به گزارش شانا به نقل از شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران، محمد رضایی با تأکید بر اینکه امروزه واحد پژوهش در صدر شرکت‌ها و سازمان‌ها باید به منزله راهبر فعالیت کند تا از این طریق رویکردها و اقدام‌های هریک از بخش‌ها جهت‌دهی و فعالیت‌های آن نهاد به‌طور اصولی انجام شود، تصریح کرد: متأسفانه رویکرد یادشده در شرکت‌های نفتی و حتی دیگر شرکت‌های داخلی وجود ندارد و تنها در صنایعی همچون هسته‌ای و هوافضا نهادینه شده و در حال اجراست.

وی با اشاره به اینکه در صنایع نام‌برده در مقوله پژوهش مهارت بیشتری وجود دارد، گفت: باید از این موارد الگوبرداری شود.

تغییر اولویت قراردادها براساس نیاز کشور

مدیر پژوهش و فناوری شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی درباره اقدام‌های این واحد در زمینه ساماندهی قراردادهای پژوهشی توضیح داد: سال ۹۸ در شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی مجموعه‌ای از قراردادهای باز وجود داشت که برای اجرای آنها بودجه‌های سنگینی باید اختصاص می‌یافت، بنابراین نخستین کاری که باید صورت می‌گرفت، سروسامان دادن به این قراردادهای پرهزینه بود.

رضایی افزود: سال ۹۸ اجرای پنج قرارداد که براساس مذاکرات با دانشگاه‌ها صورت گرفته بود، آغاز و گزارش‌های اولیه از چهار قرارداد دریافت شده است، گزارش پنجمین قرارداد نیز ارائه خواهد شد. پیش‌بینی من این است که تا آخر شهریور سال ۱۴۰۰ نتایج اولیه چهار انستیتو که مربوط به کاتالیست‌هاست و انستیتوی دیگر که مربوط به تولید دانش فنی واحد ککر (Coker Unit) که در داخل یکی از نیازهای صنایع به شمار می‌آید، آماده خواهد شد. در مجموع یک بازه زمانی دوساله برای اجرای این قراردادها در نظر گرفته شده است.

وی درباره نحوه اجرای قراردادها در گذشته گفت: اولویت اجرای این قراردادها بر این مبنا بود که به فرآیندهای پالایشگاهی رجوع و دانش فنی آن تولید می‌شد و تولید دانش فنی کاتالیست در اولویت بعدی قرار داشت. با توجه به گردش مالی بسیار بالاتر کاتالیست نسبت به دانش فنی واحدهای عملیاتی در پالایشگاه‌های کشور، اولویت اجرای قراردادها بر تولید دانش فنی کاتالیست‌ها قرار گرفت.

مدیر پژوهش و فناوری شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی با اشاره به اینکه در صنعت پالایش ارزان خریدن به معنای سود بیشتر نیست، توضیح داد: در صنعت پالایش واحدهایی که برش‌های سنگین را به برش‌های سبک تبدیل می‌کنند، مانند واحد هایدروکرکینگ، اگر کاتالیست مربوط به آن درصد تبدیل بالاتری داشته باشد و سبد محصولات آن یک دلار ارزش افزوده بالاتر بدهد با احتساب ظرفیت فرضی ۲۰ هزار بشکه برای این واحد، سالانه بالغ بر ۷ میلیون دلار سود پالایشگاه را افزایش می‌دهد بنابراین اگر برای تأمین کاتالیست‌های واحد هایدروکرکینگ سالانه ۲ تا ۳ میلیون دلار بودجه بیشتر اختصاص یابد تا کاتالیست با کیفیت بهتر خریداری شود، بی‌شک این پالایشگاه با افزایش سود روبه‌رو خواهد شد، تحقق این موضوع منوط به این است که بتوان در شرایط تحریم تمامی کاتالیست‌های خوب را تأمین کرد و محدودیت خرید از داخل نیز وجود نداشته باشد.

رضایی افزود: کشور ما به‌دلیل شرایط تحریم در بیشتر مواقع توانایی تأمین نیازهای خود را از بازارهای خارجی ندارد و حتی در صورت امکان تأمین تجهیزات و کالا بنا به اصل حمایت از تولیدات داخلی در شرایط تحریم ضروری است که از کاتالیست‌ها و تولیدات داخلی استفاده شود. با این تفاسیر باید شرکت‌ها و سازندگان داخلی را توانمند کرد و ظرفیت ساخت و دانش فناوری آنها را ارتقا داد.

وی با بیان اینکه به‌طور معمول نقطه حرکت پژوهش و توسعه در شرکت‌های دولتی است، ادامه داد: در این واحد، سیطره پژوهشی پنج قرارداد با محور کاتالیست‌ها اجرایی شد.

