محاسبه خط پایه و تولید مبنای ۱۱ میلیون بشکه نفت خام برای دو کشور روسیه و عربستان در توافق ماه آوریل و تعیین تولید مبنای اکتبر ۲۰۱۸ برای ۱۸ کشور دیگر متعهد به کاهش توافق تولید دردسرساز شده است. برخی اعضای اوپک پلاس که در نشست ۱۲ آوریل پای این توافق‌نامه را امضا کردند حالا با راهبری امارات و قزاقستان به این موضوع معترضند. شاید بپرسید چرا پای توافقی را امضا کردند که حالا به آن معترض باشند؟ راستش را بخواهید پاسخ روشنی برای این پرسش وجود ندارد و بی‌شک امضاکنندگان این توافق بهتر به آن پاسخ خواهند داد، اما اگر بخواهید بدانید چه تفاوتی بین تولید مبنا بر اساس ۱۱ میلیون بشکه و مبنای اکتبر ۲۰۱۸ برای روسیه و عربستان وجود دارد، اینجا برایتان می‌گوییم.
عربستان
عربستان بر مبنای تولید ۱۱ میلیون بشکه نفت خام را باید یکی از متعهدترین کشورهای عضو اوپک دانست. این کشور طبق تازه‌ترین گزارش کمیته مشترک وزارتی نظارت بر توافق کاهش عرضه نفت اوپک – غیراوپک (JMMC) در ماه اکتبر ۱۰۲ درصد به توافق اوپک پایبند بوده و هیچگاه از زمان اجرای این توافق (مه تا اکتبر) تعهدش کمتر از ۱۰۰ درصد نبوده است. عبدالعزیز بن سلمان، وزیر انرژی عربستان سعودی به پشتوانه همین تعهد بارها در مجامع رسمی و رسانه‌ای به کشورهایی که به این توافق پایبند نبودند از جمله امارات که در ماه‌های ژوئیه و اوت از این توافق تخطی کرد، تاخته است.
اگر خاطرتان باشد وزیر نفت عربستان برای نشان دادن جدیتش در اجرای توافق کاهش تولید تا آنجا پیش رفت که در نشست مجازی ماه سپتامبر اوپک پلاس سهیل المزروعی، وزیر نفت امارات را در موقعیتی دراماتیک در کنار خود نشاند تا این پیام را مخابره کند که خطای اجرا نکردن توافق غیرقابل چشم‌پوشی است.
حالا همین عربستان را همانند دیگر کشورهای اوپک پلاس بر مبنای تولید نفت خام ماه اکتبر ۲۰۱۸ بررسی می‌کنیم. بر این مبنا، عربستان دیگر از شاگرد خوب‌های توافق نیست. تولید عربستان در ماه اکتبر ۲۰۱۸ برابر با ۱۰ میلیون و ۶۳۳ هزار بشکه در روز بوده است و طبق توافق باید در سه ماه نخست توافق کاهش تولید روزانه ۸ میلیون و ۱۲۵ هزار بشکه و پس از آن در گام دوم تولیدش را تا سطح ۸ میلیون و ۶۲۶ هزار بشکه افزایش می‌داد. با محاسبه این رقم، میانگین پایبندی عربستان از ماه مه تا اکتبر کمی بیش از ۹۰ درصد بوده است. یعنی اگر خط پایه تولید نفت خام برای عربستان همانند دیگر کشورها به جز روسیه اکتبر ۲۰۱۸ محاسبه شده بود، این کشور هم‌اکنون کمی بیش از یک میلیون بیشتر از تعهدهای خود تولید کرده است.
توضیح عکس: بیست‌ودومین نشست کمیته مشترک وزارتی نظارت بر توافق اوپک – غیراوپک (JMMC)؛ ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۰
روسیه
اما روسیه؛ کارنامه روسیه که مبنای تولید آن همانند عربستان در نشست ماه آوریل، ۱۱ میلیون بشکه تعیین شده بود، چندان درخشان نیست. مجموع پایبندی این کشور هیچگاه از ماه مه تا اکتبر به صددرصد نرسیده و همیشه کمتر از این رقم بوده است. مجموع پایبندی این کشور از زمان اجرایی شدن توافق کاهش تولید از ماه مه تا اکتبر ۹۶ درصد بوده است. یعنی روسیه بر مبنای تولید ۱۱ میلیون بشکه نفت خام ۵۳۰ هزار بشکه نفت خام بیشتر تولید کرده است.
روسیه را بر مبنای تولید نفت خام ماه اکتبر ۲۰۱۸ در نظر بگیرید. تولید نفت خام این کشور در اکتبر ۲۰۱۸ برابر با ۱۰ میلیون و ۶۴۳ هزار بشکه بوده است. یعنی این کشور با محاسبه این رقم باید در ماه‌های مه و ژوئن روزانه ۸ میلیون و ۱۳۵ هزار بشکه نفت خام و پس از آن در گام دوم ۸ میلیون و ۸۳۶ هزار بشکه نفت خام تولید می‌کرد. در واقع تعهد روسیه با محاسبه خط پایه اکتبر ۲۰۱۸ در مجموع حدود ۸۰ درصد بوده و با این سناریو، بیش از ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه تخلف داشته است، یعنی بیش از تخلف همه اعضای اوپک.
اما...
امارات، نیجریه از اوپک و قزاقستان از غیراوپک با توجه به این شرایط همان‌گونه که در گزارش «از مه تا نوامبر؛ ۱۳ یادآوری از توافق تاریخی اوپک و متحدانش» نوشتم، خواستار افزایش مبنای تولید نفت خام خود مانند عربستان و روسیه هستند. این کشورها می‌خواهند از زیر فشار برای جبران تولید اضافه بر تعهد خلاص شوند.
امارات یک بار پس از تخلف ماه‌های ژوئیه و اوت با دست رد عربستان با پیشنهادش مبنی بر افزایش سهمیه روبه‌رو شد، حالا اما نمی‌خواهد یک بار دیگر آن را تجربه کند، عربستان هم نمی‌خواهد کوتاه بیاید؛ موضوعی که می‌تواند اختلاف بی‌سابقه متحدان سنتی عرب حاشیه خلیج فارس در اوپک را به همراه داشته باشد.
وزیر نفت عربستان آن‌گونه که منابع اطلاع دادند در یکصدوهشتادمین نشست اوپک (۱۰ آذرماه) از ریاست مشترک کنفرانس وزارتی اوپک و کشورهای غیراوپک مشارکت‌کننده در بیانیه همکاری انصراف داده و شرایط را پیچیده کرده است. در کنار اینها، اما کشوری مانند عراق است که با وجود بیشترین تخلف و ۶۱۰ هزار بشکه تولید جبرانی از مه تا اکتبر موافقت خود را با کاهش بیشتر تولید در سه ماه نخست سال ۲۰۲۱ اعلام کرده است. با این حال اما باز هم باید صبر کرد، شرایط سختی است و به گفته بیژن زنگنه، وزیر نفت به مذاکره و حوصله نیاز است. امیدوارم تاریخ برای اوپک پلاس در کمتر از یک سال بار دیگر تکرار نشود. بسیاری هنوز حوادث ماه مارس و جنگ قیمتی روسیه و عربستان و ثبت قیمت منفی برای نفت خام WTI را در ماه آوریل ۲۰۲۰ فراموش نکردند. اقتصاد جهان اکنون ضعیف‌تر از آن است که تاب جنگ نفتی دیگر را داشته باشد.
رویا خالقی
نظر شما