینگ میشود و میگوید: ظرفیت این ایستگاه 2 هزار و 500 مترمکعب است که گاز با فشار 250 PSI به آن وارد و با فشار 60 PSI خارج میشود.
وارد محوطه کارخانه مواد غذایی میشویم. تماشای چگونگی تولید انواع غذاهای کنسروی از رب گوجه فرنگی تا مرباها و سسها، تجربه نوینی است. بخشی از این کارخانه به عنوان سالن دیگهای بخار در نظر گرفته شده است. مسئول این بخش، علیاصغر جبارپور است که در آستانه بازنشستگی قرار دارد. او میگوید: از سال 89 تاکنون کارخانه مواد غذایی ما از سوخت گاز طبیعی استفاده میکند که جایگزین سوخت مازوت شده است.
او در کنار مخزن حاوی مازوت مینشیند و شیر مخزن را باز میکند، مقداری از سوخت سیاه رنگ روی زمین میریزد. انگشتانش را به این مایع آغشته میکند و ادامه میدهد: سوختهای فسیلی آلودگی زیادی دارند. وقتی هنوز گاز به این منطقه نرسیده بود ما همیشه با دردسرهای سوخت مایع درگیر بودیم. رنگ این سوخت از روی دستان و صورتمان پاک نمیشد و به تبع آن، پوستمان همیشه بوی بدی داشت. حتی نفس کشیدن در محیط کار برایمان سخت بود. اکنون هم گاهی باید از این سوخت استفاده کنیم، اما این موارد فقط زمانی اتفاق میافتد که سرمای هوا بسیار شدید باشد و مصرف گاز در سطح استان بالا برود که در این صورت شرکت گاز استان، از چند روز قبل با یک نامه کتبی به ما اعلام میکند که از چه تاریخی میزان گاز کارخانه را کم یا قطع میکند و ما نیز برای تغییر سوخت در مدت زمان کوتاهی آماده میشویم.
بوی مازوت، طعم قند
از کارخانه مواد غذایی بیرون میآییم و راهی یکی دیگر از شهرکهای صنعتی ارومیه میشویم. در شهرک صنعتی دوم، کارخانه بسیار بزرگی از دور خودنمایی میکند. اینجا یکی از کارخانههای بزرگ تولید قند و شکر در کشور است. بوی چغندر قند، همه فضای کارخانه را پر کرده است. همراه با مدیر کارخانه، نه تنها به بخش حرارتی و کورهها، بلکه برای کسب تجربه و از روی کنجکاوی به بخشهای مختلف این کارخانه بزرگ سر میزنیم. بر فراز یکی از بخشهای کارخانه که رسیدن به آنجا، لباسهایمان را به رنگ سفید آهک درآورده است، با منصور عابدینفام گفتوگو میکنیم. او به ارائه توضیحاتی درباره نحوه تولید قند و شکر میپردازد و درباره تاثیر گازرسانی در کیفیت کار این مرکز صنعتی میگوید: استفاده از سوخت مایع مشکلات فراوانی به همراه داشت. بارگیری، حمل و تخلیه سوخت مایع سبب ایجاد آلودگیهای زیست محیطی میشد. اینجا هم بوی چغندر قند را استشمام میکردیم، هم مجبور به تحمل بوی تند سوخت مایع بودیم. این موضوع به ریههای کارگران آسیب میزد، اما استفاده از سوخت گاز، هم از لحاظ اقتصادی، هم از لحاظ سلامت و محیط زیست برای ما بسیار مفید است.
پس از خروج از کارخانه قند و شکر همراه با مسئولان شرکت گاز استان آذربایجان غربی راهی ارومیه میشویم. شیخی نسبت به همکاری نهادهای این استان با شرکت گاز ابراز رضایت میکند و میگوید: تعامل بسیار خوبی بین شرکت گاز استان با نهادهای مرتبط در زمینه گازرسانی مثل استانداری و شهرداریها برقرار است که موجب میشود وقفهای در اجرای طرحهای گازرسانی ایجاد نشود. مردم نیز به سبب برودت هوا از رسیدن گاز به روستاهایشان استقبال میکنند. استان ما، یک منطقه سردسیر است که حداقل پنج ماه از سال همراه با برف و سرما است. در برخی از نقاط استان مانند منطقه دالامپر که مرز مشترک ایران، عراق و ترکیه است در تمام ایام سال شاهد بارش برف هستیم. افزون بر این، استفاده از گاز نسبت به سوخت مایع صرفه اقتصادی بیشتری برای مردم دارد که این موضوع نیز در میزان استقبال مردم از گاز تاثیر گذار است.
اورمی؛ شهر آب
ارومیه در زبان آشوری به معنای شهر آب است. در این شهر پنج رودخانه دائمی جریان دارند که اساس کشاورزی منطقه را تشکیل میدهند. گازرسانی، زمینه را برای توسعه کشاورزی و صنعت در استان آذربایجان غربی فراهم کرده است. در این استان اقوام مختلف آذری و کرد، شیعه و سنی، مسیحی، آشوری و ... زندگی میکنند که به لحاظ جغرافیایی موقعیت بسیار مناسبی برای توسعه صنایع در محل زندگی خود و گسترش صادرات تولیدات داخلی به کشورهای همسایه دارند.
سفر به ارومیه، تجربه زیبایی از همنشینی با مردمان خونگرمی است که همه حرفشان سپاس پروردگار و تلاش و کار و لبخند است. خداقوت به تلاشگران صنعت گاز در شرکت گاز استان آذربایجان غربی و منطقه 8 انتقال گاز که خانههای مردم را بر دامان سپید برف شمالغرب کشورمان، گرم نگه میدارند.
فاطمه شعبانی
نظر شما