تدوین «نقشه راه پژوهش و فناوری صنعت پالایش»

مدیر پژوهش و فناوری شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی همچنین درباره تدوین نقشه راه پژوهش و فناوری صنعت پالایش کشور گفت: واحد پژوهش و فناوری باید از طریق پیش‌بینی بازار و توسعه و گسترش کسب‌وکار به شرکت جهت‌دهی کند. سال گذشته یک طرح پژوهشی با عنوان «نقشه راه پژوهش و فناوری صنعت پالایش» تعریف شد. الگوی این طرح پژوهشی بر این مبنا بود که از بطن این قرارداد چند قرارداد دیگر برای سال ۱۴۰۰ تعریف شود و توسط پیمانکاران ذی‌صلاح به مرحله اجرا برسد.

رضایی با اشاره به نقش رگولاتوری واحد پژوهش و فناوری در شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی تصریح کرد: همکاری تأثیرگذار این واحد با ذینفعان، بخش خصوصی، پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌ها منجر به این شد تا واحد پژوهش و فناوری موظف به انجام اقدام‌هایی شود که تا پیش از در حاشیه باقی مانده بودند.

وی اظهار کرد: در بیشتر مناطق دنیا پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌ها به‌صورت مجتمع در حال فعالیت هستند، زیرا با این کار مالک مجتمع پالایشگاهی قادر خواهد بود با ایجاد موازنه در میزان تولید محصولات پالایشی و پتروشیمی در شرایط مختلف بازار میزان سود خود را حداکثر کند.

به گفته مدیر پژوهش و فناوری شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، یکی از رسالت‌های واحد پژوهش و فناوری  حین تدوین «نقشه راه پژوهش و فناوری صنعت پالایش» بر این مبنا قرار گرفت که به جای تعریف پروژه‌های غیرکاربردی در این واحد، نقش رگولاتوری آن احیا شود تا با ارائه خط‌مشی و دورنمایی واقعی نحوه سیاست‌گذاری کلان و سرمایه‌گذاری در صنعت پالایش خط و ربط بگیرد و در قالبی مشخص و شفاف تعریف شود.

یک انتقاد از نبود ساختار مناسب در سبد سوخت

رضایی با انتقاد از نبود ساختاری که سرانجام به اتلاف وقت و انرژی برای مباحثه با افراد غیرکارشناس که از نظر علمی صلاحیت اظهارنظر در موضوعاتی همچون سبد سوخت را ندارند، منجر می‌شود، گفت: از سیاست‌گذاری‌های دیگری که توسط این واحد اجرایی شد، موضوع سبد سوخت است. اگر در سال‌های گذشته برای سبد سوخت کشور برنامه مصوبی وجود داشت که براساس آن با کارفرمایی واحد پژوهش و فناوری، با نقش‌آفرینی مشاوران معتبر علمی و مراکز دانشگاهی اطلاعات مستند جمع‌آوری و تأیید و سرانجام به شکل یک مصوبه ارائه می‌شد، دیگر پای افراد غیرمتخصص به این حوزه باز نمی‌شد.

وی اظهار کرد: از جمله اقدام‌های مهمی که سال ۹۸ انجام شد، پیاده‌سازی نقشه پژوهش و توسعه فناوری در شرکت ملی پالایش و پخش بود که خروجی آن همچنان ساری و جاری است.

به گفته مدیر پژوهش و فناوری شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، در این نقشه دو پروژه تعریف شده؛ پروژه نخست به‌دست آوردن ظرفیت احتراق شهر تهران و پروژه دوم نیز نحوه بنگاه‌داری در صنعت پایین‌دست نفت خام اعم از پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌ها تا مرحله سودآوری آنهاست.

رضایی ادامه داد: در حوزه بانوان نیز اقدام‌هایی پژوهشی انجام شده و با همکاری مشاور امور بانوان وزارت نفت قراردادی در حوزه سلامت روانی بانوان با دانشگاه شهید بهشتی امضا شده است.

یک قرارداد جدید در راه است

وی بیان کرد: امسال برای سبک‌سازی نفت کوره افزون بر قراردادی که با دانشگاه تهران امضا شده برای فرآیندهای FCC، RCC و ککر با امکان‌سنجی توان داخلی و ظرفیت دانشگاه‌ها فرآیند جدیدی در نظر گرفته شده است که امسال قرارداد آن امضا خواهد شد.

مدیر پژوهش و فناوری شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی گفت: از مهم‌ترین اقدام‌هایی که به کمک عملی به صنعت پالایش منجر شده، امضای تفاهم‌نامه‌ای سه‌جانبه با شرکت بهداشت، معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری و شرکت ملی پالایش و پخش بوده است که پارسال به نتیجه رسید.

رضایی توضیح داد: کاتالیست‌های واحدهای FCC و RFCC که تاکنون به هیچ‌وجه در کشور تولید نمی‌شد، توسط یک شرکت داخلی و با حمایت شرکت ملی پالایش و پخش پیش‌خرید و در داخل کشور بومی‌سازی شدند که این اقدام در نوع خود گام بزرگی به شمار می‌آید.

وی تأکید کرد: نبود کاتالیست واحدهای FCC و RFCC پالایشگاه اراک و آبادان را در معرض تعطیلی قرار می‌داد، به این ترتیب باتوجه به اهمیت موضوع و ضرورت اجرای این پروژه در صدر برنامه‌های شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی قرار گرفت. شایان ذکر است این پروژه امسال به بهره‌برداری می‌رسد.